Ontwikkelingsstoornissen– TiU
IndyJacobs
Ontwikkelingsstoornissen
Opmerking vooraf
• Alle kopjes zijn blauw gekleurd.
• Alle deelkopjes zijn lichtblauw gekleurd.
• Alle begrippen zijn felblauw gekleurd.
• Alle belangrijke namen zijn rood gekleurd en onderstreept.
• Alle aandachtspunten waar je even op moet letten zijn felroze gekleurd: Let op.
• Alle kernwoorden zijn onderstreept.
• De Engelse vertaling is schuingedrukt.
• Alle afbeeldingen komen uit de slides van Ontwikkelingsstoornissen 2021-2022,
tenzij anders vermeldt.
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ..................................................................................................... 1
Hoorcollege 1 Introductie ....................................................................................... 3
Leerdoel 1 Wat is normaal? .................................................................................. 3
Leerdoel 2 Ontwikkelingsstoornissen ..................................................................... 3
Leerdoel 3 Algemeen theoretisch kader ................................................................. 4
Leerdoel 4 5 modellen die psychopathologie bij het kind verklaren ........................... 5
Leerdoel 5 Ontwikkelingspsychopathologie ...........................................................11
Hoorcollege 2 Angststoornissen ..............................................................................19
Leerdoel 1 Diagnostische criteria, klinische symptomen, prevalentie ........................19
Leerdoel 2 Etiologische theorieën ........................................................................21
Hoorcollege 3 ODD/CD ..........................................................................................24
Leerdoel 1 ODD/CD ...........................................................................................24
Leerdoel 2 Ontwikkelingsverloop .........................................................................27
Leerdoel 3 Etiologie ...........................................................................................29
Hoorcollege 4 Dyslexie/dyscalculie ..........................................................................33
Leerdoel 1 Geschreven taal .................................................................................33
Leerdoel 2 Visuele Woordherkenning ....................................................................33
Leerdoel 3 Leren lezen .......................................................................................34
Leerdoel 4 Leesproblemen: dyslexie ....................................................................35
Leerdoel 5 Dyslexie: theoretische overwegingen ....................................................36
Leerdoel 6 Dyslexie: klinische aspecten ................................................................37
Hoorcollege 5 Verstandelijke beperkingen ................................................................38
Leerdoel 1 Wat is intelligentie? ............................................................................38
Leerdoel 2 Stabiliteit en variabiliteit van intelligentie ..............................................40
Leerdoel 3 Verstandelijke Beperking (VB) .............................................................41
1
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Ontwikkelingsstoornissen– TiU
IndyJacobs
Leerdoel 4 Screening voor Mentale Retardatie .......................................................44
Leerdoel 5 Riskerende gevolgen ..........................................................................44
Conclusie ..........................................................................................................44
Hoorcollege 6 Eetstoornissen .................................................................................44
Leerdoel 1 Vroege socialisatie en eten ..................................................................44
Leerdoel 2 Eetproblemen: omschrijving en classificatie ..........................................46
Leerdoel 3 Epidemiologie en co-morbiditeit ...........................................................49
Leerdoel 4 Koers en consequenties ......................................................................50
Leerdoel 5 Etiologie en onderhoud .......................................................................50
Leerdoel 6 Beoordeling en behandeling ................................................................52
Hoorcollege 7 Neurodegeneratieve aandoeningen .....................................................54
Leerdoel 1 Waarom moeten we ons zorgen maken over oudere volwassenen? ..........54
Leerdoel 2 Dementie: definitie en diagnostiek .......................................................55
Leerdoel 3 Meest voorkomende vormen van dementie ...........................................56
Leerdoel 4 Milde cognitieve beperking ..................................................................61
Leerdoel 5 Preklinische markers ..........................................................................62
Leerdoel 6 Voorspellingen & Interventies ..............................................................64
Hoorcollege 8 Stemmingsstoornissen ......................................................................65
Leerdoel 1 Diagnostische criteria, klinische symptomen, prevalentie ........................65
Leerdoel 2 Etiologische theorieën ........................................................................71
Leerdoel 3 Behandelingsbenaderingen ..................................................................75
Hoorcollege 9 ADHD/Autisme Spectrum Stoornis ......................................................76
Leerdoel 1 Diagnostische criteria, Klinische symptomen ADHD ................................76
Leerdoel 2 Prevalentie & prognose ADHD ..............................................................78
Leerdoel 3 Etiologische theorieën ADHD ...............................................................78
Leerdoel 4 Behandelingsbenadering ADHD ............................................................80
Leerdoel 5 Diagnostische criteria, Klinische symptomen ASS ...................................80
Leerdoel 6 Prevalentie & prognose ASS ................................................................82
Leerdoel 7 Etiologische theorieën ASS ..................................................................84
Leerdoel 8 Behandelingsbenadering ASS ..............................................................85
Hoorcollege 10 Beoordeling & behandeling/risico’s in de familie ..................................86
Leerdoel 1 Statische theorieën ............................................................................87
Leerdoel 2 Dynamische theorieën ........................................................................89
Leerdoel 3 Beoordeling & behandeling ..................................................................90
2
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Ontwikkelingsstoornissen– TiU
IndyJacobs
Hoorcollege 1 Introductie
Leerdoel 1 Wat is normaal?
Normen, ontwikkelingsnormen:
1. Leeftijd, bv. als een meisje van 7 bang is voor een monster onder het bed is het
normaal maar als ze 16 is wordt het minder normaal.
2. Cultuur, in welke cultuur het kind zich bevindt, wat de sociale normen zijn, wat de
sociale context is.
3. De tijdsgeest waarin men zit, bv. de DSM evalueert continue in de tijdsgeest
waarin we zitten. Bv. vroeger werd er bloed afgetapt om de duivel eruit te halen
of hysterie bij vrouwen werd als stoornis gezien.
Leerdoel 2 Ontwikkelingsstoornissen
Definitie
“Psychopathologie is gedrag dat ooit wel, maar nu niet meer, past bij het
ontwikkelingsniveau(/normen) van het kind.”
Prevalentie
15-20% (APA, 2007). 10% ernstig, 10% mild.
Het definiëren van abnormaliteit
• “Ab”-”normal” (afwijkend van de norm).
Wanneer wijkt een kind af van de norm?
• Ontwikkelingsvertraging; Regressie of achteruitgang in gedrag wat voorheen wel
normaal was; Extreme hoge of lage frequentie; Extreme hoge of lage intensiteit;
Aanhoudend gedrag, bv. als men nog bang is voor een monster op zijn 16e is dat
afwijkend; Gedrag niet in overeenstemming met de situatie, bv. bij OCD als het
een manier is om je angst onder controle te houden of obsessief gedrag; Plotse
veranderingen in gedrag, bv. een kind dat plotseling in het bed begint te plassen;
Verschillende problematische gedragingen; Kwalitatief verschil met normaal, bv.
als de persoon naar mindere levenskwaliteit zoekt.
• Normen die van belang zijn:
o Cultuur/Etniciteit: in welke cultuur het kind zich bevindt, wat de sociale
normen zijn, wat de sociale context is.
o Geslacht: Bij jongens is het gedrag meer externaliserend, bij meisjes meer
internaliserend. Meisjes keren het gedrag naar binnen, internaliseren,
waardoor het minder gezien/gedetecteerd wordt.
o Leeftijd: sommige stoornissen worden eerder gediagnosticeerd, bv.
autisme, dan ADHD, daarna eetstoornissen. Er zit een bepaalde lijn in.
o Sociale factoren: in interactie met de omgeving, bv. scheidingen, de druk
die de ouders leggen op het kind, of bij het beschermen tegen
ontwikkelingsstoornis.
o Veranderingen in levensstijl: bv. alcohol is normaler in adolescentie.
o Perspectief van de volwassene: de ouder, bv. overbezorgd zijn en sneller
problematisch gedrag zien in kinderen en sneller aan de bel trekken.
Ontwikkelingspsychopathologie
“De studie van ontwikkelingsprocessen die bijdragen tot, of beschermen tegen,
psychopathologie.”
Waarom is dit interessant?
• Etiologie (is vaak onduidelijk) en pathofysiologie zijn nog grotendeels onbekend.
• Therapeutische interventies zijn slechts gedeeltelijk effectief, voornamelijk
symptomatisch en brengen vaak geen volledige genezing.
3
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
, Ontwikkelingsstoornissen– TiU
IndyJacobs
o Er bestaat momenteel een groot aantal diverse behandelingen voor
kinderen waarvan veel duur en intrusief zijn en niet ondersteund worden
door wetenschappelijke gegevens (Mash & Wolfe, 2007).
Leerdoel 3 Algemeen theoretisch kader
Vijf contexten
1. Biologisch: in ieder individu aanwezig. 2. Individueel. 3. Familie. 4. Sociaal. 5.Cultureel
Ecologisch & Transactioneel Model (Bronfenbrenner/Sameroff)
Bronfenbrenner: Ecologisch model
Ontwikkeling van het kind wordt beïnvloed door omgeving op verschillende niveaus.
Theorie identificeert vijf omgevingssystemen:
1. Micro: directe omgeving (bv. ouders, school, de biologie, temperament wat
ervoor zorgt dat het kind vatbaar of juist beschermd wordt tegen een
ontwikkelingsstoornis), de harde kern. Deze is het belangrijkst.
2. Meso: interacties tussen componenten van het microsysteem (bv. gezin, tussen
ouders en leerkracht, invloed van leeftijdsgenoten).
3. Exo: invloed vanuit het exosysteem, indirecte systeem, meer distaal (bv. het
werk van ouders, buren, context van scholen, de buurt waar men in leeft,
vrienden van familieleden).
4. Macro: vanuit maatschappij/cultuur (bv. wetgeving, sociale normen) bv. je wordt
bestempeld, etiketteringstheorie.
5. Chrono: Tijd (sociohistorische condities en tijd vanaf levensgebeurtenissen) bv.
echtscheiding.
Ze hebben allemaal invloed op elkaar, invloed op het kind meso, via micro raken ouders
gestrest, kan vanuit macrosysteem komen we zitten in maatschappij waar je naar
individualiteit streeft.
De ontwikkeling weerspiegelt de invloed van systemen: complex → contextuele effecten
op elk niveau.
Hechting is ook heel belangrijk tegen de ontwikkeling van een ontwikkelingsstoornis of
het beschermen tegen als de ontwikkelingsstoornis er is.
Bijdragen:
• Systematisch onderzoek van de micro- en macro-afmetingen van
omgevingssystemen.
• Aandacht voor verbindingen tussen omgevingssystemen.
• Nadruk op andere sociale contexten dan het gezin.
Kritiek: Invloed van biologische en cognitieve factoren onderschat.
→ Toevoeging van biologische invloeden in latere versies van het model.
4
Dit document is auteursrechtelijk beschermd, het verspreiden van dit document is strafbaar.
