Samenvatting
Samenvatting alle VWO stof scheikunde 4/5/6 VWO
- Vak
- Biologie
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Deze samenvatting is gebaseerd op het boek NOVA van Malmberg, alle stof van leerjaar 4vwo tot en met 6vwo is in deze samenvatting verwerkt.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
Voorbeeld 4 van de 38 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
SAMENVATTING ALLE STOF BIOLOGIE VWO1 VERTERING
1 Voedingstoffen
Eiwitten aminozuren | essentiële aminozuren zitten in voeding ook
| transport, cel communicatie, chemische reacties, bloedstolling, brandstof|
Koolhydraten (sachariden, energie/bouwstoffen) | te veel koolhydraten insuline
zet het om in glycogeen reservestof in lever/ spieren.
Vetten (brandstoffen/ bouwstoffen) onverzadigd/ verzadigd
Cholesterol is een vet dat je binnenkrijgt via voeding productie hormonen, gal en
vitamine D
Essentieel vetzuur = linolzuur
Water
Mineralen bouwstoffen maar ook om bloed te laten stollen of voor bvb neuronen
(anorganische stoffen)
Vitaminen processen in lichaam verlopen (organische stoffen)
2 Verteringstelsel
Darmkanaal vertering voedsel | enzymen breken grote moleculen af tot klein
verteringproducten opgenomen via cellen in darmwand.
Darmkanaal
-kring en lengtespieren afwisselen aan een ontspannen = darmperistaltiek (autonome
zenuwstelsel) voedsel wordt gemengd met verteringssappen en gekneed.
2 typen vertering
Chemische vertering
Mechanische vertering
Maag
- Eten opslaan doordat de kringspier uitgang afsluit maagsap (HCl) wordt
toegevoegd zodat bacteriën worden gedood
- Slijm zorgt ervoor dat maagsap epitheelcellen van maagwand aantast
Twaalfvingerige darm
- Eerste gedeelte van dunne darm
Lever
- Produceert gal (opgeslagen in galblaas) | gal= galkeurstoffen (afbraakproducten van
dode rode bloedcellen bruine kleur) en galzouten (verdelen grote vetdruppels in
kleine druppels, emulgeren)
Alvleesklier
- Produceert alvleessap
- In wand kliertjes die darmsap (bevat enzymen) afscheiden
,Vertering dieren
- Fagocytose eten opnemen in cel = intracellulaire vertering
- Amoeben en pantoffeldiertjes versmelten voedingsvacuolen met lysosomen waarin
verteringsenzymen zitten
Extracellulaire vertering= enzymen uitscheiden die voedseldeeltjes buiten de cel afbreken
3 chemische vertering
Verteringsenzymen= voedingstoffen afbreken tot losse bouwstenen. BINAS 82 E
Speekselafgifte= autonoom zenuwstelsel (prikkeling voedsel kan dit verhogen)
Speeksel
- Amylase, breekt deel van zetmeel in voedsel af tot maltose.
Gastrine= hormoon in maagwand dat productie maagsap regelt.
Pepsine= (positieve terugkoppeling) splitst eiwitmoleculen
Openen en sluiten maagportier is afhankelijk van pH in twaalfvingerige darm
Alvleessap
- Sectretine, stimuleert lever tot produceren van gal en alvleesklier tot secretie van
NaHCO3 het verhoogt BH zodat kringspier maagportier ontspant en zo kan
nieuwe zure voedselbrij twaalfvingerige darm in komen.
- Cholecystokinine, stimuleert galblaas tot afgifte gal en alvleesklier tot secretie van
enzymen
Darmsap
- In dunne darm wordt vertering voedingsstoffen voltooid
- Maltase, splitst maltosemolecuul in twee glucosemoleculen (zetmeel vertering
voltooid
- Sacharase verteert sacharose
- Lactase verteert lactose (melksuiker)
In dunne darm zijn eiwitten aminozuren en zetmeel glucose
4 resorptie
Dunne darm
- Voedingsstoffen opgenomen in bloed
- Veel plooien met uitstulpingen (genaamd darmvlokken of villi)
- Buitenste laag darmvlokken is het darmepitheel (hebben micro uitstulpingen
genaamd microvilli.
- Darmplooien groot oppervlak opname stoffen.
- Darmvlokken: bevatten bloedvaten en lymfevaten
, - Resorptie = opname stoffen via darmwand in het bloed en lymfe
Opname stoffen door darmepitheelcellen vindt plaats door diffusie via fosfolipiden, porie-
eiwitten of transporteiwitten (actief transport)
Water gaat door verschil in osmotische waarde water gaat via aquaporines van de
darmholte naar de darmepitheelcellen.
Poortader= alle haarvaten die samen komen bij een bloedvat bloed naar lever.
Dikke darm en endeldarm.
- Onverteerde voedselresten komen in dikke darm
- Resorberen resterende water in onverteerde voedselresten (tegen uitdroging)
- Mineralen resorberen
- Darmbacteriën leven hier = darmflora produceren enzymen voor vertering van
stoffen die niet door verteringsenzymen van de mens worden verteerd
- Cellulase = vertering cellulose
Endeldarm= hier worden onverteerde voedselresten verzameld | resorptie stoffen, zetpil
kan hier voordeel uithalen want het bloed uit deze haarvaten gaat niet naar de lever omdat
ze niet bij de poortader terecht komen.
Anus= afsluiting kringspier anus. Ontlasting bestaat uit onverteerde voedselresten, water en
zeer veel bacteriën.
Blindedarm= overgang van dunne darm naar dikke darm. (Uitstulping zit rudimentair orgaan
appendix) de appendix is ontstoken bij blindedarmontsteking niet blindedarm
2 TRANSPORT
1 transportsystemen
Geleedpotigen; open circulatie system (= buisvormig hart dat lichaamsvloeistof rond
organen laat bewegen.)
Andere dieren; bloedsomloop (= gesloten transportsysteem, bloed is gescheiden van de
andere lichaamsvloeistoffen.)
- Effectiever en over grotere afstanden transport dan bij open circulatiesysteem.
Enkelvoudige bloedsomloop= per omloop stroomt bloed een keer door het hart (vis)
Boezem (atrium); hier verzamelt bloed van organen naar het hart boezem pompt bloed
naar kamer (ventrikel)
Bij bloedvatenstelsel linkerhelft zie je rechts in de tekening
, Kleine bloedsomloop; vanuit longen stroomt bloed naar de linkerharthelft
Grote bloedsomloop; linkerharthelft pompt bloed door alle organen en weer terug naar
rechterharthelft.
Omloop in mens= bloed twee keer dor het hart dubbele bloedsomloop (hogere druk kan
worden bereikt met als gevolg homeostase)
Ovale venster= opening tussen rechter en linker boezem voor de geboorte
2 Het hart
Delen hart
-harttussenwand; scheidt beide kanten
-rechterboezem bloed uit lichaam komt hart binnen via onderste en bovenste holle ader
-rechterkamer naar longslagader
-linkerboezem bloed uit longen
-linkerkamer bloed naar aorta organen
Werking hart
3 fasen samentrekking, ontspanning (hartspierweefsel) hartpauze.
Systole= samentrekken hartspierweefstel
Diastole= ontspanning
Tijdens systole van kamers vindt in boezems diastole plaats.
Druk in kamers hoger dan in aorta en longslagaders worden halvemaanvormige kleppen
opengedrukt bloed in aorta en longslagaders gepompt hartpauze (boezems en kamers
ontspannen)
Hartslagfrequentie samentrekking hartspierweefsel wordt veroorzaakt door impulsen die
ontstaan in wand rechterboezem= sinusknoop.
Sinusknoop= impulsen worden naar spierweefsel in wand boezems geleid systole in
boezems.
AV-knoop= tussen rechterboezem en rechterkamer (neemt impulsgeleiding over)
Vanuit AV-knoop loopt bundel van his door de harttussenwand in de richting van de punt
van beide kamers
Via bundel van his bereiken bundel van his de impulsen de punt van het hart.
Door geleiding van impulsen in de wand van de kamers ontstaat systole van de kamers.
Elektrocardiogram= impulsgeleiding in het hart BINAS-tabel 84D2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nielsschouten1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 83822 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen