WEEK 1
Je kan aangeven welke factoren een rol spelen bij zintuiglijke veroudering van het gehoor en de
visus.
Degeneratie cellen, waardoor een achteruitgang in visus, gehoor en tastzin ontstaat
Je kan beredeneren welke verpleegkundige diagnosen veelvuldig voorkomen als gevolg van deze
zintuiglijke aandoeningen.
Je kent de volgende veel voorkomende oog- en ooraandoeningen bij ouderen: presbyacusis,
presbyopie, cataract, glaucoom, maculadegeneratie.
Glaucoom= schade aan nervus opticus / verhoogde oogdruk : Bij glaucoom raakt de oogzenuw
beschadigd. Meestal komt dat door een verhoogde oogdruk, maar dat hoeft niet. De oogzenuw
vervoert elektrische signalen van het netvlies naar de hersenen. In de hersenen worden de signalen
omgezet in beelden. Raakt de oogzenuw beschadigd, dan ontstaan er blinde vlekken in het beeld. Die
blinde vlekken worden steeds groter als u het glaucoom niet laat behandelen. Zonder behandeling
ontstaat heel langzaam (vaak pas na jaren) blijvend verlies van uw gezichtsveld.
,Komt wss door: verhoogde oogdruk, ouder worden, Afrikaans/Aziatisch, bij of verziend, bepaalde
medicijnen, afwijking oogbloedvaten, hoge RR, te lage RR, dun hoornvlies, aanwezige hart of
vaatziekten, erfelijk of last van slaapapneu.
Diagnostiek: een oogdrukmeting, een oogzenuw onderzoek, aanvullende testen (bijv. een
gezichtsveldonderzoek), De behandeling kan bestaan uit: a) oogdruppels, b) een laserbehandeling
en/of c) een operatie
Cataract= (grijze) staar = oogaandoening met vertroebeling van de lens: Staar of cataract is een
ziekte waarbij de lens in uw oog troebel wordt. Een gezonde ooglens is helder en zorgt er zo voor dat
u scherp ziet. Als u staar heeft, wordt de ooglens minder doorzichtig. Scherp zien is dan lastig. Staar
wordt ook wel ‘grijze staar’ genoemd. Met ‘groene staar’ wordt een andere oogziekte bedoeld,
namelijk glaucoom. Symptomen zijn: wazig zien, kleuren dof zien, minder contrast, dubbelzien met 1
oog, s ’nachts slechter zien.
Oorzaken zijn: verandering van eiwitten in de lensvezel of beschadiging lensvezel. erfelijk,
stofwisselingsziekte, een ongeluk, infectie, medicijnen of roken/alcoholgebruik.
Behandeling door laserbehandeling of staaroperatie (nieuwe kunstlens)
Maculadegeneratie= hoeveelheid kegeltjes neemt af van de macula, is meest voorkomende oorzaak
van blindheid bij ouderen: Bij maculadegeneratie sterven cellen (kegeltjes) in het centrale
deel van het netvlies af. Dit deel heet de macula en wordt ook wel de gele vlek
genoemd. Door het afsterven van de kegeltjes ziet u steeds minder goed en scherp. Met
de kegeltjes ziet u kleuren en contrast. U heeft ze nodig om details goed te kunnen zien.
Oorzaak: ziekte, erfelijk, meestal onduidelijk en al op jonge leeftijd, vaak door risicofactoren: 50+,
erfelijk, roken, zonlicht, vrouw75+, blankehuid+blauweogen, hoog cholesterol en alcohol.
Behandeling: goede voeding, photodynamische therapie, injecties en er mee leren leven
Retinopathie= beschadiging netvlies: Bij retinopathie raakt het netvlies beschadigd door afwijkende
of lekkende bloedvaatjes. Retinopathie komt voor bij mensen met diabetes (suikerziekte), vandaar
de naam diabetische retinopathie, afgekort DRP. Retinopathie kan leiden tot slechtziendheid en zelfs
blindheid. Regelmatige controle is dan ook belangrijk.
Presbyacusis= Ouderdomsslechthorendheid: Bij ouderdomsslechthorendheid (presbyacusis) wordt
het gehoor als gevolg van de leeftijd steeds slechter. Vaak is dit een proces wat geleidelijk verloopt
en al begint vanaf het 20e levensjaar. De eerste klachten van slechthorendheid treden vaak pas op
oudere leeftijd op. Symptomen zijn: minder goed horen, verminder spraak verstaan en oorsuizen.
Behandeling is hoortoestelaanpassing, en duidelijk en kort articuleren en spreken.
Presbyopie= Ouderdomsverziendheid: Presbyopie is een leeftijdsgebonden oogaandoening die het
moeilijker maakt om voorwerpen van dichtbij te zien, ouderdomsverziendheid. Het komt meestal
voor vanaf de leeftijd van 40 jaar. De reden hiervoor is dat het oog zijn elasticiteit verliest, wat het
moeilijk maakt om zich op korte afstand te focussen.Helaas is er geen genezing voor presbyopie.
Echter, met eenvoudige hulpmiddelen zoals multifocale contactlenzen, kan presbyopie zonder
problemen worden gecorrigeerd.
Je kent de geriatrische reuzen die de kwetsbaarheid van een oudere zorgvrager vergroten en kan
beredeneren wat de gevolgen hiervan zijn voor de zorgvrager. Vanuit de geriatrische reuzen kan je
mogelijke verpleegkundige diagnosen vaststellen en hiervoor passende resultaten en interventies
opstellen.
,Geriatrie = over ouder wordende mensen
Geriatrische reuzen vergroten kwetsbaarheid van de oudere zorgvrager=
1. Cognitieve problemen
2. Problemen met intake (vocht en voeding)
3. Immobiliteit en vallen
4. Polyfarmacie
5. Incontinentie
6. Zintuigelijke veroudering
7. Functieverlies in ADL en IADL
Om dit vast te stellen, en interventies hierbij te maken moet je alert zijn op de zorgvrager en up to
date blijven over je kennis.
Je kan beredeneren wat de gevolgen zijn van veroudering bij zorgvragers en welke
verpleegproblemen hierbij een rol kunnen spelen.
Normale veroudering
Fysieke veroudering:
• Cardiovasculair systeem: arteriële stijfheid en verminderde angiogenese verhoogd risico op
coronair lijden, klepaandoeningen, geleidingsstoornissen, hartfalen, hypertensie
• Respiratoire systeem: verminderde elasticiteit en volume van de longen en afname spierkracht en
spierfunctie van de ademhalingsspieren
• Maag-darmstelsel: verminderde peristaltiek, verminderde speekselproductie en veranderingen in
smaak
• Bewegingsapparaat: afname spiermassa, verandering lichaamssamenstelling en afname
botdichtheid
• Zintuigen: degeneratie cellen, waardoor een achteruitgang in visus, gehoor en tastzin ontstaat
Cognitieve veroudering :
• Executieve functies: lichte achteruitgang in plannen en organiseren
• Geheugen: achteruitgang in kortetermijn geheugen en vermogen tot leren
• Psychomotore functies: vertraging in het reactievermogen, verminderde snelheid van
informatieverwerking en achteruitgang motorische vaardigheden
Je kan de relatie leggen tussen veroudering / de oudere zorgvrager en positieve gezondheid.
Begrip kwetsbare ouderen:
,•Veel definities bekend
•Kwetsbaarheid: een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale
tekorten in het functioneren dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten’.
•Kwetsbaarheid is geassocieerd met: fysiek functieverlies, veroudering en multi-morbiditeit.
•Kwetsbare oudere: Verstoring in verschillende, onderling gerelateerde systemen wat resulteert in
een afname van de reservecapaciteit van de oudere, waardoor bij acute gebeurtenissen sprake is van
een vertraagd herstel en een vergrote kans op het ontstaan van andere problemen, zoals delier,
vallen, ondervoeding en overbelasting mantelzorger.
•Identificeren kwetsbare ouderen: verschillende screeningsmethodieken voor, geen harde criteria.
• Voorbeeld screening in ziekenhuizen: alle patiënten van 70 jaar en ouder worden gescreend op
risico op delier, risico op vallen, risico op ondervoeding en fysieke beperkingen (VMSzorg)
Positieve Gezondheid is een benadering van gezondheid die uitgaat van veerkracht en eigen regie.
WEEK 2
Je kent de fasen van de palliatieve zorgverlening en kan verklaren en toepassen wanneer van
iedere specifieke fase wordt gesproken en op welke momenten in een ziekteproces deze zorg
wordt geboden en waarom.
De vier fasen van palliatieve zorg zijn:
1. Ziektegerichte palliatie: richt zich op behoud of verbetering van de kwaliteit van leven door
de onderliggende ziekte te behandelen. Daarnaast kan het levensverlenging tot doel hebben.
2. Symptoomgerichte palliatie: De focus ligt op het verlichten en onder controle houden van de
symptomen. De bedoeling is dat de kwaliteit van leven van de cliënt zo goed mogelijk is.
Fasen 1 en 2 worden vaak tegelijkertijd toegepast, om elkaar te versterken
3. Palliatie in de stervensfase: In deze fase verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar
kwaliteit van sterven. Deze fase duurt meestal slechts een paar dagen,
4. Nazorg: De nazorg voor naasten na het overlijden van de client wordt meestal ook gezien als
onderdeel van de palliatieve zorg.
Je weet wat palliatieve zorg inhoudt en kan het verschil aangeven tussen curatieve zorg,
palliatieve zorg en terminale zorg.
Palliatieve fase: ongeneeslijk, kwaliteit van leven, pijn, mantelzorg, nazorg voor familie en vrienden,
TLC (tender love & care)
Rol verpleegkundige: voorkomen symptomen (tertiaire preventie), monitoren kwaliteit van leven,
begeleiden, TLC,
Palliatieve zorg = Zorg voor de stervenden en zorg voor de zieken die niet meer genezen kunnen
worden. Het is daardoor zorg aan kwetsbare mensen, mensen waarvan het kwetsbaarste bezit, het
eigen leven, in gevaar is. = Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert
van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door
het voorkómen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige
, beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en
spirituele aard.
curatieve zorg: behandeling bedoelt om te genezen
terminale zorg: verschil palliatief en terminaal is Het verschil is dat palliatieve zorg jaren kan duren,
terwijl we pas van terminale zorg spreken wanneer het overlijden op korte termijn (3 maanden of
minder) wordt verwacht. Palliatieve zorg richt zich op een zo goed mogelijke kwaliteit van leven.
Je kan de volgende begrippen uitleggen en toelichten in relatie tot de palliatieve zorgverlening:
holistische mensvisie, kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven binnen palliatieve zorgverlening,
POS en de lastmeter.
Holistische mensvisie: In een holistisch mensmodel wordt de mens als één geheel gezien, waarbij
lichamelijke, psychologische, sociale, en spirituele facetten onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn
en elkaar wederzijds beïnvloeden.
Kwaliteit van zorg en leven bij palliatieve zorgverlening: Het doel van palliatieve zorg is om een zo
hoog mogelijke kwaliteit van leven te realiseren, door bijvoorbeeld het voorkomen of verlichten van
lijden. Gedurende het beloop van de ziekte of kwetsbaarheid heeft palliatieve zorg oog voor het
behoud van autonomie en zorgt voor toegang tot informatie en keuzemogelijkheden.
POS: Palliative-care Outcome Scale= De vragenlijst voor de palliatieve zorg is een meetinstrument dat
de toestand van de patiënt in de palliatieve zorg inventariseert zodat hulpverleners beter kunnen
voldoen aan de behoeften van de palliatieve patiënt. (3 dagen). Is uit 10 vragen en meet alle
belangrijke dingen voor de patiënt over zijn of haar kwaliteit van leven.
Lastmeter: Het in kaart brengen van actuele problemen, klachten en/of behoeften. Via een lijst
Je herkent de 4 gebieden van verpleegproblemen in de palliatieve zorg en kan passende
verpleegkundige interventies inclusief complementaire therapieën benoemen bij de
verpleegproblemen. Ook kan je deze verpleegproblemen vaststellen bij een zorgvrager in een
laagcomplexe zorgsituatie.
- Fysieke problemen Pijn - Benauwdheid – Misselijkheid - Hik – Mondklachten - Obstipatie
en diarree – Koorts - Neurologische klachten
Pijn: onaangename zintuigelijke en emotionele gewaarwording als gevolg van een feitelijke of
dreigende weefselbeschadiging of beschreven in termen van zo’n beschadiging (plotselinge of
langzame aanval) beoordelen via VAS (Visual analogue scale). Te vinden in Carpenito bij ongemak.
Benauwdheid: afwijkende gewaarwording; uitend in het gevoel geen of onvoldoende lucht te krijgen
ook met VAS-schaal. Goed luisteren naar ervaring patiënt, geven info en instructie omgang.
Carpenito bij ademhaling
Misselijkheid: onaangenaam gevoel in de buik, vaak gepaard gaande met ziektegevoel en braken.
Pijn, angst en eerdere slechte ervaringen hebben invloed. Carpenito bij misselijkheid
Hik: herhaalde, onwillekeurige, spastische samentrekking middenrif, geluid ontstaat door plotseling
sluiten stemspleet. Interventies: zittend eten en drinken, pepermunt (verlicht spanning slokdarm
gebeid) en geen koolzuurhoudende dranken.
