Bronnen en beginselen van het
recht
1 Ontstaan en ontwikkeling van recht
Recht is zo oud als de mensheid
Recht is ontstaan sinds mensen samenleven:
o Mensen maken afspraken over het samenleven
o Willen dat deze afspraken bij iedereen bekend zijn
o Willen dat deze afspraken worden nageleefd
Oorspronkelijk afspraken tussen individuen
In complexere samenlevingen wordt “wetgevende bevoegdheid” overgedragen aan
vertegenwoordigend orgaan.
Afdwingen gebeurde oorspronkelijk door primaire dwang (geweld) door leden van de groep:
o Doodstraf, steniging...
o Hand afhakken, lijfstraffen...
o Dwangarbeid (economisch geweld)
o Opsluiting in mensonwaardige omstandigheden
o ...
Evolutie naar meer geciviliseerde dwang:
o Afwijkend gedrag wordt beoordeeld door rechtbanken
o Dwangmiddelen evolueren van louter fysiek, moreel economisch geweld naar meer
humane vormen van bestraffing (afschaffing doodstraf, lijfstraffen…)
o Evolutie naar alternatieve straffen (werkstraffen, elektronisch toezicht...)
Belgisch recht is in oorsprong gebaseerd op Code Napoleon (1804): geboorte van ons
rechtssysteem
Samensmelting van
o Romeins recht
o Kerkelijk recht
o Gewoonterecht (costuymen Parijs)
Tot op vandaag van belang
Maar ondertussen uiteraard modernisering onder invloed van
o Mensenrechtenverdragen (zie verder in deze cursus)
o Toenemende internationale wetgeving o.a. van de Europese Unie
o Gewijzigde (wetenschappelijke) inzichten op vlak van economie, ethiek, religie,
maatschappijvisie…
2 Wat is recht ?
Definitie recht:
o Een geheel van afdwingbare regels
o die door de samenleving tot stand komen
o met als doel de samenleving te ordenen
Een geheel van regels = veelheid van bronnen van recht:
o Wetten
o Rechtspraak
o Gewoonte
, o …
Een geheel van afdwingbare regels
o Recht is afdwingbaar
o Afdwingen gebeurt via rechtbanken door:
Straffen bij misdrijven
Dwingen iets te betalen
Dwingen iets te doen
Verbieden iets te doen
o Recht is op iedereen van toepassing ongeacht geloof, politieke overtuiging…
o Afdwingbaar karakter tegenover alle leden van de samenleving onderscheidt recht van
andere normeringsstelsels.
Die door de samenleving tot stand komen
o In oorsprong onderlinge afspraken
o Nu via vertegenwoordiging (parlementaire democratie)
Met als doel de samenleving te ordenen
o Doel is het “samen-leven” te ordenen.
o Zonder recht is er chaos en geldt het recht van de sterkste
o Dat veronderstelt (=vrouw Justitia):
Objectiviteit= blinddoek
Algemeenheid= weegschaal
Rechtszekerheid= zwaard
o Recht is een instrument om beleid te maken
o Beleid = politiek gebeuren
o Recht = rechtvaardig?
3 Bronnen van het recht
Recht is een geheel van regels…
Waar vinden we die regels? Bronnen.
Wat als regels elkaar tegenspreken? Hiërarchie.
o Bronnen worden besproken in hiërarchische volgorde
o Bij tegenstrijdigheid heeft hoogste bron voorrang
Bronnen van het recht, overzicht:
1 Wetgeving
2 Gewoonte
3 Rechtspraak
4 Rechtsleer
5 Algemene rechtsbeginselen
6 Billijkheid
1. Wetgeving
Internationale verdragen
o Bilaterale verdragen: tussen 2 landen
= Bilaterale verdragen over kinderontvoeringen
o Multilaterale verdragen: tussen meerdere landen
= Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens
= Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
= internationaal Kinderrechtenverdrag
o In België van kracht indien “geratificeerd”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper leengoovaerts1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.