Hoorcollege 1A: infrastructuur, procesbeginselen en bevoegdheid van de rechter
Burgerlijk procesrecht:
Spelregels van het burgerlijk geding
Gedingvoering en tenuitvoerlegging. Zonder tenuitvoerlegging heb je niks aan toewijzing van de
vordering van de rechter.
Het behoort tot het formele privaatrecht.
Doel:
Je kan je recht halen
Vaststelling en realisering van materiële rechten van burgers jegens elkaar
o Vaststelling: fase voorafgaand aan procedure & procedure
o Realisering van rechten: executie en tenuitvoerlegging
Eigenrichting tegengaan, je hebt hulp van de rechter nodig.
Contentieuze/eigenlijke rechtspraak: er is een geschil. Er moet een derde de knoop in doorhakken.
Voluntaire jurisdictie/oneigenlijke rechtspraak: geen sprake van een geschil, wetgever heeft toch
bepaald dat de rechter daarover moet bepalen, bijvoorbeeld door belangen van derden. Zoals bij
mensen die willen scheiden. Het maakt niet uit dat de partijen het met elkaar eens zijn.
Bronnen:
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering
Wet op de rechterlijke organisatie
Fw, Advocatenwet, Wet op de rechtsbijstand
Proces regelementen: rechter wetten, hebben rechters met elkaar afgesproken
Rechtspraak: Hoge Raad en feitenrechtsspraak
KEI: kwaliteit en innovatie
Versnelling, vereenvoudiging en digitalisering (nog niet gelukt)
Dia 8
Spoedwet KEI 2019
Sterkere regierol van de rechter
Mondelinge behandeling: meer mogelijkheden
Internationale bronnen:
Internationale regelingen: EVRM & Brussel I-bis verordening (gaat over rechtsmacht en
tenuitvoerlegging)
Internationale rechtspraak: EHRM & HvJ EU
Soorten civiele procedures
1. Overheidsrechter
Dagvaardingsprocedure
Verzoekschriftprocedure
Deelgeschilprocedure (in geval van letselschade, partijen die onderhandelen en een klein
deelgeschil hebben, dan kan de rechter in dat deel de knoop doorhakken)
2. Particuliere rechter (alternatieve vorm van rechtspraak)
Laagdrempeliger en goedkoper
Arbitrage
Bindend advies zoals geschillencommissies en KiFID
,Mediation
Alternatief voor rechtspraak
Mediator is een deskundige die helpt bij geschillen, hij kan niet de knoop doorhakken.
Vrijwillig en vertrouwelijk. Mediation heeft alleen zin als partijen beiden willen meewerken. Alles
wat wordt besproken is vertrouwelijk, mag niet aan derden worden meegegeven. Van belang
wanneer de mediation mislukt en partijen toch naar de rechter moeten. Fijn dat wat je dan gezegd
hebt niet tegen jou gebruikt kan worden.
Soms is de waarheid wel belangrijker, maar daar bepaalt de rechter over. Hoofdregel is dat alles
vertrouwelijk is.
De rechter kan op zitting ook verwijzen naar mediation als deze denkt dat dit ook kan helpen.
Art. 818 lid 2 Rv: verwijzing door de rechter
Europese mediation richtlijnen in Nederland staat het op het moment stil
Taken van overheidsrechter
Uitspraak doen
Geschil beslechten (contentieuze jurisdictie) meestal sprake van
Voorziening geven (voluntaire jurisdictie)
Maar ook:
Schikking beproeven
Verwijzen naar mediation of hulpvormen
Conflictoplossing: in toenemende mate niet alleen aandacht voor juridische aspecten, maar ook voor
onderliggende belangen. Of onderliggende dingen die mis zijn, zoals partijen die niet goed met elkaar
kunnen communiceren.
Dagvaardingsprocedure
Een vorm van procedure
In beginsel contentieuze zaken, dus sprake van strijd. Historisch gezien is dit zo.
Te herkennen aan het begrip ‘vordering’. Gaat vaak om rechtsbetrekkingen die ter vrije bepaling
van partijen staan, partijen mogen in beginsel ook zelf afspraken maken over de onderwerpen,
maar dat lukt ze dus niet.
Terminologie
o Dagvaarding
o Eiser (bij verzoekschriftprocedure: verzoeker, belanghebbende)
o Gedaagde (hoort ook bij dagvaardingsprocedure)
o Vonnis, een vonnis wijs je
Verzoekschriftprocedure
Een vorm van ‘verzoek’
Zowel voluntaire en contentieuze zaken
Bijv. Personen- en familiezaken, arbeidszaken
Ook rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepaling van partijen staan
Terminologie:
o Verzoekschrift
o Verzoeker/belanghebbende
o Verweerder
o Beschikking, die geef je
,Hoofdrolspelers
Partijen
Rechter
Griffier (inhoudelijk van belang, help met de voorbereiding)
Gerechtsdeurwaarder (kan beslag leggen, tot ontruiming overgaan)
Advocaten of andere rechtshulpverleners (zoals rechtsbijstand, zij geven juridische hulp)
Onafhankelijke raadgevers aan rechter
o OM (ook civiele rechter kan OM advies vragen wanneer het om een publiekelijk belang gaat)
o Internationaal Juridisch Instituut (wanneer je bijvoorbeeld informatie over Chinees recht
nodig hebt in een zaak) of instantie in ander land
o Raad voor de Kinderbescherming (bij familiezaken zit er bijna standaard een bij, op een
onafhankelijke plek)
Partijen
Materiële partij: degene wie de zaak aangaat
Formele partij: degene op wiens naam geprocedeerd wordt, bijvoorbeeld namens zijn of haar kind
procederen, gezien kinderen dit niet mogen doen.
Rechterlijke indeling
Elf rechtbanken (sommige rechtbanken zij verdeeld over meerdere locaties zoals Midden-
Nederland) wordt rechter genoemd
Vier gerechtshoven wordt raadsheer genoemd
Hoge Raad
Wanneer iemand in hoger beroep wil gaan, dan moet dat bij het ressort van de desbetreffende
rechtbank, dus de rechtbanken zijn verdeeld over de vier gerechtshoven. Wanneer een rechter
plaatsvervangend raadsheer is, dan mag dat niet bij het ressort (Hof) waar haar arrondissement
(rechtbank) onder valt.
Bevoegdheid rechter
Internationale rechtsmacht (niet belangrijk voor dit vak)
Absolute bevoegdheid: welk soort gerecht is bevoegd? Rechtbank, Hof, HR.
o Eerste aanleg: rechtbank art. 42 wet RO
Ongeacht de aard van de vordering, vallen arbeidszaken en huurzaken onder de
kantonrechter, ook als het bedrag boven de 25.000 euro is. Want naar hun aard
horen ze onder de kantonrechter
In beginsel zit je in eerste aanleg als rechter alleen, griffier niet meetellend.
o Hoger beroep: gerechtshof art. 60 wet RO
In beginsel meervoudige rechtspraak, door drie raadsheren art. 16 Rv
o Cassatie: Hoge Raad art. 78-80 wet RO
Meervoudige rechtspraak, door in beginsel vijf raadsheren art. 17 Rv
Verkeerd gerecht: ambtshalve onbevoegdheidsverklaring en verwijzing: art. 72 en 73 Rv
Relatieve bevoegdheid: waar? Welke locatie?
Dagvaardingsprocedure
o Hoofdregel: woonplaats gedaagde art. 99 Rv
o Alternatieve bevoegdheid art. 100-107 Rv
o Exclusieve bevoegdheid art. 103 en 108 Rv. Niet in woonplaats van gedaagde, maar er is
maar een arrondissement bevoegd. Bijvoorbeeld de locatie/plaats van een gehuurd perceel.
o Vangnet art. 109 Rv: woonplaats eiser of Den Haag
, o Verkeerde rechter: geen verwijzing, tenzij gedaagde zich op onbevoegdheid beroept, art.
110 Rv.
Verzoekschriftprocedure
o Hoofdregel: woonplaats verzoeker of belanghebbenden
o Exclusieve bevoegdheid art. 263-268 Rv, in geval van kinderen is dat de woonplaats van de
kinderen
o Vangnet: art. 269 Rv: Den Haag
o Onbevoegdheidsverklaring en verwijzing
Zo nodig ambtshalve, tenzij partijen hebben aangegeven dat niet te wensen art. 270 Rv
Zitplaats van het relatief bevoegde gerecht?
o Zaakverdelingsreglement van het gerecht, art. 21 Ro, raadplegen via rechtspraak.nl
o Goede toegankelijkheid van de rechtspraak
Gerechtsdeurwaarder
Gerechtsdeurwaarderswet
Openbaar ambtenaar
Taak: ambtshandelingen, zoals
o Betekenen en oproepingsbericht/dagvaarding
o Ontruimingen
o Beslagen
o Executoriale verkopingen
Tuchtrechtspraak. Deurwaarders moeten ook goed hun werk doen. Als zij dingen doen die niet door
de beugel kunnen, dan kunnen zij tuchtrechtelijk worden aangesproken.
Advocaten
Rechtsbijstand: voor, tijdens en na proces
Art. 18 GW: recht op rechtsbijstand. Als je het zelf niet kan betalen, dan moet de overheid dat
betalen. Advocaten die voor zo’n persoon werken, heten pro-deo advocaten. (Eerder vertelde ze
dat de overheid wil gaan bezuinigen op pro-deo advocaten en zij willen gaan protesteren. Pro-deo
advocaten zijn heel belangrijk in een rechtstaat)
Hoofdregel: verplichte procesvertegenwoordiging art. 79 lid 2 Rv.
o Dit soort zaken zijn advocaatzaken, je moet dus verplicht worden bijgestaan door een
advocaat.
o Toegang tot de rechter: kosten van rechtsbijstand
Uitzonderingen:
o Kantonzaken (hier vallen huurzaken en arbeidszaken ook onder): je mag in persoon
procederen. Je mag zelf naar een kantonrechter, je hoeft niet door een advocaat te worden
bijgestaan. Je mag ook vertegenwoordigd worden en iemand machtigen, deze persoon
hoeft geen advocaat te zijn.
o Gedaagde in kort geding: ook in persoon. Dit is een spoedprocedure. De gedaagde mag
daarom ook in persoon procederen, art. 255 lid 1 Rv.
Hoofdbeginselen burgerlijk procesrecht
Hoor en wederhoor, beiden partijen mogen zichzelf verdedigen
Afdeling 1.3 Rv: algemene beginselen voor procedures
Art. 6 EVRM: fair trial
EHRM
Hoge Raad
Onderscheid: minimumeisen en hoofdkenmerken
