Basiswetenschappen 1
Psycholinguïstiek en fonetiek
2021 - 2022
,Inhoud
Communicatie ................................................................................................................................................................... 3
Productie en comprehensie .......................................................................................................................................... 3
Vorm, inhoud en gebruik .............................................................................................................................................. 5
Spreken en verstaan ......................................................................................................................................................... 7
Spraakklanken ............................................................................................................................................................... 8
Sonorante spraakklanken ......................................................................................................................................... 9
Obstruente spraakklanken ........................................................................................................................................ 9
Indeling van de spraakklanken en fonetische tekens ............................................................................................. 11
Coarticulatie en assimilatie ..................................................................................................................................... 13
Distributie en frequentie van voorkomen .............................................................................................................. 14
Spraakklanken herkennen .......................................................................................................................................... 14
Kenmerkdetectoren ................................................................................................................................................ 15
De ‘eenheid’ van perceptie ..................................................................................................................................... 17
Bottom-up vs top-down .......................................................................................................................................... 19
Woorden herkennen ................................................................................................................................................... 21
Geschreven woorden herkennen: lezen ................................................................................................................. 23
Priming .................................................................................................................................................................... 25
Informatie uit het zinsverband halen ......................................................................................................................... 27
Termen .................................................................................................................................................................... 27
Chomsky en LAD (= Language Acquisition Device) ................................................................................................. 28
Proces van zinsontleding: 2 rondes ........................................................................................................................ 28
Syntactische ambiguïteit ......................................................................................................................................... 29
Boodschappen begrijpen ............................................................................................................................................ 30
Experiment rond oproepen van verbindingen........................................................................................................ 30
Boodschappen opstellen............................................................................................................................................. 31
Formuleren.................................................................................................................................................................. 32
1. Woorden vinden ............................................................................................................................................. 32
2. Woorden ordenen........................................................................................................................................... 34
3. Woorden morfo-fonologisch vormen ............................................................................................................. 35
Foneren en articuleren ............................................................................................................................................... 37
Bewijs 1: .................................................................................................................................................................. 37
Bewijs 2: .................................................................................................................................................................. 37
Wat is fonetiek? .............................................................................................................................................................. 39
Ademhaling voor spraak ................................................................................................................................................. 39
Ademvolumes ............................................................................................................................................................. 41
Fonatie ............................................................................................................................................................................ 44
Glottale cyclus en laryngaal brongeluid ...................................................................................................................... 47
1
, Aërodynamische stemparameters .......................................................................................................................... 48
Myofunctionele stemparameters ........................................................................................................................... 48
Microperturbaties ................................................................................................................................................... 50
Resonantie ...................................................................................................................................................................... 54
Resonantie bij sonoranten .......................................................................................................................................... 55
Schwa of doffe ‘e’.................................................................................................................................................... 55
Open en gesloten klinkers....................................................................................................................................... 55
De akoestische klinkerruimte (‘vowel space’) ........................................................................................................ 55
Nasalen en nasaliteit ............................................................................................................................................... 56
Obstruenten .................................................................................................................................................................... 57
Suprasegmentele kenmerken ......................................................................................................................................... 58
Spreektoonhoogte ...................................................................................................................................................... 58
Auditieve feedback ......................................................................................................................................................... 58
2
, Psycholinguïstiek
Communicatie
• VERBAAL ↔ NON-VERBAAL
Met woorden zonder woorden
o Voorbeelden: lied, lezing, verveeld kijken, zwaaien
• MONDELING ↔ SCHRIFTELIJK
Gaat letterlijk via de mond anders
o Voorbeelden: fluiten, krant, spreken, poster (manier om wetenschappelijke kennis over te brengen)
• EENZIJDIG ↔ TWEE-/ MEERZIJDIG
Directe reactie is niet mogelijk wisselwerking is mogelijk
o Voorbeelden: telefoongesprek, speech (bv in Aziatische landen waar leider speech houd en de
andere mensen gedisciplineerd stijf staan te luisteren → niks van interactie)
Productie en comprehensie
Al het over communicatie gaat wordt best altijd gespecifieerd:
Productie of
• Of het gaat over productie dan wel over comprehensie comprehensie?
o Productie = het produceren van taal
o Comprehensie = taalbegrip, het begrijpen van
taal communicatie
• Welk symbolisch gehalte de communicatie heeft
Symbolisch Communica
o bv paraplu tekenen – heel abstract / iedereen
gehalte? tie-wijze?
weet dat je een paraplu bedoelt, b/d/p/q – zo
goed als hetzelfde maar betekent iets anders dus
spreken we ook anders uit (niets van verbinding
tussen geluiden maar symbolen lijken op elkaar)
= gaat mee bepalen hoe communicatie eruit ziet (moeilijk / makkelijk)
• Welk communicatiemodi er gebruikt worden
o = beslist mee hoe makkelijk / moeilijk de communicatie is bv gebaren kunnen dubbele betekenis
hebben bv de meisje – vrouwelijk, het meisje – onzijdig → ze spreken ‘slang’, maar kunnen juist
aanduiden wat het is
Communicatiemodel
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper trog0405. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.