Ontwikkelingspsychologie; studie van verandering;
- Binnen individuen
- Van conceptie tot dood
In 3 brede domeinen;
1. Fysiologische ontwikkeling
2. Cognitieve ontwikkeling
3. Sociale en emotionele ontwikkeling
Waarom ontwikkelingspsychologie;
1. Voorspellen van ons volwassen functioneren
2. Begrijpen van onze menselijke natuur
3. Begrijpen hoe we gezond functioneren kunnen bevorderen
Stappen van (ontwikkelingspsychologisch) onderzoek;
1. Beschrijven van ontwikkeling
Systematisch in kaart brengen van stabiliteit en verandering over tijd; in representatieve
samples, normale ontwikkeling & individuele verschillen
2. Begrijpen van ontwikkeling
Voorspellen van probleemgedrag door; factoren in het kind, gezin, directe omgeving of
wijdere omgeving
3. Optimaliseren van ontwikkeling
Hoe kunnen we de ontwikkeling van kinderen zo goed mogelijk ondersteunen; kinderen in
algemene en klinische populaties
Drie grote thema’s in de ontwikkelingspsychologie;
1. Nature, nurture
Nature; ontwikkeling bepaald door genetische aanleg nativisme
Thomas hobbes; bij geboorte al ‘predisposities’; aangeboren neigingen, met name egoïsme
Rousseau; mensen zijn van nature goed en persoonlijkheid ligt vast
Dick Swaab; bij de geboorte ligt ons gedrag in bepaalde mate vast
Nurture; ontwikkeling bepaald door omgeving empiricisme
John Locke; menselijke geest is onbeschreven bij geboorte; alle kennis is gevolg van ervaring
John B Watson; menselijke eigenschappen en gedrag wordt geheel bepaald door
omgevingsinvloeden
Moderne psychologie; aanleg en omgeving hebben soms onafhankelijk invloed, maar
vaak sprake van wederzijdse beïnvloeding/ interactie
2. Continue, discontinue
Continue ontwikkeling; ontwikkeling vindt geleidelijk plaats zonder abrupte veranderingen
Discontinue ontwikkeling; ontwikkeling is opeenvolging van abrupte veranderingen;
ontwikkeling verloopt in stadia
Huidige consensus; voor de meeste ontwikkelingsdomeinen geldt dat ze gekenmerkt
worden door continue ontwikkeling, onderbroken door perioden van discontinuïteit
3. Doorlopen kinderen dezelfde ontwikkeling
,Klassieke stadia theorieën veronderstellen dat individuele dezelfde ontwikkelingsstadia
doorlopen (bv de vier stadia van James Marcia)
Huidige consensus; er wordt vaker erkend dat kinderen individuele ontwikkelingspaden
doorlopen, afhankelijk van hun specifieke omgeving en genetische aanleg (bv gehechtheids-
stijlen van Mary Ainsworth)
Vier interactionistische theorieën over aanleg en omgeving;
- Ecologische theorie van Bonfenbrenner
- Psychosociale ontwikkelingstheorie van Erikson
- Evolutionaire psychologie van Darwin en co.
- Zelf-determinatie theorie van Deci en Ryan
Ecologische theorie (Bonfenbrenner);
Bestaande uit zes systemen;
1. Kind; aanleg, persoonlijkheid, biologische en genetische
factoren
2. Microsysteem; directe omgeving van het kind
3. Mesosysteem; connecties tussen de microsystemen
4. Exosysteem; indirecte
5. Macrosysteem; culturele context
6. Chronosysteem; tijd
Alle systemen staan met elkaar in interactie (de pijlen) en
interageren ook met het systeem ‘kind’
Lof voor theorie;
- Compleet en integratief
- Interactie tussen nature en nurture in het model
- Belangrijke herinnering om de omgeving niet te verwaarlozen
Kritiek over theorie;
- Zeer complex
- Moeilijk te weerleggen; gebrek aan falsificatie mogelijkheid
- Biologische factoren worden niet gespecificeerd
Psychosociale ontwikkelingstheorie (Erikson);
Ontwikkeling wordt bepaald door interactie van 3 systemen
1. Biologie
2. Psychologie
3. Cultuur
Erikson breidde de ontwikkelingstheorie van Freud (bestaande uit 5 stadia tot de jonge
volwassenheid) uit met 3 extra stadia lifespan perspectief
Ieder stadium bestaat uit een conflict tussen twee uitersten (positief vs. negatief)
Ieder conflict vormt de basis van een ontwikkelingstaak die moet worden opgelost; deze is
opgelost wanneer er een adaptief evenwicht tussen 2 polen is bereikt
De succesvolle oplossing van een psychosociaal conflict leidt tot de opbouw van deugden;
vitale sterkten & het niet oplossen van conflicten (stagnatie) leidt tot pathologie
,Het individu wordt bij het oplossen van de conflicten geholpen door persoonlijke relaties
met belangrijke anderen die (1) culturele en maatschappelijke verwachtingen
communiceren en (2) emotionele steun in tijden van crisis bieden
Evolutionaire psychologie (Darwin en co.);
Twee manieren hoe evolutie de ontwikkeling heeft gevormd;
Universeel verloop van stadia en groei (maturation approach);
Life history theory;
Life history; alles waar een individu tijd, energie of moeite in steekt
Somatic effort; groeien van je lichaam en vaardigheden
Reproductive effort; krijgen van kinderen en investeren in nageslacht
- Matting effort; zelf proberen kinderen te krijgen en hier
moeite voor doen door bv relatie te krijgen
- Nepotistic effort; doelen i.v.m. je familie/ je familie helpen
- Parental effort; zelf investeren in je nageslacht
Universeel verloop van stadia en groei;
Vastlegging van adaptieve conditionele ontwikkelingspaden;
richting van ontwikkeling wordt pad bepaald na blootstelling aan omgevingsprikkels
kritische/sensitieve periode & imprinting
Lof over theorie;
- Mensen zijn biologische wezens, dus psychologische theorieën moeten daar rekening
mee houden
- Goede gevalideerd
- Focus op adaptie; waar zijn mensen zoals ze zijn (functionalisme)
Kritiek op theorie;
- Evolutionaire omgeving kan niet direct worden geobserveerd
- Meta-theorie moet specifiek worden uitgewerkt; vaak bestaan er concurrerende
theorieën
- Vaak neiging om ‘zijn’ met ‘moeten/blijven’ te verwisselen (bv mannen zijn nu
eenmaal jagers)
, Zelf-determinatie theorie (Deci en Ryan)
Kinderen zijn van nature gedreven om te leren en zich te ontwikkelen = organismisch
perspectief op ontwikkeling & omgeving kan die natuurlijke ontwikkeling stimuleren of juist
dwarsbomen
3 basale behoeften;
- Competentie
- Autonomie
- Verbondenheid
Veel gebruikte meetmethoden;
- Zelf-rapportage (vragenlijst of interview)
Voordeel; meten van subjectieve variabelen (mening, gevoel, gedachten, wensen)
Nadeel; niet geschikt voor jonge kinderen & gevoelig voor sociale wenselijkheid
- Ouder-, leerkracht- of peerrapportage
Voordeel; meten van gedrag in specifieke context
Nadeel; kan gevoelig zijn voor bias
- Observaties
Naturalistische observatie; in alledaagse omgeving
Gestructureerde observatie; in geënsceneerde omgeving (scene)
Voordeel; ecologische validiteit; je observeert een situatie zoals die echt plaatsvindt
Nadeel; moeilijk om laagfrequent gedrag te meten, observator kan gedrag beïnvloeden &
het is een ‘snapshot’ in tijd
- Gedragsmetingen
Onderzoeksdesigns
- Cross-sectionele methode; vroeger veel gebruikte onderzoeksdesign
Vergelijkt groepen proefpersonen van verschillende leeftijd
Voordeel; relatief gemakkelijk en snel uit te voeren
Nadeel; moeilijk om onderzoeksgroepen te vinden die goed vergelijkbaar zijn en alleen
verschillen in leeftijd & geeft geen inzicht in individuele ontwikkeling
- Longitudinale methode; moderner onderzoeksdesign
Zelfde proefpersonen worden herhaaldelijk gemeten
Voordeel; kan individuele ontwikkeling in kaart brengen & geeft inzicht in richting van
associaties tussen variabelen
Nadeel; duurt lang voor studie is afgerond
- Cohort-sequentieel design
Verschillende cohorten met verschillende leeftijden beginnen tegelijkertijd aan dezelfde
studie o.b.v. een longitudinale methode
Voordeel; grote leeftijdsrange onderzoeken
- Experimentele methode
Experimentele methode nodig om oorzakelijk verband vast te stellen waarbij participanten
at random worden toegewezen aan 2 of meer condities; condities zijn identiek, behalve
onafhankelijke variabele; onderzoeken of er een oorzakelijk verband is
Opvoeding
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ginavermeulen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
