Een samenvatting van de tijdvakken die je voor je Centraal Examen moet leren. Deze is te gebruiken in 4 & 5 havo en is op basis van de Kenmerkende Aspecten.
Het begin van de Europese overzeese expansie
Columbus ontdekte Amerika. Tussen de vier werelddelen
kwam een uitwisseling van personen, goederen en culturen
op gang.
Doordat de indianen geen weerstand hadden tegen uit
Europa meegebrachte ziektes als pollen en mazelen,
stierven ze binnen een eeuw grotendeels uit. Deze ziektes werden met
bijvoorbeeld aardappelen onbewust meegenomen. Ook namen
verschillende dieren ziektes mee zoals paarden.
Economie-> Er kwam veel handel met
specerijen, zijde, goud en zilver etc.
Politiek-> Veroveren van een groot rijk
Cultuur-> Verspreiding van het Christendom.
Nieuwsgierigheid en zucht naar avontuur.
Het veranderende mens- en wereldbeeld van
de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke
belangstelling
In verandering denken: van memento mori->
Carpe diem & mens staat centraal. Kwam door
de welvaart.
Renaissance= wedergeboorte
Humanisme-> Kritische denkhouding +
universele mens = nieuwe wetenschappelijke
belangstelling= proberen de wereld te verklaren
op een rationele manier. (ERASMUS)
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de
klassieke oudheid
Klassieke erfgoed-> Architectuur en kunst op basis
van de klassieke vormentaal (GRIEKEN EN
ROMEINEN)
,Herboren interesse voor de Grieks-romeinse cultuur.
Kenmerken renaissance kunst:
1. inspiratie uit Grieks-Romeinse erfgoed
2. Menselijke staat centraal ipv het goddelijke
3. Realistisch gebaseerd op waarneming en observatie. Hieronder
valt ook perspectief en gedetailleerd werk.
De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in
West-Europa tot gevolg had
-> Ontevredenheid over de kerk. Luther begint protestantisme. Calvijn
komt met eigen leer.
Kritiek op de geestelijkheid:
1. Streven naar wereldlijke macht door de paus
2. Luxe leven, corruptie en rijkdom van de hoge geestelijkheid
3. Slechte opleiding van de parochiepriesters
Vanaf 15e eeuw kon kritiek snel verspreid worden via de nieuw
uitgevonden drukpers -> gevolg -> Begin kerkhervorming/reformatie
Luther Calvijn
1. Alleen door ‘echt’ geloven 1. Voor je dood stond je plek in
kon je in de hemel komen. de hemel of hel al vast, je
2. Gelovigen kunnen direct met kon niks aan veranderen
god in contact komen, geen 2. Als vorst een ‘verkeerd’
priesters nodig geloof had, mochten burgers
3. Gelovigen moeten de bijbel in opstand komen
in hun eigen taal kunnen
lezen
4. Gelovigen mogen nooit in
opstand komen tegen de
vorsten.
,Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van
een Nederlandse staat
Politieke reden: Centralisatie, de adel verliest de macht vanwege de
centralisatie
Religieuze reden: Kettervervolgingen
Hoe zat het politiek in elkaar?
- 17 gewesten met eigen regels en wetten
- Stadhouder aan het hoofd van een
gewest
- Ook adel en steden hebben
privileges
Functies:
Stadhouder: Die voerde namens de
landsheer onder meer overleg met de
Staten-> Gewestelijk bestuur dat
bestond uit vertegenwoordigers van de
standen.
Raadspensionaris:
NEDERLANDSE OPSTAND 1568-1648
1568: Slag bij Heiligerlee
1572: Geuzen nemen Den Briel in
1576: Spaanse furie
-> 1576: Pacificatie van Gent
1579: Unie van Atrecht
-> 1579: Unie van Utrecht
1581: Acte van Verlatinghe
1584: Willem van Oranje vermoord
1588: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
1609-1621 Twaalfjarig Bestand
1648: Vrede van Munster
, Tijdvak 6
Het streven van vorsten naar absolute macht
Centralisatie, alle macht bij de koning. Lodewijk 14e. Zonnekoning.
Absolutisme-> Een staatsvorm waarbij de koning alle macht heeft en
alleen aan god verantwoording hoeft af te leggen.
Droit divin-> Goddelijk recht om als absolute vorst te
regeren. Macht van god, dus alleen verantwoording
afleggen aan god.
Politiek: Minder afhankelijkheid van de adel
- Ambtenaren hielden toezicht en voerden het
bestuur
- Het leger werd omgevormd tot een beroepsleger
- Adel werd verplicht om een gedeelte van het jaar
in Versailles te verblijven
Economie: Mercantilisme -> Economisch stelsel dat de
bestaansmiddelen in eigen land wilt versterken door de export van eigen
producten te bevorderen en de import ervan te bemoeilijken -> lodewijk
wilt dat de fransen meer franse producten kopen en minder buitenlandse
producten.
Cultuur: Herroeping van het Edict van Nantes maakt einde aan
godsdienstvrijheid. Alleen het katholieke geloof is nog toegestaan.
De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in
economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek
Politiek: Staatkundig = Republiek ( zie afbeelding )
Geen centraal bestuur, maar particularisme
Macht in handen van regenten
Economie: Economisch = Gouden eeuw
-> Opbloei van de economie kwam door:
- Handel (zeevaart)
- Nijverheid
- Landbouw
Cultuur: Cultureel = Burgercultuur :
- Schilderkunst
- Literatuur
- Wetenschap
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper carvbentum. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,00. Je zit daarna nergens aan vast.
