KINESITHERAPIE BIJ OUDEREN – THEORIE
HEALTHY AGEING – FRAILTY
• Kalenderleeftijd zegt niet altijd iets over biologische leeftijd (= leeftijd weefsels, lichaamssystemen)
• Gezond verouderen is het proces van ontwikkelen en behouden van functionele mogelijkheden die
het welzijn bepalen op oudere leeftijd
o Intrinsieke capaciteit: elk systeem vermindert in functie naarmate men ouder wordt
▪ Intrinsic capacity includes all the physical and
mental capacities that an individual can draw on
▪ Voor een stuk afhankelijk van genetica
▪ Persoonlijke factoren kunnen invloed hebben:
geslacht, ras, vooropleiding, …
o Functionele mogelijkheden: doordat intrinsieke
capaciteiten dalen → ook de functie in de maatschappij van
de persoon daalt
▪ Functional ability combines the individual and his
environments, and the interaction between them
▪ Functioneel zijn in een bepaalde omgeving betekent niet perse dat men ook
functioneel is in een andere omgeving: bv niet goed te been zijn maar wonen in
Antwerpen waar veel openbaar vervoer is → persoon zal wel optimaal functioneren,
zelfde persoon leeft in afgelegen gebied → zal niet meer goed functioneren
• Intrinsieke capaciteit kan in functie van verschillende omgevingen bij verschillende mensen op
verschillende manieren evolueren in de tijd
o A: optimaal, enkel op einde leven deficits (heel snel op korte
termijn dalen)
o B: op bepaald moment in leven door ziekte: herstellen - iets
minder herstellen - heel sterk verminderen
o C: al van bij geboorte daling: mits interventie soms terug
stijging
• Geriatrie: nood aan juiste perceptie → curatief & preventief
o Focus op preventie
o Kijken naar P als een geheel
o Rekening houden met comorbiditeiten (multimorbiditeit) → prioriteren in behandeling
o Snel wandelsnelheid verliezen → meer sterfte
1. Synergistisch model: A + B + C: onder
drempel → aanmelden voor zorg (al vrij
laat)
2. Attribution model: chronisch probleem +
iets wat met nog niet kent → onderliggend
probleem moet aangepakt worden
3. Causal chain model: verergering oorzaak-
gevolg
4. Unmasking event model: probleem
manifesteert maar door goed functioneren
andere systemen: goed opgevangen →
probleem uit zich pas als systeem dat het
probleem opvangt uitvalt
1
, o Polyfarmacie: veel ouderen nemen verschillende soorten medicatie
▪ Communicatie tussen verschillende zorgverleners is niet altijd goed
▪ Men weet niet goed hoe de interactie is tussen verschillende medicatie
o Interdisciplinair karakter!
o Doel: functionele mogelijkheid zo hoog mogelijk houden door intrinsieke capaciteit zo vroeg
mogelijk zo hoog mogelijk te houden
• Kwetsbaarheid = frailty = fragiliteit
o Prognostisch model: men kan een uitspraak doen over hoe een persoon in de toekomst zal
evolueren op vlak van functioneel vermogen
o Met verhogen van de leeftijd is er een daling in verschillende systemen die een invloed
kunnen hebben op de functionele capaciteit: uithouding + kracht
▪ Actieve mensen verliezen meer uithouding dan inactieve mensen → snelheid
waarmee getrainden kracht verliezen is groter dan niet-getrainden → in absolute
waarde verliezen ze meer
▪ Actieve individuen hebben meer reserve capaciteit → incident: gedurende lange tijd
niet bewegen → onder drempel onafhankelijkheid → uithoudingsgetrainden zullen
zelfstandig kunnen blijven functioneren door reserves
o Frailty is de status van kwetsbaarheid voor plotse, disproportionele veranderingen in de
gezondheidstoestand
o Meerdere modellen om frailty te beschrijven
▪ Phenotype model: kent voornamelijk een biomedische insteek en wordt uitgedrukt
op een ordinale schaal = FRIED
▪ Cumulatieve deficit model: kent een biopsychosociale insteek en wordt uitgedrukt
op een continue schaal = ROCKWOOD
2
,Phenotype model
• 5 variabelen, dichotoom gescoorde (ja/nee)
o Gewichtsverlies
o Zelf gerapporteerde vermoeidheid
o Lage energie uitgave
o Trage wandelsnelheid
o Zwakke handknijpkracht
• 3 categorieën, gedefinieerd door de 5 variabelen
o 0 variabelen aanwezig → robuust
o 1 of 2 variabelen aanwezig → pre kwetsbaar
o ≥ 3 of 5 variabelen aanwezig → kwetsbaar
• Prevalentie kwetsbare ouderen in Fried studie = 7%
• Kwetsbare ouderen hadden meer ongewenste complicaties dan niet-kwetsbare ouderen
• Ouderen kunnen kwetsbaar zijn, onafhankelijk van beperkingen en comorbiditeiten
• Bemerkingen op het Fried model
o De prospectieve cohortstudie was initieel niet
opgezet om kwetsbaarheid te onderzoeken
o De 5 factoren werden gekozen omdat deze info
aanwezig was
o Andere potentieel belangrijke factoren werden
daarom niet bestudeerd
Cumulatieve deficit model
• Individuele deficits worden gecumuleerd
• Initieel bestond frailty index uit 92 items (dichotome scoring)
• Van 92 naar 30: ziekten, ADL beperking, cognitieve problemen, …
• Interpretatie: iemand met 7 deficits heeft een index scoren van 3/30 = 0,10
• Frailty index: frailty graderen ipv enkel als aan- of afwezig
o Continue modellen kunnen kwetsbare ouderen accurater identificeren voor interventies
o Frailty index heeft een groter discriminerend vermogen tussen middelmatige (pre-) en
ernstige frailty
o Frailty index is sterk gecorreleerd met risico op sterfte na 10j
• Fysiologische dysfunctie ≥ 3 systemen = sterke voorspeller frailty
• Aantal abnormale systemen zijn belangrijker dan afwijkingen in 1 systeem
• Frailty zorgt voor meer kans op ontwikkelen van stoornissen in ADL
Interventies
• Doel: reservecapaciteit vermeerderen
• Complexe interventies verhogen kan op blijvend thuiswonen, verlagen aantal vallen en nood voor
opname in RVT’s
• Oefenen heeft fysiologische effecten in het brein, endocrien systeem, immuunsysteem en spieren
o Kwetsbare ouderen die oefenen hebben betere mobiliteit
o Kwetsbare ouderen die oefenen hebben betere functie
o De meest kwetsbare ouderen ebben echter het minste baat bij oefenen
• Het vroegtijdig opsporen van kwetsbare ouderen is cruciaal om gepaste interventies op te starten
3
, Comprehensive Geriatric Assessment (CGA)
• Gouden standaard om frailty te detecteren
• Ouderen worden door meerdere multidisciplinaire specialisten gescreend
• Nadeel: tijd en noodzakelijke expertise
• Alternatieven:
o Fried (5 items; 1 domein: fysiek)
o Rockwood Frailty index (40 items versie; 3 domeinen: medisch, cognitief, functie)
o Groningen Frailty Index (15 items; 4 domeinen: fysiek, cognitief, sociaal, psychologie)
• Screening op verschillende manieren
o Wandelsnelheid < 0,8 m/s
o TUG > 10s
o PRISMA 7 (≥ 3: fragiel)
o Aanwezigheid van typische klinische uitingen
o GFI (≥ 4/15: matig tot ernstig fragiel)
o TFA (≥ 5/15: matig tot ernstig fragiel)
SARCOPENIE – FYSIEKE ACTIVITEIT (ACTIVE AGEING)
SARCOPENIE
• Initieel gedefinieerd als verlies aan spiermassa → spiermassa gaat achteruit als men ouder wordt
• MAAR niet enkel spiermassa → ook spierkracht en spierfunctie
o Studies
▪ Spiermassa was een primair diagnostisch criteria
▪ Nadien spierkracht verlies primair diagnostisch criteria
• Spierkracht neemt af met toenemende leeftijd
• Afname spierkracht is veel groter dan afname spiermassa
• Spierkracht daalt veel sterker dan spiermassa (afbeelding leg lean mass +
muscle strength)
• Verlies spiermassa is NIET de primaire oorzaak van spierkracht verlies
o Verlies spiermassa is geassocieerd met vermindering kracht bij
oudere volwassenen
o Spierkracht vermindert 2-5x meer dan spiermassa verlies
• Sarcopenie: fysieke kwetsbaarheid
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LauraHouv. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
