Neuropsychologische diagnostiek
Hoorcolleges
Hoorcollege 1 Introductie & diagnostische cyclus
(Irene Huenges Wajer, 25 april)
Waarom neuropsychologische diagnostiek?
Klinische neuropsychologie is het wetenschapsgebied waar de relaties tussen de
hersenstoornissen en gedrag bestudeerd worden in patiëntgebonden onderzoek, alsook de
praktijksector waar deze kennis wordt toegepast in de vorm van diagnostiek, begeleiding en
behandeling.
Start van de zorg is diagnostiek
Zonder goede diagnostiek geen adequate indicatiestelling en behandeling!
Cursus Neuropsychologische diagnostiek
Zustercursus klinische neuropsychologie
Van cognitieve functies en ziektebeelden naar diagnostiek
Informatie van klinische neuropsychologie wordt bekend verondersteld! Zie rooster
voor verwijzingen naar hoofdstukken boek Kessels.
Diagnostiek van verschillende cognitieve domeinen
Observeren, anamnese, weergavegesprek, rapportage binnen neuropsychologie
Vervolg op:
- Professionele gespreksvoering
- Grondslagen van de psychologische diagnostiek en testtheorie
Praktische informatie:
Onderwijs op locatie
Coördinatie:
- Zoë Schielen (z.a.schielen@uu.nl)
- Irene Huenges Wajer (i.huengeswajer@uu.nl)
Hoorcolleges:
- Martine van Zandvoort
- Chris Dijkerman
- Carla Ruis
- Gini Mathijssen
- Josje kal
- Hannelore vd Velden
- Irene Huenges Wajer
Hoorcolleges
10 hoorcolleges
Theoretische achtergrond neuropsychologische diagnostiek
- Verschillende cognitieve domeinen
- Symptoomvaliditeit
- Diagnostiek bij niet-Westerse migranten
- Alle onderdelen diagnostische cyclus
, Voor hoorcolleges geldt:
- Hoorcolleges bijwonen in collegezaal
- Video-opname is exclusief patiëntmateriaal
- Video-opname is NIET gegarandeerd (afhankelijk van techniek)
Werkgroepen
8 werkgroepen
- Oefenen met tests (afname, scoring, interpretatie)
- Oefenen overige onderdelen diagnostisch proces
Voor werkgroepen geldt:
- Aanwezigheid is verplicht, ziekte VOORAF melden aan werkgroepdocent
- 1 bijeenkomst gemist = vervangende opdracht
- 2 bijeenkomsten gemist = vervangende opdracht
- 3 bijeenkomsten gemist = uitsluiting cursus
In de werkgroepen ga je aan de slag met werkboeken
- Course content – werkgroepbestanden
- Deel opdrachten maak je ter voorbereiding op werkgroep
- Deel opdrachten maak je tijdens de werkgroep
- Opdrachten maak je samen met medestudent.
! let op: zorg dat je samen vóór 4 mei de voorbereidende opdrachten voor
werkgroepbijeenkomst 1 hebt gemaakt. Werkboek 1 met opdrachten staat vanaf 27-4
online op blackboard.
Toetsing
Twee schriftelijke opdrachten
- Opdracht 1 voldoende/onvoldoende
Indien onvoldoende 1x herkansing mogelijk
- Opdracht 2 minimaal 5.5, telt mee voor 40% aan eindcijfer
1x herkansen indien cijfer >3.0 maar <5.5
Eindtoets
- Tentamen met deels openvragen en deels meerkeuzevragen
- Digitaal (remindo)
- Op locatie (hoorcollegezaal)
- Telt mee voor 60% van het eindcijfer
- Minimaal eindcijfer 5.5
- Tentamenstof: alle stof en literatuur hoorcolleges en werkgroepen
Opdrachten
Opdracht 1
- Hypothesevorming neuropsychologisch onderzoek
- Inleveren uiterlijk 18 mei vóór 9:00 ’s ochtends via Safe Assignments
(blackboard)
Opdracht 2
- Analyse testprofiel
- Inleveren uiterlijk 8 juni vóór 9:00 ’s ochtends via Safe Assignments (blackboard)
Bestandsnaam: ND_WG6_Opdracht1/2_Visscher
Opdrachten worden in werkgroep verder uitgelegd en geoefend
Neuropsychologische diagnostiek
, Wat maakt dit vak zo mooi?
Geen patiënt is hetzelfde!
Elke testbatterij is nieuw en afgestemd op de patiënt
Neuropsycholoog moet snel kunnen switchen, flexibel en creatief zijn, en in hoog
tempo beslissingen kunnen nemen
Cauïstiek
De slides over de casus worden in verband met privacygevoelige informatie niet gedeeld.
Neuropsychologische diagnostiek
In kaart brengen van functiestoornissen bij hersenbeschadiging
Aard, ernst, oorzaak, gevolg, samenhang met stemming/persoonlijkheid, lichamelijke
factoren, pijn, etc.
Indicaties
Neurologische aandoeningen
- Beroerte, tumor, traumatisch hersenletsel…
Psychiatrische stoornissen
- Schizofrenie, bipolaire stoornsisen…
Ontwikkelingsstoornissen
- Dyslexie, ADHD, autisme…
Veroudering en dementie
Diagnostisch proces
1. Anamnese & heteroanamnese
2. Vraagstelling & hypothesevorming
3. Testselectie & testafname
4. Observatie
5. Interpretatie
6. Schriftelijke & mondelinge rapportage
Soort dynamisch cirkel proces. Aan de hand van de hypotheses kijk je naar wat er aan
de hand kan zijn en ga je weer terug.
Vraagstelling en hypothese
Zonder goede vraagstelling is een neuropsychologisch onderzoek zinloos!
“Gaarne NPO” = geen specifieke vraagstelling, is dus zinloos.
Neem je onderzoek af in kader van diagnostiek/behandeling/indicatiestelling etc?
Indien niet duidelijk neem contact op met verwijzer!
Onderscheid diagnostische en beschrijvende vraagstellingen
Verdere differentiatie typen vraagstellingen (in het boek hoofdstuk 4 tabel 4.1)
- Onderkenning
- Verklaring
- Predictie
- Indicatie
- Evaluatie
Casus: vraagstelling meer gericht op indicatie!
Diagnosticus vormt vanaf eerste moment hypotheses
Hypothese vormen je vragen in de anamnese, tijdens anamnese en testonderzoek kun
je je hypotheses bijstellen
, Testonderzoek stem je af op hypotheses, hypothese-toetsend werken
Dynamisch proces!
Voorbeeld:
- Oudere patiënt met sinds enkele maanden geheugenklachten. Is soms ook somber,
drinkt daarnaast veel alcohol
Hypotheses:
- Beginnende dementie
- Depressie
- Alcoholgerelateerde cognitieve achteruitgang
- Normale veroudering
Om de hypotheses te toetsen stel je in anamnese vragen over het soort
geheugenproblemen, de stemming, het beloop, alcoholgebruik, etc.
Testonderzoek bouw je op met o.a. dementiescreening, verschillende typen
geheugentaken, stemmingsvragenlijsten
Door het verwerpen van een aantal hypotheses kom je uit op een
waarschijnlijkheidsdiagnose
Soms andere disciplines nodig voor verder onderzoek naar overige hypotheses
Medicus stelt medische diagnose
NPO bij individuele patiënt is eigenlijk een N=1 wetenschappelijke studie
Testselectie en afname
Om hypothese te toetsen gebruik je verschillende bronnen: anamnese, observaties,
vragenlijsten en testen
Keuze voor test hangt af van het doel van onderzoek en kenmerken van patiënt
- Wat als iemand afatisch is?
- Wat als iemand een hemiparese heeft?
- Wat als iemand een heel laag opleidingsniveau heeft?
Kwaliteitscriteria: validiteit, betrouwbaarheid en normering
COTAN beoordeling (Commissie Testaangelegenheden Nederland)
- Uitgangspunten bij constructie
- Kwaliteit testmateriaal
- Kwaliteit handleiding
- Normen
- Betrouwbaarheid
- Begripsvaliditeit
- Criteriumvaliditeit
Punten van aandacht
- Veel taken komen uit het buitenland
- Veel taken nog geen COTAN beoordeling
- Zelf kritisch beoordelen of test geschikt is, gebruik Lezak, Strauss,
wetenschappelijke literatuur
Probleem van herhaald testen
