Nectar 5VWO hoofdstuk 11 samenvatting. Samenvatting van paragraaf 2 t/m 5 (paragraaf 1 zit hier dus niet bij, omdat hij te kort en makkelijk was om samen te vatten)
Bouw en doorbloeding van de lever:
Poortader: voert bloed aan uit de alvleesklier, milt, maag en darmkanaal, bevat
verteringsproducten
Leverslagader: brengt O2 rijk bloed vanuit de aorta
Leverlobjes: lever is verdeeld in groepen cellen met elk een eigen aftakking van de
leverslagader en de poortader
Hierin bevinden zich sinusoïden: speciale bloedruimtes waarin bloed uit de
leverslagader en poortader samenkomt
- Bloedplasma staat in direct contact met de levercellen om efficiënt stoffen uit het bloed te
kunnen opnemen en omzetten
- Bewerkt bloed verlaat een leverlobje via centraal adertje leverader onderste holle
ader
- Galkanalen die tussen de cellen doorlopen voeren gal uit leverlobjes via de galgang naar de
galbuis twaalfvingerige darm en galblaas
Koolhydraatstofwisseling en de lever:
Na maaltijd
Glucoseconcentratie boven de norm
Cellen nemen onder invloed van insuline glucose op glucoseconcentratie daalt
Insuline stimuleert in de lever de omzetting van glucose in glycogenese
Is voorraad glycogeen gevuld extra aangevoerde glucose omgezet in vetten
Activiteiten:
Spieren dissimileren (energie vrijmaken) glucose: glucose wordt vrijgemaakt uit
glycogeenvoorraad of nemen het op uit bloed
Glucoseconcentratie daalt onder norm
alvleesklier maakt glucagon (hormoon)
lever zet glycogeen om in glucose en geeft dat af aan het bloed
Glucoseconcentratie stijgt weer
- Glucosevoorraad in bloed en glycogeenvoorraad in de lever uitgeput levercellen maken
glucose uit aminozuren en vetten: gluconeogenese (proces)
Vetstofwisseling en de lever:
- Na maaltijd: Lever ontvangt glycerol en vetzuren via poortader en leverslagader
- Lever bouwt ongeschikte vetzuren om tot geschikte
- Essentiële vetzuren alleen te krijgen door voedsel
- Cholesterol grondstof hormonen en zorgt voor stabiliteit celmembraan komt voor 10% uit
voeding, rest maakt lever
- lever voorziet vetachtige stoffen zoals cholesterol van een hydrofiele buitenlaag zodat het
bloedplasma deze kan vervoeren: lipoproteïnen
, Eiwitstofwisseling en de lever:
- Na maaltijd: lever ontvangt veel aminozuren
- deel bruikbaar voor opbouw nieuwe eiwitten
- essentiële aminozuren alleen te krijgen door voedsel
- teveel aan aminozuren kan niet opgeslagen worden lever bouwt ze om of breekt ze af
Transaminering: aminozuur ruilt aminogroep (-NH2) voor ketogroep (=O) van een
ander molecuul molecuul verandert in aminozuur dat nodig is
deaminering: uit de aminogroep (-NH2) vormt de lever ammoniak (NH3) lever
koppelt ammoniak aan CO2 ureum (afvalstof) gaat via nieren naar urine
andere functies van de lever:
- rode bloedcellen opruimen:
ijzer uit hemoglobine van afgestorven rode bloedcel wordt opgeslagen door lever en
rode beenmerg in eiwit ferritine
in rode beenmerg gebruiken jonge rode bloedcellen dit ijzer voor de productie van
heemgroepen
+ globine-eiwitten uit grondplasma hemoglobine
Volwassen rode bloedcel verliest zijn kern en mitochondriën en komt in bloedbaan
Uit de rest van hemoglobine ontstaat de afvalstof biliverdine lever verwerkt dit tot
galkleurstof bilirubine scheidt uit via gal en urine
- ontgiften
Detoxificatie (afbraak giftige stoffen) alcohol:
1. levercellen zetten alcohol om in ethanal met behulp van het enzym
alcoholdehydrogenase
2. aldehydedehydrogenase zet ethanal om in azijnzuur
Lever doet anderhalf uur over onschadelijk maken 1 glas alcohol
Ethanal kan ook omgezet worden in vet Leververvetting
Overmatig alcoholgebruik doodt levercellen bindweefsel vervangt
levercellen: cirrose
- stoffen opslaan
Lever slaat bijvoorbeeld ijzer, glycogeen, vitamines en mineralen op
- bloed leveren
Bij grote inspanning kan de lever extra O2-rijk bloed en brandstof in omloop brengen
- gal vormen
Gal is water met bilirubine en eventueel een overschot aan cholesterol
Uit dat overschot worden eerst galzouten gemaakt (voor emulgreren van voedsel)
90% van de galzouten die via gal in de darm komen gaan via de poortader weer terug
recyclen, dezelfde zouten kunnen 6 tot 10 keer per dag in de darm hun werk doen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper liskui. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,07. Je zit daarna nergens aan vast.
