Steden en burgers in de Lage Landen (1050-1700)
§1.1 Steden in Vlaanderen en Artesië (1050 -1302)
Boeren en burgers
Rond 1050 begint de economie in de Lage landen weer op te groeien. Dit komt door bevolkingsgroei.
(Bevolkingsgroei kwam door toename in de voedselproductie.)
Wordt mede mogelijk gemaakt door:
- Drieslagstelsel
- IJzeren ploeg
- Halsjuk
- Ontginnen (land geschikt maken voor landbouw)
Gevolg: er ontstaat weer een agrarische-urbane samenleving (landbouw-stedelijke samenleving).
Kenmerken van het ontstaan van een agrarische-urbane samenleving:
- Verstedelijking + ontstaan nieuwe steden
- Monetaire economie (geldeconomie)
- Er ontstaat weer handel en nijverheid
Boeren produceren voor:
- Zichzelf
- De heer
- De steden
Verzorgingsgebied
De steden doen er alles aan om hun economische belangen te beschermen.
Belangrijkste middel = stadsrecht
- Stadsmuur
- Zelfbestuur
- Rechtspreken volgens je eigen wetten en regels
(De lokale vorsten of heren gaven dit stadsrecht in ruil voor geld.)
Ondanks de pestepidemieën gaat het proces van verstedelijking en commercialisering (handel) door
in Europa. Het meest verstedelijkt zijn Noord-Italië (goede haven) en Vlaanderen (dichtbij
Antwerpen, Antwerpen was een belangrijke handelsstad).
Steden hebben een negatief geboortecijfer. De migratie van het platteland houdt de bevolkingsgroei
in de steden op peil.
Nieuwkomers in de stad konden het burgerschap bemachtigen als ze kundige ambachtslieden of
kapitaalkrachtige handelaren waren (Poorters). Deze 2 groepen waren extreem belangrijk voor het in
stand houden en de ontwikkeling van de economie.
In steden waren ook grote aantallen mensen die geen burgerschap kregen:
- Ongeschoolde arbeiders
- Paupers (armen, zwervers, bedelaars)
- Geestelijken (dienen maar een, de kerk en niet de stad)
, Stedelijke dynamiek in Artesië
In de Nederlanden kwam de verstedelijking het eerst op in Vlaanderen en Artesië.
- Ryssel (Lille)
- Ieper
- Brugge
- Gent
- Atrecht (Arras)
Atrecht was belangrijkste en machtigste stad (in ongeveer 1100-1200).
Dit kwam door lakennijverheid en was het startpunt van de stedelijke dynamiek in de Nederlanden.
Oorzaak:
1. Een vruchtbare leembodem → goede oogsten → bevolkingsgroei en de oogst voedt de steden.
2. op de vruchtbare gronden langs de kust werden schapen gehouden → wol is grondstof voor
lakennijverheid.
Meer dan 50% van de beroepsbevolking in de steden was werkzaam in de lakenindustrie.
- Wevers
- Vollers (wol compact maken, smerig en zwaar beroep)
- Ververs
De steden hebben ook een gunstige ligging.
Engeland, Noord-Frankrijk en noord-Italië liggen dichtbij. Er ontstaat daardoor een handelsnetwerk.
→ jaarmarkten
De handel in laken maakte ook de kooplieden rijk.
Opkomst van Vlaanderen
Eind 13e eeuw streeft noord-Vlaanderen Atrecht voorbij.
Brugge: handelsstad
Gent: lakennijverheid
Ook de Brabantse steden kwamen op. Brussel, Leuven, ’s-Hertogenbosch (lakennijverheid).
Oorzaken voor de opkomst van noord-Vlaanderen en Brabant:
1. Er brak oorlog uit in Italië. Handel met Italië raakte verstoord.
2. Er komen nieuwe handelsroute waardoor de jaarmarkten in Noord-Frankrijk en Italië
verstoord raakten.
3. De opkomst van de Duitse Hanze, waardoor Brugge gunstiger ligt dan Atrecht.
In de 13e eeuw was het bestuur in Vlaamse steden in handen van patriciërs. Zij leefden een hele rijke
en adellijke levensstijl. Ze raakten verbonden met de adel en kwamen ver te staan van het gemeen.
Einde 13e eeuw klaagden ambachtslieden steeds vaker over corruptie en machtsmisbruik. Ook
werden de patriciërs beschuldigd dat ze als rechters partijdig en omkoopbaar waren en hun eigen
familie bevoordeelden. Ambachtslieden waren economisch afhankelijk van de patriciërs.
Er waren regelmatig protesten tegen slechte werkomstandigheden en lage lonen. Wevers, vollers en
andere ambachtslieden eisten betere betaling en invloed op het stadsbestuur.
Door een conflict tussen de Franse koning en graaf van Vlaanderen was er in 1302 een veldslag.
Oorzaak:
De graaf had 5 jaar eerder trouw als leenman opgezegd. De koning bezette steeds grotere delen van
Vlaanderen en nam de graaf en zijn oudste zoon gevangen. Patriciërs steunden de koning, maar
ambachtslieden waren trouw aan de graaf.
Vlaams volksleger: boeren en ambachtslieden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nadinamircea. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
