Samenvatting
Samenvatting hoofdstuk 12 natuurkunde 5vwo
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting hoofdstuk 12 natuurkunde 5vwo
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Samenvatting biologie hoofdstuk 12 leerjaar 5Hormonen zijn signaalstoffen die je lichaam via het bloed naar je cellen vervoert.
Hormonen hebben invloed op allerlei lichaamsprocessen, zoals dat je tot je twintigste
groeit en je geslachtshormonen geslachtscellen vormen en ontwikkelen.
Hormoonklieren zijn endocriene klieren. Dit betekent dat zij producten afgeven aan
het inwendige milieu, het bloed en – via het bloed – aan de weefselvloeistof, cellen
en lymfe. De producten van exocriene klieren, bijvoorbeeld zweet- en
verteringsklieren, komen in het uitwendige milieu, zoals de huid en de darmen,
terecht. Hormonen komen overal in het lichaam terecht en zorgen daar voor een
reactie dat lichaamsprocessen verandert. Maar alleen cellen met receptoren voor dat
hormoon, de doelwitcellen, in een orgaan of weefsel, doelwitorganen, reageren op
het hormoon. Hormonen uit de geslachtsklieren (testes en ovaria) stimuleren de
celdeling in verschillen delen van lichaam, de secundaire geslachtskenmerken en het
gedrag. Je lichaam heeft een aantal hormoonklieren, waarvan de producten
lichaamsprocessen beïnvloeden (regeling glucosegehalte van het bloed en
lichaamstemperatuur) die door activiteiten of omstandigheden veranderen. De
coördinatie van processen in het lichaam gebeurt vanuit een centrale hormoonklier,
de hypofyse, een klein orgaan net onder de hersenen. De hypofyse krijgt informatie
van het lichaam door vanuit de hypothalamus, dat vlak boven de hypofyse ligt. De
hypofyse stuurt de hormoonklieren aan en regelt de groei en rijping van de
geslachtscellen. De ligging en structuur maakt duidelijk dat de hypofyse de
verbintenis is tussen de hersenen en het hormoonstelsel. De hypofyse bestaat uit
twee delen: de neurohypofyse (hypofyseachterkwab) en de adenohypofyse
(hypofysevoorkwab). De neurohypofyse bevat zenuwweefsel met daarin de uitlopers
van neuronen (zenuwcellen) uit de hypothalamus. De adenohypofyse bestaat uit
klierweefsel. Bij de regeling van de bloeddruk, dus het instant houden van het interne
milieu (homeostase), werken de neurohypofyse en hypothalamus nauw samen. Bij
een lage bloeddruk geven de neuronen van de hypothalamus het neurohormoon
ADH af, wat door de uitlopers van de zenuwen bij de neurohypofyse terechtkomt. De
neurohypofyse geeft de ADH af aan het bloed, waardoor bloedvaten samen gaan
trekken en de uitscheiding van water via de nieren wordt verminderd, waardoor de
bloeddruk weer stijgt. Ook het neurohormoon oxytocine, die de contractie van de
gladde spieren in de baarmoederwand bij de bevalling beïnvloedt en betrokken is bij
sociaal gedrag (zorg van de baby) is afkomstig van de hypothalamus. Bij de werking
tussen de hypothalamus en de adenohypofyse geven synapsen in de hypothalamus
een releasing-hormoon (RH) af aan het bloed, waardoor het in de adenohypofyse
terecht komt. De adenohypofyse reageert hierop door een hormoon af te geven,
zoals FSH bij een FSH-RH, dat de geslachtklieren stimuleert. Andere neuronen van
de hypothalamus kunnen het inhibiting-hormoon (IH) afgeven aan het bloed, wat de
productie bij het hormoon in de adenohypofyse remt, bijvoorbeeld FSH of prolactine.
De concentraties hormonen die betrokken zijn bij de vorming van geslachtscellen
worden op elkaar afgestemd. FSH stimuleert de groei en ontwikkeling van de
follikels, waardoor de ontwikkelde follikels oestradiol, een oestrogeen, gaan maken.
Een stijging van oestradiol zorgt voor afgifte van LH door de hypofyse, wat voor een
, ovulatie zorgt. Na de ovulatie is de follikel het gele lichaam dat oestradiol en
progesteron maakt, wat de afgifte van FSH-RH door de hypothalamus afremt en FSH
door de hypofyse. Dit proces heet negatieve terugkoppeling, waardoor de
concentraties van de hormonen rond de norm blijven. Positieve terugkoppeling
daarentegen, zorgt voor het stijgen van de hormoonconcentraties. Sommige
producten die wij mensen eten bevatten stoffen die aan membraamreceptoren
binden bestemd voor een hormoon. Deze stof oefent dan dezelfde reactie als
hormoon uit en beïnvloedt daarmee je lichaam. Een voorbeeld is de genisteïne uit
soja dat aan een oestradiolreceptor bindt. Dit heeft zowel voor- als nadelen. Het
onderzoek naar de effecten van stoffen op de gezondheid is complex, maar wel
belangrijk nu meer mensen sojaproducten gaan eten.
Hormonen regelen nauwkeurig processen als de groei, de voortplanting en de reactie
op stressvolle omstandigheden. Onder normale omstandigheden vindt er
homeostase plaats in een aantal stappen. Een voorbeeld is het groeien. De
hypothalamus geeft het GHRH af, waardoor de hypofyse het groeihormoon GH gaat
afgeven. Dit stimuleert via de lever, ook een hormoonklier, indirect de groei van
kraakbeencellen. De lever geeft namelijk het hormoon IGF af, waardoor
kraakbeencellen in groeischijven van pijpbeenderen gaan delen en differentiëren tot
botcellen, waardoor pijpbeenderen gaan groeien. Dit gebeurt in de kindertijd, als de
groeischijven bestaan. Na de puberteit verdwijnen de groeischijven, waardoor je niet
meer groeit. Dan wordt GH in het bloed alleen nog gebruikt voor bijvoorbeeld het
aanzetten van vetcellen tot de afbraak van vetten. Dit doet het hormoon namelijk
ook. Bij stress geeft de hypothalamus CRH af, waardoor de hypofyse
adrenocorticotroop hormoon (ACTH) afgeeft wat de cellen van de bijnierschors
aanzet tot de afgifte van diverse hormonen, zoals cortisol. Cortisol verhoogt bij stress
je hartslag, de glucosespiegel van het bloed en maakt je alerter. Een hormoon werkt
alleen op de receptoren van de doelwitcellen, want alleen zij bezitten de juiste
receptoren voor dat hormoon. Hoe de herkenning verloopt, hangt af van het type
hormoon.
- Hydrofobe steroïdhormonen, gemaakt uit cholesterol, zoals testosteron, gaan
eerst door het celmembraan en hechten dan aan een receptor in het
grondplasma. Met de eiwitreceptor vormt het hormoon een hormoon-receptor-
complex. Dit complex activeert DNA. Via RNA ontstaat in het grondplasma
een bepaald eiwit dat in de cel bijvoorbeeld werkt als enzym.
- De hydrofobe tyrosinehormonen, gemaakt uit het aminozuur tyrosine, bereikt
hun doelwitcellen op twee manieren. Namelijk net als steroïdhormonen bindt,
bijvoorbeeld het schildklierhormoon, aan receptoren in het grondplasma. Of
hormonen binden aan receptoren in het celmembraan, zoals adrenaline.
- Peptidehormonen (zoals insuline), bestaande uit (tientallen) gekoppelde
aminozuren, binden net als adrenaline aan eigen receptoren in het
celmembraan.
Wanneer peptidehormonen of adrenaline aan een receptor in het celmembraan
bindt, verandert het celmembraan van vorm. Dit zorgt ervoor dat er aan de
binnenkant van het celmembraan door een G-eiwit het energierijke GTP aan de
receptor wordt gekoppeld. Het gevolg is een cascade aan reactie, waarbij een
secundaire boodschapper ontstaat. De secundaire boodschapper heeft de
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Direct to-the-point
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Tamara10. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 69252 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen