Historische context Steden en burgers in de Lage Landen ()
-Steden in Vlaanderen en Artesië
-Steden, netwerken en bestuurders
-De republiek
Bij elke paragraaf staan de bijbehorende kenmerkende aspecten
5 bladzijdes
Steden en burgers in de Lage Landen (1050-1700)
1050-1302
De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een agrarische-
urbane samenleving
De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Atrecht start stedelijke dynamiek:
o Hoge landbouwproductiviteit en de schapenhouderij -> lakennijverheid
o Startpunt stedelijke dynamiek in de Nederlanden
o Dichtbij Engeland en gunstige ligging bij de belangrijkste handelsnetwerken
o Jaarmarkten; een handelsnetwerk dat zich via jaarmarkten in Frankrijk uitstrekte tot de
Italiaanse stadstaten
Rijke kooplieden versterkten hun positie door zich te organiseren in koopliedengilden, en door
leningen te verstrekken aan edellieden kregen ze het stadsbestuur in handen.
Atrecht -> Brugge door:
o Nieuwe handelsroutes
o Handel tussen jaarmarkten van Noordoost-Frankrijk en Italië verstoord
o Hanze
Ambachtslieden kregen via gilden invloed op het bestuur.
Patriciërs knoopten banden aan met de adel en maten zich steeds meer een adelijke levensstijl aan -
> spanningen tussen patriciërs en het gemeen over bestuur en over werkomstandigheden
Bestuur in handen van patriciërs -> corruptie en machtsmisbruik -> sociale spanningen ->
Guldensporenslag 1302 -> boeren en ambachtslieden waren bestand tegen feodale heren en
patriciërs
Wat maakte de opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten mogelijk?
Grotere landbouwproductie leidt tot bevolkingsgroei
Ontstaan handel en nijverheid
Ontstaan eerste steden in de Lage Landen die handelsnetwerken aanlegden
Steden verstevigen positie door stadsrechten
Kooplieden groeiden uit tot de rijke en machtige groep
1302-1602
De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
Het begin van staatsvorming en centralisatie
De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had
Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van de Nederlandse staat
Brugge:
Belangrijkste handelscentrum
Hoofdkantoor van Hanze in Brugge -> stapelmarkt
Brugge was een financieel centrum
Wisselbrief -> eerste koopmansbeurs
Sterke positie door achterland, innovatie en schaalvergroting
Toename belang Brabant/Antwerpen in de 14 e en 15e eeuw:
, Gunstige ligging Schelde -> betere verbinding met Europees achterland
Goede bereikbaarheid voor zeeschepen, dichterbij Rijn en Maas
Het particularisme (=het streven van steden en gewesten om zo onafhankelijk mogelijk te zijn en
zaken in hun eigen voordeel te kunnen beslissen) botste met het beleid van de Bourgondische
hertogen die in de 15e eeuw grip probeerden te krijgen op het bestuur en rechtspraak in hun
Nederlandse gebieden.
Filips de Goede: centrale rechtbank, centrale rekenkamer
1477 val Bourgondische Rijk
Kleindochter van Filips de Goede trouwt met prins Maximilaan
Kleinzoon van Maximilaan, Karel V, werd in 1515 landsheer van de Habsburgse Nederlanden
Antwerpen nam positie Brugge over:
Duitse achterland
Stapelmarkt van koloniale producten uit Spaanse en Portugese koloniën
Groeiende belang van de graanhandel
Maximilaan liet Brugse haven blokkeren en gaf buitenlandse handelaren bevel zich in
Antwerpen te vestigen tijdens de Vlaamse Opstand tegen prins Maximilaan
Stapelmarkt = een plek waar goederen vanuit de hele wereld naartoe gebracht en opgeslagen
werden. Van daaruit verkocht men de producten door of vervoerde ze verder landinwaarts.
Met de vestiging van bedelorden en begijnhoven probeerde de geestelijkheid aansluiting te vinden
bij een meer individuele geloofsbeleving van stedelingen, de moderne devotie. De aanhangers van de
moderne devotie hadden de geloofsovertuiging dat ieder mens contact kon hebben met God, zonder
tussenkomst van de kerk, dus de geestelijkheid was niet nodig.
Bonum commune = de stedelijke burgerij nam taken over van de geestelijkheid, zoals sociale zorg en
onderwijs om het algemeen welzijn te bevorderen, en zij ontwikkelde ideeën over het algemeen
belang.
In de 16e eeuw zetten de Habsburgse vorsten Karel V en Filips II de centralisatiepolitiek door en
breidden deze vanwege de opkomst van het lutheranisme en calvinisme uit naar godsdienst. Door de
opstand, die in praktijk een oorlog tegen steden was, verloor Antwerpen vanaf 1585 haar
stapelmarktfunctie en trokken veel kapitaalkrachtige inwoners naar Holland.
1515 Karel V landsheer van Habsburgse Nederlanden
1521 centralisatiepolitiek: bijeenbrengen Friesland, Utrecht…,
invoering Inquisitie (centralisatie politiek uitbreiden naar godsdienst)
1550 Instelling Bloedplakkaten (wet tegen ketters) door Karel V
Vervolgingen van ketters -> doel = eenheid in rijk -> mislukt
1555 Filips II (zoon van Karel V) gaat verder met centralisatiebeleid en strenge bestrijding van
het protestantisme
Bezorgdheid over beleid onder lage edelen
1566 Smeekschrift der Edelen = verzoek van de lage edelen om de vervolging van protestanten
te minderen -> landvoogdes Magretha van Parma stemt toe -> calvinisten preken meer in
openbaarheid
Beeldenstorm
Harde optreden van Alva
Oprichting Raad van Beroerten
Willem van Oranje herstelt de rust na de Beeldenstorm met een godsdienstvrede -> Filips II en
Alva keuren dit af -> Willem veroordeelt door Raad van Beroerten -> hij vlucht
1568 Slag bij Heiligerlee = start Opstand (Tachtigjarige Oorlog) onder leiding van Willem van
Oranje
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jasmineofili. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,29. Je zit daarna nergens aan vast.
