Discoursanalyse
→ in het artikel wordt geprobeerd een overzicht van het onderzoeksveld te bieden
en algemene theoretische en methodische uitgangspunten besproken
er zijn veel verschillende benaderingen die als 'discourseanalyse' worden
bestempeld, die weinig overeenkomsten hebben
💡 er is één algemeen kenmerk voor discoursanalyse: het object en de
manier waarop dat benaderd wordt
Taal als sociale handeling
discoursanalyse gaat over alles wat als betekenisdrager functioneert en een rol
speelt in alledaagse communicatie en geïnstitutionaliseerde vormen van
communicatie
Discoursanalyse breekt met de traditionele benadering van taal als reflectie van een
realiteit buiten de taal.
Uitgangspunt van DCA
taal vormt een eigen werkelijkheid en moet benaderd worden als sociaal gedrag.
Taal ≠ een afgeleide van een 'andere' werkelijkheid.
Artikel Van den Berg 1
, → Taal als representatie van de werkelijkheid
implicaties van deze benadering:
1. DCA onderzoekt de manier waarop meningen en werkelijkheden discursief
(=in taal) geconstrueerd worden
2. Taalhandelingen bestaan niet alleen uit de uitdrukking van intenties en
bedoelingen van de gebruiker → er zijn ook betekenissen die onbewust
worden overgedragen, taal ≠ neutraal
3. taalhandelingen kunnen (on)bedoeld grote gevolgen hebben, denk aan
retorica (bedoeld) of self fullfilling prophecy (onbedoeld)
4. taalgedrag is contextafhankelijk → sociale regels spelen een rol bij gedrag
Discoursanalyse: een etiket voor uiteenlopende benaderingen
Theoretisch object van DCA
In de meeste benaderingen gaat het bij DCA om de manier waarop via taal sociale
handelingen en identiteiten geconstrueerd worden, maar er zijn ook benaderingen
waarbij de term 'discours' meer omvat dan taalgebruik. De invulling van het begrip
blijft een controversieel vraagstuk.
'Discours' volgens...
Foucault (1971): geheel van sociale regels en praktijken, geproduceerd door
speciek systeem van betekenissen
Gee (1999): discours = betekenissystemen geconstrueerd via taalgebruik,
Discours = betkeenissytemen geproduceerd door meer omvattende sociale
praktijken.
Empirische velden van DCA
Veel diversiteit wat betreft de empirische thema's.
en hoe deze constructies het karakter kunnen krijgen van
vanzelfsprekendheden.
Kritische potentie: wat we als vanzelfsprekend beschouwen, ziet de DCA als
historisch specifiek.
→ DCA kan bijdragen aan maatschappelijke veranderingen, omdat het de mate
waarin betekenisconstructies maatschappelijke ongelijkheid ondersteunen zichtbaar
maakt.
→ het gaat dus verder dan betekenisconstructis analyseren → focus op relatie
tussen taalgedrag en de sociale context waarin het plaatsvindt
Conversatieanalyse: wil inzicht krijgen in de regels die in sociale interacties een rol
spelen
→ wordt soms beschouwd als afzonderlijke stroming, soms als onderdeel van DCA
Wetenschapstheoretische uitgangspunten
stelling: 'onderzoekers construeren a.d.h.v. hun specifieke taalgebruik ook een
(sociale) werkelijkheid'
→ probleem: onderscheid wetenschappelijke en alledaagse kennis lastig te
onderbouwen, belang wetenschappelijk onderzoek lstif te beargumenteren
Conversatieanalyse lost dit deels op: gaat niet uit van eigen theoretische
interpretaties, maar van de interpretaties die actoren zelf toekennen aan hun
handelingen.
Analytisch instrumentarium van DCA
Artikel Van den Berg 3
, Breed scala aan conceptuele kaders en methodische procedures, diversiteit komt
mede door uiteenlopende perspectieven en onderzoeksdoelen.
vb: stuctuurperspectief vs actorperspectief
Toch is er soms sprake van vergelijkbare instrumenten:
'interpretatief repertoire', 'vertoog' en 'frame' bedoelen allemaal een
samenhangend referentiekader met behulp waarvan betekenis geconstrueerd
wordt.
Meningen zijn sterk verdeeld over de verhouding tussen tekst en context, en in
hoeverre er rekening gehouden moet worden met context bij discursief materiaal.
Discoursanalyse en andere vormen van kwalitatief onderzoek
Combinatie van DCA en ander kwalitatief onderzoek is wenselijk omdat het
functioneren van betekenisconstructies niet los gezien kan worden van andere
sociale praktijken die de context beïnvloeden en bepalen.
Paradigmatisering: Sommige stromingen achten dit niet zinvol, omdat zij alle
sociale praktijken als betekenisgevend zien.
Naar hun idee verschaffen interviews geen informatue over een externe realiteit,
maar alleen over de manier waarop respondenten in specifieke situaties realiteiten
construeren
Artikel Van den Berg 4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sannerijnsburger. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.