Samenvatting
dilemma maatschappijleer samenvatting h2
- Vak
- Maatschappijleer
- Niveau
- VWO / Gymnasium
maatschappijleer samenvatting h2 met oa. §2.2 Wie kan de macht van de overheid controleren?
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
§2.2 Wie kan de macht van de overheid controleren?Uitvoerende diensten en inspecties controleren of de regels die de overheid maakt wel echt
nageleefd worden.
- De overheid moet nu eenmaal ook onschuldige burgers in de gaten houden om criminelen op
te sporen.
Kamerleden kunnen in het parlement vragen stellen aan ministers en staatssecretarissen. Het is
altijd mogelijk om een wet te wijzigen, maar dat duurt lang en er is lang niet altijd genoeg steun
voor. Er zijn een aantal instanties die jou kunnen helpen als je je slecht behandeld voelt door de
overheid:
• Nationale ombudsman: wordt één keer per 6 jaar gekozen door de tweede kamer, is dus
onafhankelijk van de regering. Je moet je klacht indienen bij de overheid en daarna kan je
pas naar de Nationale ombudsman. Hij heeft geen recht in strafzaken.
• College bescherming persoonsgegevens: Kan een onderzoek instellen als de wet overtreden
wordt en kan boetes opleggen aan particulieren, bedrijven en organisaties die de
privacyregels overtreden. Is ook onafhankelijk.
• Rechtspraak: Het zwaarste middel. De ombudsman en het CBP mag alleen advies geven,
maar de uitspraak van een rechter is bindend. Is natuurlijk ook onafhankelijk
Als burger heb je de plicht om je aan de wet te houden, maar je hebt ook rechten. In een
rechtsstaat moet de staat zich houden aan het recht. Verschillende instanties maken gebruik
van deze rechtsregels. Rechtsregels regelen niet alleen wat burgers mogen doen, maar ook
hoever overheidsinstanties mogen gaan. In de politiewet staat dat de politie geweld mag
gebruiken als er geen andere middelen zijn om dat doel te rechtvaardigen.
In een rechtsstaat zijn er zo veel samenwerkende instanties om te voorkomen dat één groep te
veel macht krijgt. De grondbeginselen van een rechtsstaat:
1. De aanwezigheid van grondrechten
2. Een machtenscheiding
3. Het legaliteitsbeginsel
4. Een onafhankelijke rechtspraak
Deze vier hangen goed samen. Grondrechten zorgen voor een beperking van de macht van de
overheid. Er zijn door de wet echter wel beperkingen, als een hockeysupporter relt, mag hij zich
niet beroepen op zijn recht van privacy voor vrijspraak.
Ook belangrijk is de machtenscheiding. Charles de Montesquieu hield in zijn boek De l’esprit des
lois een pleidooi voor de scheiding der machten. In zijn tijd was zijn idee van een trias politica
vernieuwend.
Het legaliteitsbeginsel: De overheid moet zich aan de rechtsregels houden en je kunt alleen
gestraft worden voor iets waarvan in de wet staat dat het strafbaar is.
Het laatste grondbeginsel is dus onafhankelijke rechtspraak. De rechtspraak gaat over burgerlijk
recht, bestuursrecht en strafrecht. In een rechtsstaat zijn deze grondbeginselen zo belangrijk dat
ze zijn vastgelegd in de Grondwet. Hoe die te wijzigen is staat in de Grondwet zelf. De Grondwet
is de belangrijkste bron van het staatsrecht ➙ Garandeert dat de overheid niet te veel macht
krijgt.
Burgers krijgen zelf de kans om hun kant van het verhaal te vertellen. Om tot een oordeel te
komen gebruiken rechters verschillende rechtsbronnen:
1. Wetten
2. Rechtspraak (jurisprudentie). Alle rechterlijke uitspraken samen noemen we de jurisprudentie.
Als de regels niet helemaal duidelijk zijn, kan de rechter de wet op een eigen manier uitleggen
Als een soortgelijke zaak door een andere rechter behandeld kan jurisprudentie geraadpleegd
worden.
, 3. Gewoonterecht. In het bedrijfsleven zijn er ongeschreven regels over het nakomen van
bepaalde afspraken. Een jarenlange traditie. Als alle partijen zich aan die regels houden, is de
gewoonte een rechtsbron waar mensen zich op kunnen beroepen bij een con icten.
4. Verdragen. De laatste rechtsbron zijn de verdragen die Nederland met andere landen heeft
gesloten, bijvoorbeeld het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens. Een verdrag is
bindend, anders kan je een rechtszaak aanspannen bij het Europese Hof voor de Rechten van
de Mens.
De verschillende machten, rechten en plichten houden elkaar in balans. Binnen een rechtsstaat
horen discussies over macht en privacy. Als je je als burger benadeeld voelt kun je gaan klagen bij
het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en onafhankelijke instanties
Regels voor Sociale grondrechten Wet Openbaarheid van
behoorlijk bestuur Een sociaal grondrecht is bijvoorbeeld het recht Bestuur (WOB)
De overheid moet op werk of een woning. Burgers moeten worden De burger heeft het recht
bijvoorbeeld een beschermd tegen slechte leefomstandigheden. om te weten hoe de
besluit toelichten, De overheid moet haar best doen om hiervoor overheid werkt. De WOB
procedures goed te zorgen, maar burgers kunnen deze rechten zorgt ervoor dat
volgen, consequent niet opeisen bij de rechter. journalisten (en burgers
regels toepassen, in het algemeen)
zich onpartijdig documenten over het
opstellen etc. bestuur kunnen
opvragen.
Politieke rechten Parlementair Ministeriële Vertrouwensregel
Vanaf 1917 kwam er Stelsel verantwoordelijkheid Belangrijke regel in de
algemeen kiesrecht De uitvoerende Vanaf de grote parlementaire
voor mannen en macht moest Grondwetsherziening in democratie die inhoudt
vanaf 1919 ook voor verantwoording 1848 werden ministers dat een regering het
vrouwen. Dat was a eggen aan het verantwoordelijk voor de vertrouwen van het
een grote parlement. daden van de regering en parlement moet hebben
democratische stap niet meer de koning en anders aftreden.
vooruit voor
Nederland
Vrijheidsrechten Trias Politica Rechtsbescherming Legaliteitsbeginsel
De overheid mag zich Scheiding der Vooral op juridisch vlak Twee betekenissen:
niet overal mee machten: kwam er aandacht voor 1. Je mag pas voor iets
bemoeien. Burgers Wetgevende, rechtsbescherming. De gestraft worden als het
kregen belangrijke uitvoerende en Grondwet en de trias strafbaar is gesteld.
vrijheden. rechterlijke macht. politica zorgden hier 2. De overheid is ook
In 1848 werd in natuurlijk ook voor. aan regels gebonden.
Nederland de
macht van de
koning serieus
ingeperkt.
§2.3 Hoever mogen politie en justitie gaan?
Bij elke overtreding maakt de politie een proces-verbaal op. Bij boetes noem je dit een mini-pv. De
rechter moet op de inhoud van een pv kunnen vertrouwen, daarom moet een verdachte na
verhoor altijd een handtekening onder zijn eigen verklaring zetten, hij mag dit echter ook weigeren
of liegen. De politie moet hem wel naar waarheid invullen. Daarom legt iemand altijd een eed af
als hij bij de politie gaat werken (ambtseed). Als een agent willens en wetens liegt is hij strafbaar,
anders gaat het mis. Het is goed dat de media kritisch is, anders zouden burgers niet meer
kritisch geïnformeerd worden en dat zou slecht zijn.
fl
fl
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jmghuntjens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72964 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen