Dit document bevat alle colleges van het blok Pijn & Trauma, met o.a. informatie over kroon- en wortelfracturen, luxaties, avulsies, wortelresorptie, kaakchirurgie en orofaciale pijn en dysfunctie.
,Module 1 - Endodontologie
Hoorcollege 1 – Kroon- en wortelfracturen
Door: A.K. Braun
Boeken:
- Essentials of traumatic injuries of the teeth
- Textbook and color atlas of traumatic injuries to the teeth
Eerste bezoek
Het eerste bezoek van trauma:
- Wees beschikbaar (binnen 1 uur iets doen)
- Ontvangst buiten de behandelkamer (vaak bij kinderen te overweldigend met alle
apparaten, bewaar rust)
- Gelijke ooghoogte (empathie tonen)
- Geen druk uitoefenen (zachte druk uitoefenen, er moet wel iets gebeuren)
- Invasieve ingrepen uitstellen (maak wel duidelijk dat er dingen moeten gebeuren)
Anamnese en diagnostiek
Belangrijk om bij te houden:
- Waar, wanneer en hoe?
- Elders behandeld, vaker trauma, geheugenverlies?
- Extra-oraal
- Intra-oraal: verplaatsingen, fracturen, sensitieve testen, röntgenfoto’s, CBCT (ALARA
in acht nemen)
- Goede registratie, buurelementen (meestal zijn de centrale incisieven aangedaan,
maar houdt het hele front in de gaten)
- Mondfoto (lichtfoto’s terug kunnen kijken. De orthodontist heeft altijd foto’s
gemaakt voor de behandeling begint)
Kindermishandeling: doe er iets aan! Sinds 2013 verplicht om als zorgmedewerker dit te
melden. Je kan dit herkennen aan: gedrag van het kind, kind met veel blauwe plekken,
slechte smoesjes (kind gevallen geeft vaker schaafwonden dan blauwe plekken).
Krooninfractie
De voortanden zonder naar voren (klasse II) en
kreeg na 3 weken een klap tegen zijn mond aan.
Je kan op de rechterafbeelding een horizontale
barst zien.
- Horizontale fractuurlijn: trauma
- Verticale fractuurlijn: functionele
barsten
Kroonfracturen
De kroonfracturen kun je onderverdelen in:
- Ongecompliceerde kroonfracturen: zonder pulpa-expositie
- Gecompliceerde kroonfracturen: met pulpa-expositie
2
,Ongecompliceerde kroonfractuur
Wat doe je bij een ongecompliceerde kroonfractuur (eerste hulp):
- Sensibiliteitstest en registratie: normaal reageert het element (verhoogd) sensibel
- Röntgenfoto (solo): is de fractuur beperkt? Hoever ligt de breuk van de pulpa?
- Dentinebescherming: met Vitrebond, je kan hier de oude tand tegen aan plakken
- (Definitieve) restauratie: bij voorkeur definitieve restauratie, als je daar tijd voor hebt
- Controle afspraken inplannen: om de 6 maanden of vaker?
Sensibiliteit problematiek
Bepalen pulpa-sensibiliteit kan problematisch zijn:
- Elementen met open apex geven onbetrouwbare uitslagen
- Tijdelijk niet reageren van de pulpa na trauma is
mogelijk
Voorbeeld: Meisje is een jaar geleden gevallen. De eerste
foto is van drie weken na de val, de tweede (rechter) van nu.
Beide incisieven zijn niet percussie pijnlijk en reageren niet
op kou. Ik wil de 11 openmaken, maar mijn collega niet. Wat
is wijsheid?
Bij open apices doe je even rustiger aan met open maken. Als de patiënt geen klachten heeft
(mobiliteit, pijn, etc) dan kan je er vanaf blijven. Maar dit is behandelaar afhankelijk.
Bij een trauma kan tertiair dentine worden aangemaakt. Het element kan donkerder gaan
verkleuren (geler worden), door meer dentine aanmaak.
Inspectie mondmucosa en lip
Maak een röntgenfoto 3x4 van de lip. Als je dit ziet dan dien
je gelijk te behandelen en het eruit halen door te drukken.
Doe dit snel.
Voorbeeld: patiënt klaagt over zwelling van de onderlip 3
weken na val:
- Extra-orale inspectie: litteken plica mentalis
- Intra-orale inspectie:
o Ongecompliceerde kroonfractuur 21
o Zwelling met diameter 0,5cm onderlip gevoelig bij palpatie
- Tandarts maakt een röntgenfoto van de bovenincisieven en van de onderlip:
o Kroonfractuur 21: geen aanwijzingen voor een wortelfractuur
o Foto onderlip: radiopaciteiten die doen denken aan tandfragmenten
- Onder lokale anesthesie worden de fragmenten verwijderd via een incisie aan de
binnenkant van de onderlip
- De incisie wordt met hechtingen at primam afgesloten
- Op de controle foto blijken de fragmenten verwijderd en is enkel nog wat gruis
waarneembaar
3
, Behandeling
Keuzes behandeling van een ongecompliceerde
kroonfractuur:
- Selectief beslijpen fractuurranden
- Restauratie met composiet
- Restauratie met composiet en kroonfragment (als
het volledig aanwezig is)
- Restauratie met composiet, kroonfragment en
vensterrestauratie (stuk tand met bonding
toevoegen en dan opvullen met composiet)
De kans op pulpa necrose na een ongecompliceerde kroonfractuur is klein, maar sterk
afhankelijk van:
- Bijkomend trauma
- Aard van de behandeling
- Stadium van de wortelformatie
De reden dat elementen met een open apex vaker overleven dan elementen met een
gesloten apex, is dat elementen met een open apex meer vaatbed hebben. Hierdoor is de
herstelmogelijkheid vele malen groter.
Gecompliceerde kroonfractuur
Behandelopties bij een gecompliceerde kroonfractuur:
- Directe pulpa-overkapping
- (Partiële) pulpotomie: gedeeltelijk weghalen
van de pulpa (preparen tot 2-3 mm van apex)
- Pulpectomie: volledige
wortelkanaalbehandeling (preparen tot apex)
De pulpa kan ontzettend veel hebben. Na 7 dagen na
expositie is er weefsel ontstaan dat de pulpa
beschermd. De pulpa kan qua trauma veel meer
hebben dan tegen cariës. Hier moet je wel onderscheid
in maken.
Pulpa overleving na overkapping stadium wortelformatie:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper thkstudent186. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
