1
Samenvatting Hoorcolleges Preventie
HC 1: Introductie Preventie
Definitie van preventie
Wat is preventie?
- Voorkomen van (verergeren van) gezondheidsproblemen, ziekte en sterfte.
- Bevorderen van gezondheid en kwaliteit van leven
o Gezondheid:
Een toestand van een volledig fysiek, geestelijk en sociaal welbevinden
en niet louter het ontbreken van ziekte of gebrek. (WHO)(zo kan je nooit
gezond zijn)
Gezondheid als de mogelijkheid om je aan te passen en zelfmanagement
met betrekking tot sociale, fysieke en emotionele uitdagingen (Huber et
al.)
o Kwaliteit van leven
Perceptie van personen van hun positie in het leven, bezien tegen de
context van culturele en waardesystemen waarin zij leven, in relatie tot
hun doelen, verwachtingen en standaarden (WHO, Kuyken). heel
subjectief
Categorieën van preventie
- Gezondheidsbevordering
o Gericht op het bevorderen en in stand houden een gezonde leefstijl en van een
gezonde sociale en fysieke omgeving.
o Leefstijlcampagnes
- Gezondheidsbescherming
o Gericht op het beschermen van de bevolking tegen blootstelling aan
risicofactoren.
o Waterzuivering, afvalverwijdering, verkeersveiligheid, rookverbod: veel
wetgeving
- (Specifieke) ziektepreventie
o Omvat maatregelen gericht op het voorkomen van specifieke ziekten of op de
vroege signalering daarvan.
o Vaak door wet- en regelgeving, bijvoorbeeld: screening, vaccinaties &
preventieve medicatie.
Multidisciplinair
- Heel veel partijen hebben met preventie te maken
Hoezo preventie?
- Voorkomen van ziektes/bevorderen van gezondheid investeren in belangrijk goed:
gezondheid
- Doelgroep: gezond voelende mensen
o Kinderen/jongeren: goede ontwikkeling
o Ouderen: langer zelfstandig
- Effecten pas in de toekomst
- Goede preventie zie je niet, want de ziektes zijn afwezig.
Preventiesuccessen 20e eeuw
- Preventie levert nog steeds een belangrijke bijdrage aan verbetering van de
volksgezondheid
- 22 successen tenminste 16duizend sterfgevallen vermeden
1
, 2
- Effecten van veel successen liggen in de toekomst (bijv. gezonde leefstijl)
- Karakter van preventie sterk veranderd
o Nu: welvaartsziekten; vroeger meer armoedebestrijding
o Verwetenschappelijking
NPP 2014-2016 – Alles is gezondheid (Nationaal Programma Preventie)
- Ministeries, gemeentes, bedrijven en groot aantal maatschappelijke organisaties
werken samen
- Focus op drie terreinen
1. Gezondheid dichtbij: gezondheid bevorderen en chronische ziekten voorkomen
door integrale aanpak in omgeving waarin mensen wonen, werken en leren.
2. Preventie een prominente plek in gezondheidszorg
3. Gezondheidsbescherming op peil houden; nieuwe bedreigingen het hoofd
bieden. (resistentie antibiotica)
- Speerpunten: overgewicht, diabetes, depressie, roken, schadelijk alcoholgebruik,
bewegen
2
, 3
HC 2: Analyse volksgezondheid & gedrag
Analyse volksgezondheid
Gezondheid
- Levensverwachting
- Ervaren gezondheid, kwaliteit van leven
- Gezonde levensverwachting
- Aandoeningen: sterfte, prevalentie, incidentie
- Impact aandoeningen
- Levensloop
- Ongelijkheden in gezondheid
Ziekten met hoogste prevalentie
1. Artrose
2. DM
3. Gehoorstoornissen
4. Nek- en rugklachten
5. CHZ
6. Astma
7. COPD
8. Contacteczeem
9. Stemmingsstoornissen
10. Osteoporose
Ziekten met hoogste sterfte (aantal per jaar)
1. Longkanker
2. CHZ
3. Dementie
4. Beroerte
5. Hartfalen
6. COPD
7. Infecties onderste luchtwegen
8. Dikkedarmkanker
9. Borstkanker
10.Privé-ongevallen
Ziekten met hoogste zorgkosten (in euro’s)
1. Verstandelijke beperking
2. Dementie
3. Gebitsafwijkingen
4. Gezichtsstoornissen
5. Beroerte
6. CHZ
7. Complicaties zwangerschap, bevalling
8. DM
9. Depressie
10.Astma & COPD
Ziekten met hoogste ziektelast (DALY’s)
1. CHZ
2. DM
3
, 4
3. Beroerte
4. Angststoornissen
5. COPD
6. Longkanker
7. Stemmingsstoornissen
8. Nek- en rugklachten
9. Privé-ongevallen
10.Artrose
- Trends 2030
1. Psychische stoornissen
2. Hart- en vaatziekten
3. Kanker
4. Letsels
5. Bewegingsstelsel
6. Ademhalingswegen
7. Diabetes
8. Zenuwstelsel & zintuigen etc.
Determinanten volksgezondheid
- Leefstijl en gedrag
- Fysieke en sociaal-culturele omgevingsfactoren: asbest & fijnstof
- Persoonsgebonden factoren: DNA
- Bijdrage aan ziektelast: roken, diabetes, lichamelijke inactiviteit, overmatig
alcoholgebruik, te veel zout, te weinig fruit, hoog cholesterol, te weinig vis, te weinig
groente, te veel verzadigd vet. Leefstijlgerelateerd er is iets aan te doen.
Analyse gedrag
- Onderzoek naar verband tussen gedrag en gezondheid
- Oorzakelijk verband
o Biologische plausibiliteit
o Tijdsrelatie (longitudinale studies)
o Sterkte verband
o Dosis-effect
o Consistentie
o Analogie: Condoomgebruik, niet alleen HIV omlaag, ook andere SOA’s
- Epidemiologisch onderzoek
o Onderzoeksontwerp
o Meetmethoden
o Verstorende variabelen
o Maten van associaties
4
