Duidelijke samenvatting van geschiedenis over hoofdstuk 5 tot 8.
Deze stof komt ook terug op je examen.
De kenmerkende aspecten worden er ook allemaal in beschreven.
Hoofdstuk 5.1: De wereld wordt groter.
Tijdvak: tijd van ontdekkers en hervormers (1500-1600)
Periode: vroeg moderne tijd
Ka: -het begin van de Europese overzeese expansie. -het veranderende mens- en
wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke
belangstelling.
Europa begon weer op te bloeien. Hierdoor kreeg West-Europa steeds meer de kans om
buiten Europa te kijken. Toch bleef het wereldbeeld beperkt. Ze wisten nauwelijks hoe de
wereld er buiten Europa uitzag en hadden geen kloppende wereldkaart. Vanaf de 15 e eeuw
kwam hier verandering in. Dan begint de Europese overzeese expansie. Vooral Portugal en
Spanje beginnen hiermee.
Motieven om op ontdekkingsreis te gaan:
1. koningen wilden hun macht en status vergroten. (politiek)
2. de mogelijkheid om ergens anders handel te drijven. (economisch)
3. men was er van overtuigd dat het een plicht was om het christendom overal ter wereld te
verspreiden. (religieus)
4. ook was er nieuwsgierigheid en drang naar avontuur. (cultureel)
In Spanje was in 1497 eerst de Reconquista (alle onderdanen moesten het katholicisme
aanhangen) aan de gang. Na de voltooiing hiervan begonnen ze aan de overzeese
ontdekkingstochten. Columbus zou via de westelijke route Indië willen bereiken. Hij
gebruikte een nieuw model handelsschip, het karveel. Hij begon met 3 schepen in 1492 aan
zijn tocht. Na 5 weken kwam hij in het Caraïbisch gebied. Hij dacht dat hij Indië had bereikt
maar uiteindelijk bleek dat het Amerika (in 1507 kwam die naam op de kaart) was.
De Spaanse veroveraars noemen we ook wel conquistadores. Ze veroveren 2 grote rijken in
Midden- en Zuid Amerika: Het Aztekenrijk en het Inca’s rijk. -> vervelende gevolgen:
-Indianen sterven massaal aan Europese ziektes.
-Indianen werden massaal gekesterd. Iedereen moest tot het Christendom bekeerd worden.
-Indianen werden gedwongen tot arbeid en slaaf gemaakt.
Spanje verbood andere landen handel te drijven in Spaans-Amerika. Nederlandse, Franse en
Engelse handelaren probeerden dit verbod te ontduiken en pleegden veel kaapvaart op de
Spaanse zilvervloten.
,Hoofdstuk 5.2: Een nieuw mens- en wereldbeeld.
Tijdvak: tijd van ontdekkers en hervormers
Periode: vroeg moderne tijd
Ka: -het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een
nieuwe wetenschappelijke belangstelling. -de hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de
klassieke oudheid.
Hoe was het in de Middeleeuwen?
-periode van verval
-Christelijk: Memento Mori (=gedenk te sterven)
-grauwe massa (individu telt niet)
-kunst was vlak, zonder perspectief, er stond geen handtekening onder en werd gezien als
ambacht
-kunst was bijbels georiënteerd
Hoe was het in de Renaissance? (=Wedergeboorte)
-Harmonie, perfecte lichaam
-schilderkunst kreeg meer perspectief
-de handtekening van de maker/individu kwam onder schilderijen
Conclusie: terug naar de klassieke oudheid/tijd van Romeinen en Grieken.
De Gotiek werd meer open en met meer details:
>Michelangelo: (architect, schilder, beeldhouder, dichter) wetenschapper en kunstenaar
>Leonardo da Vinci: schilder, tekenaar, filosoof, beeldhouder, uitvinder, architect,
componist en kaartenmaker.
Deze personen worden homo universalis, oftewel alleskunner genoemd omdat ze zowel
architect, beeldend kunstenaar als wetenschapper waren.
Wat is het Humanisme?
-kennis baseren op de klassieke oudheid
-mens tot middelpunt/individu stellen
-schoonheid van het leven benadrukken (Carpe Diem)
-kritiek op kerk
-kritisch denken
Erasmus is een voorbeeld van het Humanisme.
-Hij vond dat mensen de Bijbel in landstaal moeten hebben
-Beheerste Latijns, Grieks en Hebreeuws
-wilde een wetenschappelijk verantwoorde Bijbel maken
-Bijbel van de katholieke kerk is de Vulgaat: Latijnse vertaling van Hebreeuwse en Griekse
teksten. Erasmus ontdekte talloze vertaalfouten hierin. De kerk kwam in een lastige situatie,
aangezien zij haar godsdienstige regels op de Vulgaat had gebaseerd. Klopten de kerkelijke
regels nog wel? –> 1e stap naar de kerkhervorming.
, Hoofdstuk 5.3: de kerkhervorming.
Periode: nieuwe tijd/vroeg moderne tijd
Tijdvak: tijd van ontdekkers en hervormers
Ka: de protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had.
In de Reformatie zijn 2 stromingen:
-de Rooms-Katholieke kerk
-de Gereformeerde/protestantse kerk
Er was hiertussen een groot verschil:
-macht en rijkdom kerk, aflaten, relieken, door goede werken in de hemel, Heiligenverering,
biechten/vagevuur, Bijbel niet in landstaal
Dan hebben we Erasmus, Luther en Calvijn:
>Erasmus kwam uit Rotterdam, hij was een humanist en had kritiek op de kerk. Hij schreef
het boek: Lof der Zotheid (hierin stelt hij misstanden in de maatschappij en de Kerk aan de
kaak). Erasmus bleef ondanks zijn kritiek wel het katholicisme trouw.
>Luther maakte gebruik van kennis Erasmus. Hij wilde een kerkhervorming of reformatie: de
fouten herstellen. Hij zorgde voor een splitsing van de kerk. In 1517 timmerde hij 95
stellingen op de kerkdeuren. Uiteindelijk werd hij in kerkelijke ban gedaan. Luther steunde
de opstandelingen niet.
Luther bleef niet bij de kerk maar Erasmus wel.
Steeds meer steden en vorsten in het Duitse Rijk gingen over op het lutheranisme. Behalve
het geloof, speelden er ook minder edele motieven een rol. Bijv. bezittingen van rijke kerken
en kloosters onteigenen. In 1555 kwam de Augsburgse Religievrede tot stand. Daarbij
werden het protestantisme en het Rooms-Katholicisme gelijkberechtigd.
>Calvijn vond dat er geen beelden in de kerk mochten. Hij vond ook dat als een vorst tegen
de Bijbelse richtlijnen ingaat, het volk in opstand mag komen. Calvijn was voor de leer van de
predestinatie: al voor de geboorte staat vast of iemand na zijn dood in de hemel zal komen.
Edict van Nantes: elke Fransman kreeg recht op gewetensvrijheid.
Nog in het kort:
-Erasmus: tegen misstanden in de maatschappij en de kerk, wil dat kerk zich gaat verbeteren
en zuiveren.
-Luther: tegen misstanden in de kerk. Tegen verkoop van aflaten en verwierp de luxe van
kerkgebouwen en wereldlijke leven van de hoge geestelijken. -> aanhangers Luther heten
Lutheranisten.
-Calvijn: geen beelden, gouden voorwerpen of indrukwekkende schilderijen in de kerk. Geen
paus als hoofd van de kerk. -> aanhangers Calvijn heten hugenoten.
Rooms-Katholieke reactie: contrareformatie: (reactie van de rooms-katholieke kerk op de
hervorming, die intern leidde tot het verbeteren van misstanden en extern tot het bestrijden
van hervormers) alle tradities bleven bestaan maar de priesteropleiding werd verbeterd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bumyrthe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,02. Je zit daarna nergens aan vast.
