Verzorgingsstaat= land waarin overheid zich actief bemoeit met de welvaart en het welzijn
van haar inwoners.
- Welvaart= Mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoefte te
vervullen.
- Welzijn= Mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
- In de verzorgingsstaat bemoeit de overheid zich met mensen die niet in staat zijn om
zelf een inkomen te voorzien. 4 situaties waarin dit aan de orde is:
● Bij ontslag (werkloosheid)
● Een chronische handicap
● Een (tijdelijke of chronische) ziekte
● Alleenstaand ouderschap (zorg voor kleine kinderen)
- Onze verzorgingsstaat werd vastgesteld in de sociale grondrechten. Het gaat dan om
hoofdstuk 1 art. 19 t/m 23;
● Art. 19: Werkgelegenheid; rechtspositie werknemers; arbeid
● Art. 20: Bestaanszekerheid; welvaart; sociale zekerheid
● Art. 21: Milieu
● Art 22: Volksgezondheid; werkgelegenheid; ontplooiing
● Art. 23: Het openbaar en bijzonder onderwijs
Het ontstaan van de verzorgingsstaat:
- Eerste helft 19e eeuw: nachtwakersstaat: een staat waarin de overheid zich vooral
beperkt tot het handhaven van de openbare orde en veiligheid. Als je ziek was, was je
afhankelijk van liefdadigheidsinstellingen, zoals gasthuizen en de kerk. Kinderen gingen
weinig naar school, omdat kinderen in fabrieken werkten.
- 1854: de Armenwet (eerste sociale wet): overheid heeft hierin een zorgplicht voor mensen
die niet zelf in hun onderhoud kunnen voorzien. Mensen die niet tot een kerkelijke gezindte
behoorden kregen, in geval van ‘volstrekte onvermijdelijkheid’ recht op steun overheid.
- 1874: het Kinderwetje van Van Houten: kinderen mochten niet werken.
- 1901: Leerplichtwet
- Na de Tweede Wereldoorlog kreeg Nederland financiële steun van de Amerikaanse
regering: de Marshallhulp. De politieke macht was in handen van de rooms-rode coalitie:
de katholieken en de socialisten. o.l.v. Willem Drees vond de wederopbouw plaats. Iedere
burger moest zijn steentje bijdragen. Nederland was het enige land in West-Europa waar
nauwelijks loonstijging plaatsvond. Hierdoor kreeg het een goede concurrentiepositie t.o.v.
andere landen. Belangenorganisaties van werkgevers en werknemers werken nauw samen.
- 1957: Drees voerde de Algemene Ouderdoms Wet (AOW) in: een verplicht collectief
ouderdomspensioen.
- Daarna volgden enkele andere wetten waaronder de bijstand: Behoefte Nederlanders
waren niet langer afhankelijk van kerkelijke of particuliere instanties voor zorg en inkomen.
- 1983: Verschillende sociale grondrechten aan de Grondwet toegevoegd: art. 19 t/m 23 van
hfd. 1 van de grondwet.
, - In een nachtwakersstaat hoeft weinig belasting betaald te worden, omdat de
overheid weinig uitgaven heeft:
● Geen kosten voor onderwijs en zorg
● Geen stelsel voor sociale verzekeringen
● Geen nutsvoorzieningen (gas, elektriciteit, water)
Bij klassieke grondrechten stelt de overheid zich passief op (je kunt zelf naar de rechter
stappen wanneer rechten worden geschonden):
- Iedereen is gelijk
- Vrijheid van drukpers
- Vrijheid van godsdienst
- Vrijheid van onderwijs
- Vrijheid van meningsuiting
- Vrijheid van vergadering, vereniging en betoging
Bij sociale grondrechten moet de overheid actief optreden om de rechter te bereiken:
- Recht op werk
- Recht op onderwijs
- Recht op rechtsbijstand
- Recht op sociale zekerheid
- Recht op gezondheidszorg
- Recht op woongelegenheid
- Werken is een recht: Mensen kunnen zichzelf in hun werk ontplooien.
- Werken is een plicht: Doordat we werken betalen we inkomstenbelasting, van dat geld
worden weer sociale verzekeringen betaald, zoals de werkloosheidswet en de AOW.
- Rechten voor het onderwijs: Recht op goed onderwijs/ recht op gekwalificeerde
docenten/ recht op gratis schoolboeken/ recht op een lening als je gaat studeren.
- Plichten voor het onderwijs: Plicht om tot je zestiende jaar volledig onderwijs te volgen
(bij geen basiskwalificatie tot 18 jaar)/ Plicht om geen lessen te verzuimen.
● In Nederland moet je een startkwalificatie halen; je hoeft niet meer naar school als
je 18 bent of als je je startkwalificatie hebt behaald (havo/vwo of mbo niveau 2).
● Het is een plicht van de overheid om onderwijs te volgen, omdat de overheid voor
een hoogopgeleide beroepsbevolking wil zorgen; zo kun je wat terug doen voor de
maatschappij.
● Waarom overheid kwalificatieplicht heeft ingevoerd; Veel jongeren verlieten
onderwijs zonder diploma, waardoor ze onaantrekkelijk waren voor de arbeidsmarkt.
Eigenlijk lag voor hen alleen een uitkering in het verschiet, ofwel de criminaliteit. De
overheid wilde dit voorkomen en voerde daarom de kwalificatieplicht in.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irisbosma1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,88. Je zit daarna nergens aan vast.
