1 Het zintuigstelsel
Interne en externe prikkels
Zintuigen, zoals het gehoor- en gezichtszintuig, ontvangen prikkels uit het externe milieu (externe
prikkels). Zintuigen die prikkels ontvangen uit het inwendige milieu (interne prikkels), zoals
osmoreceptoren en pH-receptoren, worden gebruikt bij homeostatische regelmechanismen.
Proprioceptoren registreren een verandering in de stand van een lichaamsdeel of de spanning van
een spier (bijv. spierspoeltjes en evenwichtszintuigen). Je kan verschillende groepen receptoren
onderscheiden:
Mechanische receptoren Reageren op vormen van Er ontstaat een impuls in een
mechanische energie. mechanische receptor wanneer
het celmembraan buigt of uitrekt.
Gehoorreceptoren en Mechanische receptoren met jne Als de vloeistof waarin zij zich
evenwichtsreceptoren haartjes. bevinden beweegt, buigen de
haartjes en vervormt het
celmembraan.
Tastreceptoren en Mechanische receptoren Het celmembraan wordt
drukreceptoren vervormd door lichte aanraking of
druk.
Chemische receptoren Binden bepaalde moleculen uit Smaakreceptoren binden
de omgeving. opgeloste moleculen en
reukreceptoren binden moleculen
uit de lucht.
Temperatuurreceptoren Reageren op warmte en kou. Impuls ontstaat als de
temperatuur in een receptor
boven of onder de normwaarde
komt.
Pijnreceptoren Impuls ontstaat door extreme
druk, temperaturen of sto en die
vrijkomen bij beschadiging of
ontsteking van weefsel
Lichtreceptoren Impuls ontstaat door zichtbaar
licht.
Het ontstaan van impulsen in zintuigcellen
In zintuigcellen ontstaan impulsen als een prikkel sterker is dan de prikkeldrempel. Voor
lichtreceptoren is zichtbaar licht de adequate prikkel. Hoe sterker de prikkel, hoe hoger de
impulsfrequentie. Als een prikkel een tijdje aanhoudt, neemt de impulsfrequentie De aanpassing
van de gevoeligheid van een zintuig aan een aanhoudende prikkelsterkte heet adaptatie /
gewenning (ook verlaging van de prikkeldrempel). Adaptatie voorkomt dat het centrale
zenuwstelsel overbelast raakt met onbelangrijke informatie.
ff fi
, 2 Het oog
De bouw van het oog
Rondom de lens zit het straalvormig lichaam. Het hoornvlies, het straalvormig lichaam en de
ooglens zorgen ervoor dat op het netvlies een scherp beeld ontstaat van waar je naar kijkt.
Lichtstralen die het oog binnenvallen, worden gebroken door het hoornvlies en de ooglens. Het
netvlies wordt door het glasachtig lichaam op zijn plaats gehouden. Het netvlies bevat
lichtreceptoren waarin impulsen ontstaan die via de oogzenuw naar de hersenen worden geleid.
Beeldvorming
Het beeld valt omgekeerd op het netvlies.
Accomoderen
Bij vele soorten vissen kunnen de ogen van voor naar achteren bewegen, bij mensen kan de
afstand tussen de ooglens en het netvlies niet veranderen. De vorm van de ooglens kan wel
worden veranderd. Als je in de verte kijkt, ontspannen de kringspieren en wordt de lens platter. Als
je dichtbij kijkt, de kringspieren trekken samen en de lens wordt boller. Het boller en platter
worden van de lens heet accomoderen, hierdoor wordt het beeld scherp. De kringspieren heten
ook wel accommodatiespieren.
Lichtbreking door positieve en negatieve lenzen
Bolle, positieve lenzen convergeren de lichtstralen. Hoe boller de lens, hoe kleiner de
brandpuntsafstand (f). Holle, negatieve lenzen divergeren lichtstralen, hier ligt het brandpunt voor
de lens (negatieve waarde). De voorwerpsafstand (v) is de afstand vanaf het voorwerp tot aan de
lens-as. Om het beeld scherp te krijgen, kun je de afstand tussen de lens en het scherm
(beeldafstand b) vergroten of de lens vervangen door een bollere lens.
Oogafwijkingen
Als je bijziend bent, is de oogbol te lang of worden de lichtstralen te sterk afgebogen (dichtbij
scherp, verweg onscherp, corrigeren met negatieve lens). Als je verziend bent, is de oogbol te kort
of worden de lichtstralen niet voldoende afgebogen (dichtbij onscherp, verweg scherp, corrigeren
met positieve lens).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper iamnaomi04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.