Paragraaf 1 - Transportsystemen
Vatenstelsels
Eencellige organismen en organismen met enkele cellagen transport van stoffen over kleine
afstand met behulp van diffusie
Grotere planten en dieren transport over lange afstanden met een groot buizenstelsel met
behulp van pomp (het hart)
Planten transport in twee richtingen met behulp van capillaire werking en verdamping
Planten
Vatenstelsel bestaat uit houtvaten en bastvaten:
- Houtvaten
o Vervoeren water en mineralen van wortels naar bladeren
o Anorganische sapstroom ook wel opwaartse sapstroom
- Bastvaten
o Vervoeren water en assimilatieproducten van bladeren naar de rest van de plant
o Organische sapstroom
Bouw van transportsysteem plant:
Worteldruk
1. Water en mineralen orden opgenomen door wortelharen uitgroeiingen van cellen
epidermis vergroot het oppervlak opname
2. Water en mineralen worden gediffundeerd via de schors naar de endodermis door naar de
hout- en bastvaten in centrale cilinder buitenste laag van centrale cilinder heet
endodermis zorgt voor selectieve opname
, 3. In de endodermis zit het bandje van caspary niet doorlaatbaar voor water en mineralen
celmembraan van endodermis transporteert actief mineralen mineralenconcentratie
wordt hoger in centrale cilinder
4. Door osmose diffundeert water naar centrale cilinder water met mineralen stroomt door
houtvaten
Bandjes van caspary verhinderen dat water terugstroomt vanuit de centrale cilinder
Capillaire werking
Water met mineralen gaat van houtvaten in
centrale cilinder naar de bladeren houtvaten
liggen vertakt door het hele blad dichtbij elke cel
Capillaire werking transport van vloeistoffen in
de houvaten
- Mogelijk doordat houtvaten nauwe buisjes
zijn
- Cohesiekrachten watermoleculen blijven
aan elkaar plakken
- Adhesiekrachten het plakken van
watermoleculen aan de wanden van de
vaten
- Cohesie en adhesie zijn samen sterker dan
zwaartekracht waardoor het water
getransporteerd kan worden
Verdamping van water
Water verdampt vanuit de luchtholten en de cel tussenruimtes door openingen in het epidermis van
blad of stengel huidmondjes
- Water word gevuld vanuit de houtvaten in
die houtvaten ontstaat onderdruk dus wordt
het aangevuld met water vanuit de houtvaten
onderin de plant er ontstaat een zuigende
werking
- Waterbehoefte kan gereguleerd worden door
huidmondjes open of dicht te zetten
Circulatie bij dieren
Dieren hebben circulaire transport van bloed met opgeloste stoffen
- Geleedpotigen open circulatiesysteem
Buisvormig hart dat lichaamsvloeistof rond organen laat bewegen
Hebben soms meerdere harten hulpharten
- Gewervelde dieren bloedsomloop
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sambartels525. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.