Dit document bevat een begrippenlijst (incl. belangrijke theorieën / modellen) van alle belangrijk genoemde begrippen, theorieën, modellen en uitleg, van de hoorcolleges van de cursus Criminaliteit, Cognitie en Persoonlijkheid.
TiU: Criminaliteit, cognitie en persoonlijkheid: Begrippen / theorieën / modellen (2021/2022)
Shimara van den Elzen
CRIMINALITEIT, COGNITIE EN PERSOONLIJKHEID
BEGRIPPEN / THEORIEËN / MODELLEN
HOORCOLLEGE 1: INTRODUCTIE
Geestelijk gestoorde dader: mensen met psychische stoornissen die (gewelddadige)
misdrijven plegen.
Geweld: gedragingen die bedoeld zijn om schade toe te brengen aan een levend wezen dat
gemotiveerd is om schade te voorkomen. Het is het krachtig toebrengen van lichamelijk
letsel. Geweld verwijst naar zowel agressie als fysiek geweld.
- Geweld is NIET: onopzettelijk, consensueel of uiteindelijk voordelig.
Agressie: dit is fysiek minder schadelijk dan geweld (bedreigingen, negeren), maar is
psychologisch wel erg schadelijk. Het kan net zo schadelijk zijn als fysiek geweld (of meer!).
Morele ontkoppeling: bepaalde excuses verzinnen voor jezelf om je slechte gedrag goed te
praten. Bijv. een verkrachter die zegt “de vrouw die ik heb verkracht had een kort rokje aan,
dus ze vroeg er om”.
Hostile attribution bias: mensen hebben een bias (een verkeerd idee) waarbij ze denken
dat andere mensen vijandig zijn en hen willen aanvallen. Bijv. je loopt in de gang en iemand
stoot tegen je aan. Iemand met de hostile attribution bias kan dan denken “die persoon doet
dit om mij te pesten”, terwijl de persoon dat per ongeluk deed.
Emotionele disregulatie: je kunt je emoties en gevoelens moeilijk reguleren, wat kan leiden
tot gewelddadige uitbarstingen.
Categorisch perspectief: er wordt vastgesteld of je wel / geen persoonlijkheidsstoornis hebt
op basis van een bepaalde cut-off.
Dimensioneel perspectief: er wordt via een continuüm naar psychopathologie gekeken om
te bepalen of er sprake is van een stoornis of niet. Bij dit perspectief wordt gesproken van
persoonlijkheidsproblemen (in plaats van persoonlijkheidsstoornissen).
Persoonlijkheidsstoornis: dit BEN je, het is een onderdeel van je karakter.
Klinische stoornis: dit HEB / KRIJG je, maar het kan ook weer minder worden of
verdwijnen door middel van behandeling of vanzelf. Zoals angst, depressie of dwang.
Comorbiditeit: het samen voorkomen van twee of meer stoornissen.
Multi-axiaal systeem: 1) As I: klinische stoornissen, 2) As II: 10 persoonlijkheidsstoornissen.
Egosyntone symptomen: symptomen waarvan patiënten zeggen dat ze bij hen horen. Bijv.
iemand met OCPS: “Ik ben altijd al zo geweest, perfectionistisch zijn hoort gewoon bij mij”.
Egodystone symptomen: symptomen waarvan patiënten zeggen dat ze niet bij hen horen.
Bijv. iemand met een depressie: “Mijn gemoed is de laatste tijd somber, dat past niet bij mij.
Normaalgesproken ben ik opgewekt en vrolijk”.
, TiU: Criminaliteit, cognitie en persoonlijkheid: Begrippen / theorieën / modellen (2021/2022)
Shimara van den Elzen
DSM-5 sectie II: bevat hetgeen wat in de DSM-IV beschreven stond. Dit bevat ook het
categorische perspectief van de DSM-IV.
DSM-5 sectie III: bevat het dimensionele perspectief. Dit werd genoemd: het model voor
persoonlijkheidsstoornis diagnosestelling en conceptualisatie. Het multi-axiaal systeem
verdween in deze sectie.
Level of Personality Functioning Scale: meet ‘Criterium A’ van DSM-5 sectie III.
Personality Inventory for DSM-5 (PID-5): meet ‘Criterium B’ van DSM-5 sectie III.
Psychopathie specifier: een specificatie in de DSM-5 sectie III, naast de antisociale
persoonlijkheidsstoornis, om psychopathie vast te stellen. Wanneer vastgesteld is dat een
persoon een antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft, kan er gekeken worden of de
persoon ook aan de criteria van de Psychopathie specifier voldoet. Dus psychopathie is een
ergere mate van antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Intermitterende explosieve stoornis (intermittent explosive disorder): bij deze stoornis
toont iemand agressie die niet in verhouding staat tot de graad van provocatie.
Reactief geweld: geweld dat ontstaat als reactie ergens op, bijvoorbeeld door middel van
emoties.
Instrumenteel / proactief geweld: geweld dat gedreven wordt door mogelijke voordelen die
mensen daaruit kunnen halen. Bijv. personen vernederen zodat je controle over hen hebt of
materiële voordelen zoals geld.
Levensloopontwikkelingsmodel: iemand heeft bij de geboorte een bepaald risico op
geweld en gedurende het hele leven gebeuren er allerlei dingen (persoon – omgeving
interactie). Hierdoor verandert het risico op geweld steeds.
Risk-Need-Responsivity (RNR) model:
- Risk: je moet mensen behandelen die een hoog risico op recidive hebben.
- Need: je moet de behoeften van de dader behandelen, dus hetgeen waar criminaliteit
uit voortvloeit.
- Responsivity: je moet responsief zijn en je moet je aanpassen aan de noden van
jouw patiënt (de dader in dit geval). Dus je moet de manier van behandeling
aanpassen aan je patiënt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper shimaravdelzen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
