Samenwerken in specialistische hulpverlening
Bijeenkomst 1: de herstelvisie
Handreiking voor de implementatie van herstelondersteunende zorg in de GGZ, blz. 19-33.
Herstelondersteunende zorg is gericht op persoonlijk en maatschappelijk herstel van de
betrokkenen. Het terugdringen van ziekte en gebrek is één belangrijke factor, maar er is meer. Het
gaat ook om het opbouwen of hervinden van de eigen identiteit en het heroveren van regie over het
eigen bestaan.
De herstelvisie maakt ruimte voor het psychologisch en maatschappelijk herstel dat in de zorg
voor mensen met ernstige psychische aandoeningen dikwijls is verwaarloosd. Het is een positieve
visie die gericht is op het zelf leren omgaan met de aandoening en het ontwikkelen van nieuwe
zingeving.
Rol hulpverlener bij herstelondersteunende zorg
- Een hulpverlener heeft een attitude van hoop en optimisme en is present.
- Een hulpverlener gebruikt zijn professionele referentiekader op een bescheiden en
terughoudende wijze.
- Een hulpverlener maakt ruimte, ondersteunt en sluit aan bij het eigen verhaal van de cliënt.
- Een hulpverlener geeft de cliënt de leiding in het herstelproces.
- Een hulpverlener herkent en stimuleert de empowerment en de ondersteuning door
belangrijke anderen.
- Een hulpverlener is gericht op het verlichten van lijden en het vergroten van de eigen regie.
Wat is herstel?
- Herstel is een proces dat niet altijd een uitkomst aanduidt; herstellen is ook mogelijk wanneer
de aandoening niet geheel verdwijnt.
- Herstel gaat over het leren leven met een ontwrichtende aandoening, beperking of
kwetsbaarheid waarbij de mogelijkheden en kracht van de mens centraal staan.
- Herstel is een persoonlijk en individueel proces waarbij het weer gaan functioneren in sociale
rollen een belangrijk streven is.
- Herstel is niet los te zien van empowerment: het ontwikkelen van de eigen kracht, talenten en
mogelijkheden en de ontwikkeling van inzicht in en acceptatie van onmogelijkheden en
beperkingen.
- Herstel is ook onlosmakelijk verbonden met de ontwikkeling van ervaringskennis: wat helpt
en wat belemmert bij jouw herstelproces?
Vormen van herstel
- Klinisch herstel: verminderen van symptomen.
- Functioneel herstel: verbeteren lichamelijk, psychisch en sociaal-cultureel functioneren.
- Maatschappelijk herstel: maatschappelijke positie verbeteren.
- Persoonlijk herstel: individueel uniek proces, interventies context, rol client en identiteit,
relativering ‘ziekte’.
Het herstelconcept op meerdere niveaus
Op individueel niveau verschuift de aandacht geleidelijk van de psychische aandoening en onmacht
naar het hernemen van de eigen regie en mogelijkheden binnen het eigen leven. Mensen met een
psychische aandoening worden zich bewust van hun eigen ervaringen en leren dit om te zetten naar
verhalen waarin zij zichzelf herkennen.
Op collectief niveau is het herstelconcept verbonden met zelfbeschikking, empowerment en
emancipatie van mensen met psychische aandoeningen en met het tegengaan van stigma en
discriminatie.
,Fasen van herstel (Gagne)
1. Overweldigd worden door de aandoening
2. Worstelen met de aandoening
3. Leven met de aandoening
4. Leven voorbij de aandoening
Bijeenkomst 2: oplossingsgericht werken
De brede basis van het sociaal werk, blz. 195-207.
Historie van voorzieningen voor mensen die bescherming, behandeling, verzorging of begeleiding
nodig hebben
Middeleeuwen weeshuizen, armenhuizen en dolhuysen.
Begin van de vorige eeuw Het genezen van stoornissen in grootschalige instituten staat centraal.
Rond 1980 ambulantisering (het ontstaan van poliklinieken en ambulante hulp als thuiszorg). Ook
wel insitutionaliseringsbeweging of vermaatschappelijking genoemd.
Verschuivingen in de langdurige zorg
1. Eerst lag de focus op individuele beperkingen. Nu ligt de focus op individuele mogelijkheden,
herstel en persoonlijke ontwikkeling.
2. Eerst waren er vooral leefgroepen. Nu is het sociale netwerk erg belangrijk.
3. Eerst werd er gefocust op het individu. Nu wordt er gefocust op het individu in de samenleving.
4. Eerst waren professionals dominant. Nu is er een gelijkwaardige relatie waarbij de client zoveel
mogelijk de eigen regie heeft van belang.
Zes psychologische stromingen en één cliënt, blz. 289-312.
De oplossingsgerichte benadering
Hulpverleners die deze benadering toepassen houden zich niet zo bezig met het probleem en hebben
een basishouding van niet-weten. De client is expert. Er wordt gekeken naar wat goed gaat en hoe
deze oplossingen versterkt kunnen worden. De ontwikkelingsmogelijkheden en competenties van de
client staan hierbij centraal en niet de klachten. De oplossingsgerichte benadering past bij de
positieve psychologie; kijken naar wat goed gaat, dus:
- Veerkracht
- Nadruk op beschermende factoren
- Ook negatieve ervaringen horen erbij
Bij de oplossingsgerichte benadering stellen client en hulpverlener in overleg doelen met elkaar op.
De client heeft hierbij het laatste woord. Doelen zijn altijd SMART.
Kenmerken van de oplossingsgerichte benadering (OGB)
- Cliënt is expert! volg de cliënt met een coachende rol.
- Invloed van andere benadering cliëntgerichte, systeemtherapeuthische en de cognitief-
gedragstherapeutische benadering.
- Een succesvol eind als uitgangspunt gebruik van de wondervraag
- DSM-diagnoses minder belangrijk.
Een aantal uitgangspunten van de OGB
- Problemen horen bij het leven.
- Geen enkel probleem is er altijd zoek dus naar uitzonderingen en gebruik de schaalvraag.
- Praten over succesvolle veranderingen blijkt positief te werken.
- Verandering gaat in stappen of stadia.
,Nadelen van de oplossingsgerichte benadering
- Cliënten kunnen het gevoel krijgen dat hun probleem, stoornis of ziekte te weinig wordt
erkend.
- Soms hebben cliënten adviezen, uitleg of een gerichter aanbod nodig om beter te kunnen
functioneren.
- Soms is er sprake van gedwongen hulpverlening.
- Te veel positiviteit kan ook vermoeiend worden.
De achtstappendans
Op de PowerPoint van Riahd staan
toekomstgerichtheid en schalen
andersom:
De oplossingsgerichte benadering is ook een systeemgerichte benadering. Je vraagt altijd naar de
mens en zijn omgeving. Bijvoorbeeld:
- Dorien, wat vind je leuk om te doen?
- Vertel eens meer over je familie. Wie is speciaal voor je?
3. Doelen stellen: nuttige doelen zijn:
- Doelen van de cliënt zelf: Wanneer heeft ons contact voor jou nut gehad?
- Klein: wat is de kleinste verandering waaraan je merkt dat het beter gaat?
- Praktisch en reëel.
4. Sterke punten zoeken/resources ontdekken
- Wat werkt er wel ondanks de problemen? (continueringsvraag)
5. Uitzonderingen
- Wanneer heb je minder last van je probleem?
6. Schaalvragen/inschalen
Gebruik schaalvragen voor: vertrouwen, motivatie, successen en zelfstandigheid. De 10 is altijd het
positieve resultaat.
- Waar staat de cliënt nu? Wat zit hier al in?
- Waar wil de cliënt heen? Hoe zit dit eruit?
- Wat is er beter sinds het vorige gesprek?
, - Wat is het hoogste punt dat u ooit heeft bereikt? (eerdere successen)
5. toekomstgerichtheid.
- Wat wil je aan het einde van dit coaching traject bereikt hebben om te kunnen zeggen dat
het een succes was of nuttig is geweest?
- Wat zie je jezelf dan doen?
- Wat zien anderen je doen?
!! Complimenteren staat centraal dat doe je bij elke stap.
Wat is motiverende gespreksvoering?
Motiverend gespreksvoering is een techniek waarmee hulpverleners hun cliënten kunnen helpen om
hun gedrag te veranderen. Dit doen zij door het gedrag inzichtelijk te maken en het gedrag te
beïnvloeden. De motivatie van de client is hierbij van belang. De nadruk ligt op open vragen in plaats
van confronterende vragen. De persoon leert de problemen zelf onder woorden te brengen en de
redenen voor verandering te ontdekken. Middels de directe confrontatie wordt de weerstand tegen
gedragsverandering immers vaak alleen maar groter.
De methode is oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met verslavingsproblemen, maar wordt
steeds meer ook voor andere doelgroepen toegepast. Motiverende gespreksvoering wordt vaak in
combinatie met een andere techniek gebruikt.
Motiverende gespreksvoering bestaat uit twee fasen
1. Het ontwikkelen van de motivatie van de client om te veranderen gesprekstechnieken zijn
hierbij belangrijk. De ambivalentie (tegenstrijdige gevoelens) van de client wordt verkend in deze
fase.
2. Het versterken van de betrokkenheid bij veranderingen en het ontwikkelen van een plan om de
verandering te realiseren tijdens deze fase is de samenwerkingsrelatie tussen hulpverlener en
client extra belangrijk. In deze fase wordt de client door het stellen van vragen gestimuleerd een
plan te ontwikkelen om veranderingen te realiseren.
Contra-indicatie motiverende gespreksvoering
Professional heeft zelf een duidelijk doel of belang of sprake van acute crisissituatie? Dan mag je
geen motiverende gespreksvoering gebruiken!
Zes psychologische stromingen en één cliënt, blz. 115-117.
4 principes om motivatie te versterken
1. Druk emphatie uit.
2. Ontwikkel discrepantie breng in kaart wat de client wilt bereiken en wat hij nu doet en laat
het verschil merken. Benadruk het positieve deel.
3. Beweeg mee met de weerstand.
4. Ondersteun persoonlijke effectiviteit versterk en benoem wat goed gaat.
Kenmerken motivatie
- Voorspelt actie (motivatie, vergroot kans op actie).
- Is gedragsspecifiek (verschillend reageren op verschillende situaties).
- Is veranderlijk (kan toenemen of verminderen).
- Interactief (anderen hebben invloed hierop).
- Kan van binnenuit of van buitenaf beïnvloed worden (interne, externe factoren).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper mireillebooon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.