In dit document zijn alle werkgroepen en kennisclips van Verbintenissenrecht tot in detail uitgewerkt (onder eerst vermelding van casus en vraag zelf). Alle uitwerkingen zijn overzichtelijk opgedeeld in: juridisch kader, beoordeling van de casus en conclusie. Elke vraag begint op een nieuwe pagina ...
Casus 1.1 - HR CBB/JPO: aansprakelijkheid in precontractuele fase
Stichting WK 2025 vraag onder meer bij bouwbedrijf de Nees een offerte aan voor de bouw van een nieuwe
sporthal. Op 1 dec 2018 dient de Nees een eerste ontwerp in. De Stichting is er positief over, maar verzoekt
hem om veiligheidsredenen op 5 januari 2019 het ontwerp op drie concrete punten te wijzigen. De Nees wint
hiertoe op eigen kosten advies in van een veiligheidsspecialist, en op 12 februari dient hij de verbeterde versie
van het ontwerp in. Kort daarna breekt de Stichting de onderhandelingen af, met de reden dat zij inmiddels
in verregaande onderhandelingen is met een andere bouwonderneming, die genoegen neemt met een veel
lagere winstmarge. Tussen de Stichting en de Nees bestaat geen afspraak over vergoedingen.
Heeft De Nees recht op vergoeding van de kosten van het beveiligingsadvies (8.000 euro), alsmede
van zijn gederfde winst (350.000 euro)?
Juridisch kader
HR Baris/Riezenkamp: Partijen komen door in onderhandeling te treden over het sluiten van een overeenkomst
tot elkaar te staan in een bijzondere door goede trouw beheerste rechtsverhouding die meebrengt dat zij hun
gedrag mede moeten laten bepalen door de gerechtvaardigde belangen van de wederpartij. (Goede trouw =
redelijkheid en billijkheid)
Wat betekent het “in acht nemen van de gerechtvaardigde belangen van de wederpartij”? – Dit betekent
bijvoorbeeld: behoorlijk onderhandelen, dat men bij het afbreken de vereiste zorgvuldigheid betracht, dat men
geen misbruik maakt van in de onderhandelingsfase verkregen inlichtingen en knowhow, en dat men in de
onderhandelingsfase door partijen gemaakte kosten dient te vergoeden indien en voor zover dit gebruikelijk of
redelijk is. (= Niet limitatief)
Uit Baris/Riezenkamp kan dus worden afgeleid dat een schadevergoedingsverbintenis kan ontstaan door het in
strijd handelen met de goede trouw/redelijkheid en billijkheid.
Uitgangspunt in de precontractuele fase is contractsvrijheid. Je mag dus in feite de onderhandelingen afbreken
wanneer je wil. Maar: in de precontractuele fase ontstaat wel een bijzondere rechtsverhouding die beheerst is
door de goede trouw; de belangen van de wederpartij moeten in acht genomen worden, zo blijkt uit
Baris/Riezenkamp.
Prof. Hijma heeft drie stadia in de onderhandelingsfase onderscheiden; HR Plas/Valburg.
- Afbreken mag zonder meer.
- Afbreken mag niet zonder de gemaakte kosten van de wederpartij te vergoeden.
à Wederpartij heeft recht op schadevergoeding met betrekking tot bepaalde gemaakte kosten.
- Afbreken is geheel niet mogelijk: afbreken is “onaanvaardbaar”.
à Wederpartij heeft recht op door onderhandelen en/of recht op schadevergoeding inclusief de
gederfde winst.
Met betrekking tot de onaanvaardbaarheid uit fase drie is het arrest HR CBB/JPO van belang. Met name
rechtsoverwegingen 3.6 en 3.7 zijn belangrijk.
- Hierin wordt de volgende maatstaf bepaald: Het afbreken is onaanvaardbaar in verband met ofwel het
totstandkomingsvertrouwen, of andere omstandigheden van het geval. Daarbij dient rekening te worden
gehouden met de mate waarin en de wijze waarop de partij die de onderhandelingen afbreekt tot het
ontstaan van dat vertrouwen heeft bijgedragen en met de gerechtvaardigde belangen van deze partij.
, - Deze maatstaf dient met strenge terughoudendheid gehanteerd te worden.
- Deze maatstaf voor bepalen of sprake was van gerechtvaardigd vertrouwen dient toegepast te worden
op het moment van het afbreken van de onderhandelingen, tegen de achtergrond van het gehele traject
van de onderhandelingen.
Beoordeling casus
Eerst moet nagegaan worden of er een contract tot stand is gekomen dat grond biedt voor de verbintenis. In casu is
dat niet het geval.
Daarnaast is in casu ook geen sprake van een rompovereenkomst. Een rompovereenkomst houdt in dat over in
ieder geval de essentialia een overeenkomst is bereikt. Er zijn dan nog wel onderhandelingen gaande, maar de
romp staat al vast. Als de rompovereenkomst bereikt is kan dit als bron voor een verbintenis gelden, net zoals
een echt contract.
Er is dus geen overeenkomst en geen rompovereenkomst. Dan nog nagaan of er misschien wel een
voorovereenkomst is. Bijvoorbeeld van tevoren een afspraak over kosten die moeten worden gemaakt voor
bepaalde benodigde adviezen. In de casu is vermeld dat tussen de partijen geen enkele afspraak is gemaakt over
vergoedingen van de gemaakte kosten.
Geen contract, rompovereenkomst of voorovereenkomst. We zitten dus in de precontractuele fase, waarin we
dus geen bron hebben die kan dienen als grond voor verbintenissen.
De vraag is in welke fase de onderhandelingen tussen De Stichting en De Nees zich bevonden.
- Fase 1: Afbreken geoorloofd. Nog helemaal aan het begin, nog geen afspraken gemaakt.
à In casu is al een ontwerp gemaakt en er zijn drie concrete punten gegeven die De Nees nog moest
verbeteren. De Stichting heeft dus al duidelijk aangegeven wat zij wil, zodat De Nees voldoet en het contract
gesloten gaat worden. De onderhandelingen bevinden zich dus niet meer in fase 1.
- Fase 3: Afbreken onaanvaardbaar.
à Contractsvrijheid is het uitgangspunt. Over het handelen van De Stichting kan worden gezegd dat het niet te
goeder trouw was, maar onaanvaardbaarheid mag door uitgangspunt van contractsvrijheid niet te snel worden
aangenomen. Beargumenteerd kan worden dat de Stichting zich niet zodanig heeft opgesteld dat de Nees erop
mocht vertrouwen dat het contract tot stand zou komen, in die zin dat het niet onaanvaardbaar zou zijn als de
Stichting zich zou terugtrekken.
- Fase 2: Half/half.
à In principe is het niet onaanvaardbaar om terug te trekken, maar omdat partijen al eerder met elkaar hebben
gewerkt; het eerdere ontwerp was goed gekeurd en er waren concrete verbeterpunten gegeven, moeten de
kosten die de Nees heeft gemaakt wel vergoed worden.
Conclusie
In casu zijn alle drie de fasen te beredeneren. Echter, met oog op HR CBB/JPO zal het terugtrekken van de
Stichting niet snel als onaanvaardbaar beoordeeld worden. Een beroep op dat de onderhandelingen zich in fase
2 bevonden heeft een betere kans van slagen.
,Dit komt uiteindelijk neer op dat de Nees geen vergoeding van zijn gederfde winst zal kunnen vorderen, maar
wel recht heeft op vergoeding van de door hem gemaakte kosten voor het beveiligingsadvies, á 8.000 euro.
, Casus 1.2 – Totstandkoming overeenkomst
Karstens heeft eenmanszaak in gitaaraccessoires. Koopt 2 exemplaren van de Korg 1000 in bij Litjens BV
(groothandel in muziekinstrumenten). Telefonisch wordt aan Karstens medegedeeld dat hij de bestelling via
het online bestelformulier moet plaatsen. Zo geschiedde en Karstens ontvangt twee weken later zijn pakket.
Hij ontvangt echter twee exemplaren van de veel duurdere Korg 10. Het bestelformulier dat Karstens heeft
opgestuurd schijnt verkeerd verwerkt te zijn door zijn scanapparaat, waardoor de laatste twee nullen van het
papier zijn afgevallen.
Is er een overeenkomst tussen partijen tot stand gekomen, en zo ja, met welke inhoud?
Juridisch kader
In casu gaat het over de vraag of er een overeenkomst tot stand is gekomen tussen Litjens BV en Karstens. Om
te kunnen beoordelen of er sprake is van een dergelijke overeenkomst zijn de volgende dingen relevant:
Art. 6:217 lid 1 BW: een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding daarvan. Belangrijk is dat de
aanvaarding slaat op het gedane aanbod; als de aanvaarding ergens anders op gericht is geldt dit als een nieuw
aanbod; art. 6:225 BW.
Aanbod en aanvaarding zijn beide rechtshandelingen. Om te beoordelen of deze rechtshandelingen geldig zijn
verricht kijken we naar art. 3:33 BW en art 3:35 BW.
Art. 3:33 BW bepaalt dat een rechtshandeling een op rechtsgevolg gerichte wil vereist en dat deze wil zich door
middel van een verklaring heeft geopenbaard.
Art. 3:35 BW bepaalt dat tegen hem die een anders verklaring of gedraging, overeenkomstig de zin die hij
daaraan onder de gegeven omstandigheden redelijkerwijs mocht toekennen, heeft opgevat als een door die ander
tot hem gerichte verklaring van een bepaalde strekking, geen beroep kan worden gedaan op het ontbreken van
een met deze verklaring overeenstemmende wil.
Art. 3:37 BW behandelt de complicatie van art. 3:35 BW. Als we willen betogen dat er aanvaarding tot stand is
gekomen door gerechtvaardigd vertrouwen moeten we kijken naar de wijze van overbrenging.
Beoordeling casus
Art. 6:217 lid 1 vereist voor het tot stand komen van een overeenkomst aanbod en aanvaarding daarvan.
In casu is goed te betogen Litjens degene die het aanbod doet door middel van de catalogus, en Karstens is
degene die het aanbod aanvaardt door middel van het bestelformulier (maar andersom kan ook, doen we alleen
nu niet).
We kijken nu of de aanvaarding door Karstens geldig is; de rechtshandeling toetsen op grond van art. 3:33 en
art. 3:35 BW.
Art. 3:33 BW zegt dat een rechtshandeling een op een rechtsgevolg gerichte wil vereist die zich door een
verklaring heeft geopenbaard.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper paulawitlox. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,39. Je zit daarna nergens aan vast.
