Samenvatting
samenvatting geschiedenis - tijdvak 5
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
samenvatting met kenmerkende aspecten en jaartallen :)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
Voorbeeld 2 van de 9 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
H5 - ontdekkers en hervormersHet veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance
In de periode van ca. 1300 tot 1600 (dus al voor het tijdvak van ontdekkers en hervormers!)
voltrok zich in Europa een mentaliteitsverandering, vaak samengevat in de woorden: van het
middeleeuwse memento mori (gedenk te sterven) naar het meer moderne en ‘aardse’ carpe
diem (pluk de dag).
Kenmerken van het middeleeuwse wereldbeeld:
§ God is de oorzaak van alles
§ voor de mens is zijn relatie tot God het belangrijkste wat telt
§ wat de kerk zegt is waar
§ de mens moet zich vooral op het leven na de dood richten, alle aardse rijkdommen en
genietingen zijn vooral ijdelheid. Deze houding, waarin wordt benadrukt dat het verblijf van
de mens op aarde slechts tijdelijk is, staat bekend als memento mori (gedenk te sterven).
Kenmerken van het nieuwe mens- en wereldbeeld:
§ de mens begint meer op zichzelf te vertrouwen en zichzelf centraal te stellen. Hij heeft allerlei
talenten die hij kan ontplooien en waarmee hij zichzelf kan verbeteren
§ in plaats van in alles te vertrouwen op het geloof gaat de mens de wereld om zich heen meer
rationeel bekijken: je verstand gebruiken, zelf verklaringen zoeken voor natuurverschijnselen
en maatschappelijke problemen
§ er ontstond er een nieuw ideaalbeeld van de mens: de homo universalis, de algemeen
ontwikkelde mens met een veelzijdige belangstelling, zowel kunstenaar als wetenschapper
§ Het mens- en wereldbeeld veranderde ook omdat men de mens nu als biologisch wezen ging
bestuderen en omdat er meer bekend werd over verre streken. De nieuwe kennis van de
ontdekkingsreizigers werd in kaarten en op globes verwerkt. Het besef dat de wereld rond is
(al wel bekend in de middeleeuwen) werd nu gemeengoed. De nieuwe opvatting dat de aarde
rond de zon draait was echter zo revolutionair dat zij door de Kerk werd verworpen en
bestreden.
1
, Het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling + De hernieuwde oriëntatie op het
erfgoed van de klassieke oudheid
De hierboven geschetste mentaliteitsverandering kwam tot uitdrukking op allerlei gebieden, o.a.
in de wetenschap en in de kunst.
Wetenschap: humanisten wilden wetenschappelijk verantwoorde vertalingen maken van de
oorspronkelijke Griekse, Hebreeuwse en Latijnse teksten. Zij vroegen zich af of de Bijbel die de
katholieke kerk gebruikte (de Vulgaat) wel juist vertaald was uit de oorspronkelijke oude
Hebreeuwse en Griekse teksten. Humanisten namen dus niet klakkeloos over wat de Kerk als
waarheid dicteerde.
Kunst: beeldhouwers, schilders en architecten grepen terug op de klassieke voorbeelden. In
beelden en tekeningen wordt het menselijk lichaam vanaf nu weer realistisch uitgebeeld
(belangstelling voor menselijke anatomie), terwijl in de middeleeuwen eerder de symbolische
uitbeelding voorop stond en juist niet de realistische weergave. De kunstenaar werd in de
renaissance meer zelfbewust: hij liet zich leiden door persoonlijke inspiratie en emotie, hij was
trots op zijn werk en zijn beroep.
Oorzaken voor de mentaliteitsverandering tussen ca. 1300 en 1600
§ In Noord-Italië waren stadstaten ontstaan waar een rijke bovenlaag van zelfbewuste burgers
de kunst en architectuur stimuleerden door opdrachten te geven voor schilderijen en
gebouwen
§ De rijke burgerij in Italië voelde zich verwant met de oude Romeinse stadscultuur, en dit
stimuleerde de belangstelling voor de klassieke oudheid
§ Veel teksten van klassieke schrijvers, waarvan men dacht dat die verloren waren gegaan,
kwamen weer beschikbaar. De kruistochten en de contacten met de Arabische wereld waren
hiervoor belangrijk. De Arabieren hadden veel onbekende Griekse teksten uit de oudheid
vertaald en deze werden nu weer terugvertaald. Ook de val van Constantinopel in 1453
speelde hier een rol. Toen de Turken de stad veroverden en er een einde kwam aan het
Byzantijnse Rijk vluchten veel burgers naar Italië en zij namen de klassieke idealen en
denkbeelden mee
§ Door de uitvinding van de boekdrukkunst rond 1450 konden de nieuwe denkbeelden zich snel
verspreiden over West-Europa.
Betekenis van de Renaissance
§ De kritische blik van de humanisten (Erasmus) op de Vulgaat stimuleerde ook de (al langer
bestaande) kritiek op misstanden in de Kerk.
§ De rationele benadering van mens en natuur was een wegbereider van de wetenschappelijke
Revolutie in de 17e eeuw en de Verlichting (door kennis en opvoeding kunnen mens en
samenleving worden verbeterd) in de 18e eeuw.`
N.B. De Grieks-Romeinse letteren en de kunst en architectuur (vormentaal) worden vanaf de
Renaissance (tot op heden) als wieg van de westerse beschaving gezien. Daarom spreken we over
hier over ons culturele erfgoed. Ook het christendom behoort tot ons culturele erfgoed.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lilovandenbosch. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 76669 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen
