Kennisclips van Wetenschap naar Zorgpraktijk
Week 2: Implementatiewetenschap: theorieën, modellen en raamwerken deel 1
procesmodellen
Start implementatieonderzoek: implementeren nieuwe zorginnovatie of de-implenteren van
onnodig of niet effectief bewezen zorginnovatie.
3 overkoepelende doelen implementatie wetenschap (Nilsen):
1. Procesmodellen: modellen die het proces van onderzoek naar de praktijk beschrijven
en begeleiden
2. Raamwerken en theorieën: helpen om te begrijpen en/of verklaren wat de
implementatieresultaten beïnvloed
3. Evaluatieraamwerken: begeleiden van evaluatie van implementatie
Procesmodel: begeleiding door de stappen van een implementatieonderzoek: wat te doen in
welke volgorde, dynamisch omgaan met de stappen
3 modellen (allemaal cyclisch en dynamisch):
- Knowledge to action model
- Transition evidence to practice model
- Implementation of change model (Grol en Wensing
In essentie allemaal volgende elementen: doel of voorstel, analyse met in kaart brengen van
bevorderende en belemmerende factoren ontwikkelen van passende
implementatiestrategie, evalueren.
Implementation of change model:
1. Concreet voorstel voor verbetering zorg
2. Analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering
3. Probleemanalyse doelgroep en setting: wie zijn stakeholders? Wat zijn bevorderende
en belemmerende factoren?
4. Ontwikkelen en selectie van interventies/strategieën
5. Ontwikkeling testen en uitvoering van implementatieplan
6. Integratie in routines
7. Evaluatie: zijn de gestelde doelen behaald? Is het plan uitgevoerd zoals bedacht?
Indien implementatie geslaagd, hoe houd/borg ik deze verbetering?
Week 2: Implementatiewetenschap: theorieën, modellen en raamwerken deel 2
theorieën en raamwerken
Theorieën beschrijven determinanten en mechanismen van verandering: hoe we
verwachten dat de verandering zal plaatsvinden.
Determinantenraamwerken (stap 3 Grol en Wensing): categoriseren factoren die de
uitkomst van de implementatie beïnvloeden.
- Elke determinant (onafhankelijke variabele) bijv. teamsamenwerking gaat gepaard
met bevorderende en belemmerende factoren.
1. TICD raamwerk – geïntegreerde checklist voor determinanten, 7 domeinen:
o Richtlijn of innovatie zelf
o Zorgverlener
o Patiënt
1
, o Professionele interactie
o Prikkels en middelen
o Capaciteit voor organisatorische verandering
o Sociale, politieke en juridische factoren
2. Consolidated Framework for Implementation Research (CFIR), 5 domeinen:
o Outer setting patient needs and resources, cosmopolitanism, peer pressue,
external policiees and incentives
o Inner setting structural characteristics, networks and communications,
culture, implementation climate, readiness
o Characteristics of individuals knowledge and beliefs, self-efficacy,
individual stage of change, individual identification with organizations, other
personal attributes
o Intervention characteristics intervention source, evidence strength and
quality, relative advantage, adaptability, trialability, complexity, design quality
and packaging, cost
o Process planning, engaging, executing, reflection and evaluation
Theorieën (stap 4 Grol en Wensing): op basis van bevindingen stap 3 bestaande theorieën en
strategieën definiëren voor het ontwikkelen en uitvoeren van implementatie.
- Klassieke theorieën: social influencing theory, social learning theory, theory of
leadership
- implementatie theorieën: implementation climate, organizational readiness
Evaluatieraamwerken (stap 7 Grol en Wensing)
- Evaluation model of Proctor: implementation outcomes
o Acceptability
o Adoption
o Appropriateness
o Costs
o Feasibility
o Fidelity
o Penetration
o Sustainability
- RE-AIM:
o Reach
o Effectiveness
o Adoption
o Implementation
o Maintenance
Week 2: Implementatiewetenschap: theorieën, modellen en raamwerken deel 3
integratie
Samenvoegen modellen, theorieën en raamwerken
1. Start met een procesmodel
2. Begrijp het doel en de functie van iedere stap van het procesmodel
3. Stem theorieën en raamwerken af of op de fasen van het procesmodel
2