Samenvatting van het tentamen van de minor toegepaste psychologie gedragdbeïnvloeding. Dit vak wordt ook gegeven op de opleiding psychologie. College aantekeningen en samenvattingen van de stof uit het boek van CJ wiekens.
Gedrag veranderen: welk gedrag is beïnvloedbaar en welk niet?
1. Lichamelijke kenmerken & prestaties
2. Cognitieve prestaties
3. Persoonlijkheid
1. Lichamelijke kenmerken & prestaties
Voor groot deel genetisch bepaald (lichaamsbouw, heup-tailleratio, stofwisseling)
Lichaam is echter te beïnvloeden door oa. sport en eetgewoontes
Succes in sport; Nature of nurture? (nurture betekent omgeving)
Malcolm Gladwell in boek “Outliers” (2008): “Magical number of greatness =
10.000 hours”. 10.000 uur ergens in gericht trainen maakt je expert.
Deliberate practice van 10.000 uur is nodig om expert te worden
David Epstein in boek “Sports gene” (2014): Klopt niet, aangeboren talent is
grote factor.
Sprinters vs langeafstandlopers (David Epstein)
Oost vs West-Afrika
Jamaica – West-Afrika Link
Natuurlijke selectie door natuur: uitgestrekte vlaktes vs. oerwoud
Slow-twitch (lange afstand) vs. fast-twitch (sprint): ander type spiervezels
1. Lichamelijke kenmerken & prestaties
Aangeboren talent is dus grote factor + er moet veel tijd in gestopt worden; wat
kunnen we dan als Psycholoog nog doen? Enkele vertrekpunten:
Psychologische factoren als motivatie en doorzettingsvermogen ook van
belang!
Door dieper in te gaan op leerprocessen valt veel te winnen (bv. qua optimale
techniek aanleren / focus) Dingen je niet kan vaker herhalen
Er ging bv. een slaapspecialist mee naar Olympische spelen
Visualisatietechnieken
Omgaan met spanning is heel psychologisch; “Choking under pressure”, “Tilt”
En hoe zit het met het thuisvoordeel bij voetbal? Mensen gaan beter
spelen als ze zich gesteund voelen door de meerderheid van het
publiek
2. Cognitieve prestaties
IQ en snelheid informatieverwerking voor 50 tot 80% genetisch bepaald
Er is sprake van een aangeboren potentieel (predispositie; dwz; de omgeving
heeft er ook invloed op), intelligentie moet echter ontwikkeld worden
“If you don’t use it, you lose it”
Vraag is echter of braintraining / sudoku’s / schaken ook echt fluïde intelligentie
verhoogt in plaats van steeds beter worden in een trucje. (zie bv. Harrison ea., 2013)
, Near transfer vs. Far transfer
Van veel oefenen (schaken / braintraining etc.) word je beter in
schaken, niet ‘slimmer’ in het algemeen. Oftwel; er is geen ‘far
transfer’ Near transfer= als je veel gaat schaken en je wordt
daar beter in kan het ook zijn dat je in andere spelletjes goed
wordt.
3. Persoonlijkheid
Persoonlijkheidseigenschappen staan redelijk vast
Gedrag is echter afhankelijk van je ideeën daarover; als je volhoudt: “zo ben ik nou
eenmaal”, zul je je niet anders opstellen / gedragen.
Als gedragsbeïnvloeder kun je je beter focussen op het veranderen van gedrag in
concrete situaties:
Verschillende therapieën laten zien dat bepaalde gedrags- en denkpatronen
te doorbreken zijn (bv. CGT)
Denken in concretere gedragingen of competenties is vaak effectiever. Bv.
‘leidinggeven’: Bijv fobieën of trauma’s
Kun je doen op een manier die het beste bij je persoonlijkheid past
Je kunt ook focussen op coping skills en omgaan met situaties
Belangrijke randvoorwaarde om gericht gedrag te veranderen
Je moet wel aan de slag gaan. Dit gebeurt alleen als je ook het geloof hebt dat gedrag
te veranderen is:
Growth mindset vs. Fixed mindset
Growth mindset: zelf het geloof hebben dat je kunt veranderen
Leo is een ‘incremental theorist’; hij gelooft in de maakbaarheid van de mens. Hij heeft over
het algemeen een ‘growth mindset’ ‘ik kan veranderen’
Piet is een ‘entity theorist’; hij gelooft niet dat mensen echt veranderen. Hij heeft over het
algemeen een ‘fixed mindset’ ‘alles staat vast’
Growth Mindsets; “Slimmer en beter worden kan altijd”
Leidt tot meer vertrouwen
Meer motivatie om te leren
Falen: “dan moet ik er nog wat meer moeite in stoppen of andere strategie
gebruiken”
Minder bang om fouten te maken (als je geen fouten maakt, maak je helemaal niks!)
Fixed mindset; “Als ik iets (te) moeilijk vind, ben ik er niet goed in”
Falen of moeite ervaren betekent dat je niet slim genoeg bent
Liever terug naar de simpele opdrachten
,Ideeën over beïnvloedbaarheid gedrag (gedetermineerd of niet) beïnvloeden:
Je eigen gedrag
Het geloof in de beïnvloedbaarheid van gedrag van anderen
Zo kan een growth mindset ertoe leiden dat je veel potentie in iemand anders
ziet en hem daardoor aanneemt in je bedrijf / sportteam etc.
Over het algemeen is het als psycholoog functioneler als je een growth mindset hanteert,
maar er schuilt ook een gevaar in geloof in maakbaarheid:
“Als iemand ergens in faalt (bv. om een ziekte overwinnen, dan ligt het geheel aan die
persoon). Hij/ zij heeft blijkbaar niet genoeg ervoor gedaan
H1: Enkele conclusies
Wees selectief in het gedrag dat je wilt veranderen
Er zijn meerdere wegen naar Rome: Verschillende individuen kunnen situaties
en taken op verschillende wijzen benaderen met hetzelfde resultaat
De manier waarop je denkt over (de veranderbaarheid van) het gedrag is zeer
belangrijk voor het leren en veranderen van gedrag
HC1 deel 2
H2: leren
Wat is leren?
Hoe leert men?
Tips om goed te leren…?
Leren = aanpassingsproces aan omgeving
Leren is niet perse vergaren van wijsheid (bijv een verslaving aanleren)
, Conditionering is in een verzamelterm voor leerprocessen waardoor een persoon zich
aanpast aan de omgeving. Conditionering wordt toegepast door gebruik te maken van
beloningen en/of straffen tot dusdanig niveau dat de juiste, of verwachtte, houding/actie
een tweede natuur wordt van de persoon in kwestie.
Klassiek conditioneren: enkele sleutelbegrippen
(1) Het proces van conditioneren:
Neutrale stimulus wordt gekoppeld aan een natuurlijke (ongeconditioneerde)
stimulus/respons reflex (bijv schrikken bij overwachts geluid zit ingebakken bij
iedereen)
Gevolg: neutrale stimulus lokt ook reflex uit
(2) Discriminatie (onderscheid maken, hond is gewend om bij een bel door de hoepel
te springen en bij een zomer doet hij dat dus niet)
(3) Generalisatie (de hond maakt het niet uit of het een bel of zomer is, hij springt bij
beiden door de hoepel)
(4) Extinctie: uitdoving van geleerde associatie
Bij herhaaldelijk uitblijven van koppeling tussen geconditioneerde en
ongeconditioneerde stimulus (een gevormde associatie niet onderhouden zal
langzaam verdwijnen)
Valt alles even makkelijk te conditioneren?
Nee: Garcia effect / Sauce-Bearnaise syndroom:
Misselijkheid / negatieve gevoelens worden heel krachtig aan voedsel (dat
onlangs is gegeten) gekoppeld, dit is dus dikwijls onterecht (Voor je
overlevingswaarde is het logisch dat je bepaald voedsel niet meer kan hebben
als je daar ooit slecht op bent gegaan, het kan ook door een onderliggende
ziekte komen. Je bent al ziek voordat je iets eet en je lichaam geeft aan dat
het door het eten komt)
Reclames gebruiken conditionering om mensen te beïnvloeden, bv coca cola en de
kerstman. Positief gevoel proberen ze te koppelen aan hun product.
Conditionering: operant
Nieuw gedrag sturen door belonen en straffen
Bv. aanleren om te eten met vork & mes
Soms is gedrag te complex om in 1x aan te leren, wat dan?
Shaping: gedrag opdelen in stukjes en wanneer men in de goede richting
gaat, al belonen (bv. beloning bij fietsen met zijwieltjes)
Partiële bekrachtiging (intermittent reinforcement):
Door gedrag niet altijd te belonen is het beter bestand tegen extinctie
Daarom werken gokkasten zo goed! En moet je opletten met het af en toe
belonen van een zeurend kind..
Sociaal leren
Ook na-apen of observationeel leren genoemd (Bandura)
Zeer krachtig, gebeurt van jongs af aan
Kan zowel bewust als onbewust
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper esthersterenberges. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
