Hoofdstuk 1A: Wetenschappelijk kader van de biologie
II. Van observatie tot experiment en publicatie
II.1 Een voorbeeld uit de dagelijkse praktijk van het wetenschappelijk
onderzoek in de biologie
Doctoraat van Pieter Johnson
Waarneming: boomkikkers met een extra paar poten
Vraagstelling: wat is de oorzaak van deze misvorming
1. Hypothese opstellen
Vervuiling?
Omgevingsfactoren?
2. Wetenschappelijke observatie van het veld
Bestuderen van 35 vijvers waar misvormde kikkers voorkomen
13/35 vijvers bezitten boomkikkers
4/35 bevatten misvormde kikkers
Na analyse water: geen overdreven hoeveelheden pesticiden,
industriële chemicaliën of zware metalen vervuiling
Hij liet 4 eitjes uitkomen in labo, die waren normaal
Studie naar zoetwaterslak doe voorkwam in vijvers
Fungeerde als gastheer voor talrijke parasieten
3. Nieuwe werkhypothese
Johnson vond een platworm (Ribeiroia) die de zoetwaterslak als
tussengastheer gebruikte
4. Gecontroleerde experimentele opstelling in het labo
Kikkerdrillen verzamelen van vijvers met en zonder parasiet
Laten broeden in en zonder afwezigheid van de parasiet
85% vertoonde misvorming
Verdere experimenten met tijdkinetiek toonden
Moment infectie parasiet is cruciaal
Infectie moet gebeuren voor de aanleg van de poten
5. Conclusie
Formuleren van waarom wel misvorming en waarom niet
De misvormingen worden veroorzaakt door Ribeiroia wanneer de
infectie gebeurde voor de aanleg van de achterste poten
II.2 Wetenschappelijke kennis wordt opgebouwd via publicaties
PubMed gegevensbank, impactfactoren & citatiehalfwaardetijden van
tijdschriften
Impactfactor: het aantal keren dat een artikel van een bepaald tijdschrift aangehaald
wordt door andere artikels in 2 jaar na publicatie
Citatiehalfwaardetijd: mediaan van de citatieleeftijd van de artikels van een bepaald
tijdschrift
1
Emma Sinnaeve Levenswetenschappen
,Hoofdstuk 1B: Evolutionair kader van de biologie
I. Wat is leven?
Definitie leven
o Een georganiseerde genetische eenheid die in staat is tot metabolisme,
voortplanting en evolutie (korte definitie van leven)
o Leven is wat gemeenschappelijk is aan alle levende wezens (algemene en
pragmatische definitie)
O.b.v. 2de definitie. Wat is dan gemeenschappelijk tussen onszelf & de Escherichia coli
o Escherichia coli = anaerobe bacterie, die geen celkern of andere organellen
bevat
o Gemeenschappelijk:
1) Cel als basis van opbouw
2) Overeenkomst in metabolisme
3) Afhankelijk van dezelfde processen die energie uit omgeving halen &
omzetten naar bruikbaar materiaal & arbeid
4) Dezelfde genetische taal & code
We bezitten hetzelfde bouwplan
Alle organismen zijn tenslotte afkomstig van dezelfde voorouder
o Verschillen door evolutie en reproductie
I.1 Hoe manifesteert leven zich op aarde?
Gemeenschappelijke kenmerken van leven
1) Metabolisme
Groei & differentiatie
Overleven als een open systeem door interactie met de omgeving
In stand houden van een stabiel intern milieu door homeostase
2) Reproductie/voortplanting
3) Evolutie
I.1.1 Leven is abundant (= overal aanwezig)
Leven bepaald door:
o Atmosfeer (lucht)
o Hydrosfeer (water)
o Lithosfeer (bodem)
o Biosfeer (leven)
Verschillende sferen beïnvloeden elkaar: vooral actieve biosfeer
1) Atmosfeerchemie en temperatuur beïnvloedt aanwezigheid en functioneren
van organismen
2) Atmosfeerchemie en temperatuur bepaalt verwering van rotsen
3) Atmosfeertemperatuur bepaalt verdamping van water
4) Fotosynthese bepaalt O2/CO2 concentraties in atmosfeer
5) Planten zorgen voor evaporatie van water uit de bodem
6) Planten dragen bij tot de (fysische en chemische) verwering van rotsen,
dierlijke en micro-organismen bepalen de bodemkwaliteit
2
Emma Sinnaeve Levenswetenschappen
, 7) Verwering en erosie van geosfeer zorgt voor de nodige mineralen voor de
organismen
8) Vulkanische activiteit is een belangrijke bron van CO2 in de atmosfeer
9) Verwering en erosie van de geosfeer zorgt afvoer van mineralen en
chemische elementen in de hydrosfeer
10) Regenval en afwatering zorgt voor verwering en erosie
11) Beschikbaarheid van water bepaalt de plantengroei
12) Oceanen bepalen de verplaatsingen in de atmosfeer en de opname van CO2
I.1.2 Leven is complex
I.1.2.1 Leven vertoont verschillende organisatieniveaus
1. Biosfeer: verzameling van alle ecosystemen op aarde
2. Ecosysteem: geheel van soorten in een bepaalde omgeving (biosfeer) in interactie
met de abiotische (niet-levende) omgevingscomponenten (licht, sferen)
o Bijna alle huidige ecosystemen aangedreven door zonne-energie
3. Ecosyteem wordt bevolkt door verschillende soorten die samen een
levensgemeenschap vormen
4. Elke soort bestaat uit 1 of meerdere populaties
5. Organisme: individu waaruit populaties bestaan
6. Organisme opgebouwd uit organen
7. Organen opgebouwd uit weefsels
8. Weefsels bestaan uit cellen
9. Cellen bestaan uit anorganische stoffen en biomoleculen
Wereld buiten onszelfd even groot als wereld in onszelf!! (in dezelfde orgdegrootte: 10 7)
3
Emma Sinnaeve Levenswetenschappen
, I.1.2.2 De complexiteit en de organisatieniveaus van het leven vertonen emergente
eigenschappen
Definities
o Emergente eigenschappen
= nieuwe, bijkomende eigenschappen die ontstaan bij hogere
organisatieniveaus
Wanneer we opklimmen in de hiërarchie van de organisatieniveaus
duiken er nieuwe eigenschappen op die niet aanwezig waren bij de
lagere
Bij hogere organisatieniveaus is de informatie-inhoud en de
complexiteit dus toegenomen
o Emergentie = transitie van een lager OGN, naar een hoger OGN
o Decompositie = transitie van een hoger OGN, naar een lager OGN
Tweede Wet van de Thermodynamica
o bij een geïsoleerd systeem neemt de entropie (= wanorde) toe als een
verandering spontaan is (∆ S> 0)
o ‘spontane’ neiging van leven om zich te organiseren in complexe structuren
met lage entropie spreekt deze wet tegen (bv eiwitten die zich spontaan
opplooien hydrofoob effect)
o Het heelal streeft naar de hoogst mogelijke wanorde
Leven staat in tegenstelling van die wet
o Bij hogere organisatieniveaus: lagere entropie, meer orde & hogere
informatie-inhoud
o MAAR die wet geldt bij een gesloten systeem (nl het heelal) & leven is een
open systeem wet niet van toepassing
Leven dus enkel mogelijk door constante input van materie/energie/informatie
o Warmtestralen verhogen de entropie van de zon
o Toename in entropie in de omgeving compenseert de daling van de entropie
in het leven
Evolutie zorgt voor een stijging van complexiteit
o Bv genoomgroottes nemen toe ( meer informatie)
4
Emma Sinnaeve Levenswetenschappen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmasinnaeve. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.