Heeft de jeugdomgeving invloed op de toekomstgerichte
oriëntatie?
De relatie tussen de kwaliteit van de jeugdomgeving (de mate van onvoorspelbaarheid en
rijkheid) en de neiging naar een toekomstgerichte oriëntatie in de volwassenheid.
Deborah van Vliet
Studentnummer: 852243526
Cursus: PB9906, Bachelorthesis
Docent: Dr. Stefan Gruijters
Inleverdatum: 26-04-2022
E-mailadres: deborahvanvliet92@hotmail.com
1
, Samenvatting
Dit onderzoek richt zich op de vraag of er een relatie bestaat tussen een
onvoorspelbare en rijke jeugdomgeving en de ontwikkeling van een toekomstgerichte
oriëntatie. Verwacht wordt dat een rijke jeugdomgeving een positieve relatie heeft met de
ontwikkeling van een toekomstgerichte oriëntatie. Daarnaast wordt verwacht dat een
onvoorspelbare jeugdomgeving een negatieve relatie heeft met een toekomstgerichte
oriëntatie, zoals beschreven in de LH-theorie. Hierin wordt gesuggereerd dat
onvoorspelbaarheid in de jeugd kan leiden tot een hier en nu focus en geen toekomstgerichte
oriëntatie (Ellis et al., 2009). Om dit te onderzoeken zijn er N=209 respondenten benaderd. En
zijn er drie vragenlijsten gebruikt om de data te verzamelen waardoor de toetsen konden
worden uitgevoerd: de Considerations of Future Consesequences Scale (CFC Scale,
Strathman et al., 1994), de Perceived Enriched Environment Scale (PEE-scale, McCauley &
McCullough, 2019) en de Questionnaire of Unpredictability in Childhood (QUIC, Glynn et
al., 2019). Uit de resultaten van de meervoudige regressieanalyse blijkt dat er een positief
significant doch zwakke samenhang bestond tussen rijkheid in de jeugdomgeving en een
hogere mate van toekomstgerichte oriëntatie. Een relatie tussen een onvoorspelbare
jeugdomgeving en een lagere mate van toekomstgerichte oriëntatie kon niet worden
vastgesteld. Aanbevelingen richten zich op diepgaander en uitgebreider onderzoek naar de
ontwikkeling van toekomstgerichte oriëntatie en de twee benoemde jeugdomgevingen. Dit
met name omdat er weinig onderzoek is gedaan naar de rijkheid in de jeugdomgeving en er
nog meer informatie verzameld kan worden over de twee jeugdomgevingen in relatie met een
toekomstgerichte oriëntatie, om hier betrouwbare conclusies en interventies over te
verkrijgen.
Sleutelwoorden: Toekomstgerichte oriëntatie, LH-theorie, rijkheid en
onvoorspelbaarheid.
2
, Inleiding
De rol van onvoorspelbaarheid in het vroege leven van een kind op de psychosociale
ontwikkeling wordt steeds meer onderzocht. Onvoorspelbaarheid zoals inconsistent gedrag
van de verzorger, regelmatig verhuizen, een lage sociaaleconomische status of echtscheiding
van de ouders kan mogelijk de psychosociale ontwikkeling van het kind beïnvloeden (Glynn
et al., 2019; Tottenham, 2018). Onvoorspelbaarheid wordt in deze studie gedefinieerd als
frequente veranderingen in de omgeving van opgroeiende kinderen (Ellis et al., 2009; Belsky
et al., 2012). Kinderen die opgegroeid zijn in een omgeving, instelling of gezinsvervangend
tehuis waarin sprake was van onvoorspelbaarheid, lijken met meer cognitieve problemen te
kampen op latere leeftijd ten opzichte van kinderen die zijn opgegroeid in een voorspelbare
omgeving. Zo blijk uit het onderzoek van Nelson et al. (2007) dat zij vertraging oplopen in
bijvoorbeeld hun taalvaardigheid en sociaal-emotionele ontwikkeling. De negatieve gevolgen
die hieruit kunnen voortkomen kunnen in de kindertijd leiden tot ernstige gedragsproblemen.
In de (jong)volwassenheid kan het leiden tot risicovol gedrag, eetproblematiek (Scalf-McIver
& Thompson, 1989), agressie-problematiek (Hall, Herzberger, & Skowronski, 1998),
angststoornissen (Kohlmann, Schumacher & Streit, 1988) en depressie (Heim et al., 2008). De
World Health Organization (WHO) stelt dat het aanpakken van de onvoorspelbaarheid in de
kindertijd zou kunnen leiden tot een daling van psychiatrische klachten van wel 29,8%
(Kessler et al., 2010). Onvoorspelbaarheid lijkt verband te houden met risicovol gedrag welke
kan leiden tot verminderde psychische en lichamelijke gezondheid en hogere sterftecijfers. Er
bestaan aanwijzingen dat een lage mate van toekomstgerichte oriëntatie dan wel een hier en
nu focus kan leiden tot dit risicovolle gedrag (Szepsenwol et al., 2017; Ellis et al., 2009; Ellis
& del Giudice, 2014).
Kinderen die daarentegen zijn opgegroeid in een voorspelbare en rijke omgeving en
daarin veilig gehecht zijn met de verzorger zijn vaker psychisch gezond, cognitief goed
3