Rationaal optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
17e eeuw: verlichting; beweging van mensen die het gebruik van het verstand wilden
bevorderen. Met gebruik van wetenschap en verstand kon de mens alles begrijpen
en verbeteren. Rationalisme; toepassing van het verstand. Vrijheid was een
voorwaarde voor deze vooruitgang.
Verlichting was ontstaan in Engeland en Nederland waar veel vrijheid bestond en
boeken verschenen, de gedachtes in deze boeken verspreidden. Zo raakte in de 18e
eeuw over de hele westerse; uit het Westen, wereld de verlichting in de mode onder
ontwikkelde mensen.
In Frankrijk werd de verlichting belangrijk doordat Franse schrijver Voltaire ideeën
uitwisselden. Parijs werd het belangrijkste centrum van de verlichting, waar politieke
denkers als Rousseau en Montesquieu en filosofen als Diderot en d’Alembert bijeen
kwamen. Zij begonnen met het uitgeven van een encyclopedie; boek met informatie
over een groot aantal onderwerpen. Ze wilden de mensheid vooruit helpen door
kennis uit de hele wereld toegankelijk te maken.
Tijdens de verlichting ontstond kritiek op de godsdienstige intolerantie. Frederik de
Grote (koning Pruisen) vond dat alle religies gelijke rechten moesten hebben. Zijn
vriend Voltaire was geen atheïst; iemand die niet in god gelooft, maar een deist:
iemand die aanneemt dat god de wereld ooit heeft gemaakt, maar zich er niet meer
mee bemoeit. Alles op aarde verliep sinds de schepping volgens vaste natuurwetten.
In de 18e eeuw waren de samenlevingen vol ongelijkheid, niet alle verlichte denkers
hadden daar problemen mee. Volgens Voltaire kon een klein deel van de bevolking
zelf nadenken, de rest kon zich beter laten leiden door de kerk. Volgens andere
hadden alle mensen verstand gekregen en moesten ze dus ook gelijke rechten
hebben. Volgens Rousseau is het misgegaan toen eigendom ontstond maar waren
alle mensen van nature gelijk.
Verlichte denkers ontwikkelden ook nieuwe politieke ideeën. John Locke stelde dat
koningen en regeringen hun soevereiniteit niet hebben ontvangen van god, maar van
de burgers. Het was de taak van de overheid om de mensenrechten; rechten van alle
mensen, te beschermen.
Rechtsstaat; staat waarin iedereen zich aan de wet moet houden. Volgens Locke
stond de overheid hier niet boven en mocht deze anders worden vervangen. Ook
Rousseau stemde in met volkssoevereiniteit; het idee dat het volk de hoogste macht
heeft.
Volgens Montesquieu was een driemachtenleer; theorie van Montesquieu over
staatsvorm met drie gescheiden machten, nodig. De wetgevende, uitvoerend en
rechterlijke macht moesten machtsmisbruik en corruptie; opkoping, voorkomen.
Volgens belangrijke econoom Smith moest iedereen de vrijheid hebben om rationeel
het eigen belang na te jagen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper samvandijk4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.