Portfolio Basisbegrippen
Sanne Eland
------------------------- - 5542812
1. Sanne Eland
,Inhoudsopgave:
Introductieopgave …………………………………………………………………………….blz. 3-4
Week 2 – Materiaal …………………………………………………………………………..blz. 5-6
Week 3 – Structuur en compositie …………………………………………………….blz. 7
Referaat Stedenbouwkunde – Structuur en compositie …………………….blz. 8-9
Week 4 – Sociaal/culturele context ……………………………………………………blz. 10-11
Week 5 – Slotopdracht ………………………………………………………………………blz. 12-14
Bronvermelding …………………………………………………………………………………blz. 15
2. Sanne Eland
,Introductie opdracht Basisbegrippen Opdracht A
Het marktplein in delft is gesitueerd op de hoogste en droogste plek in plaats van aan het water
wat in veel Nederlandse steden voor komt, maar licht wel centraal. Op de markt tegenover de
nieuwe kerk is het historische stadhuis van Delft te vinden. Het Stadhuis is gebouwd in 1200,
maar brandde in 1618 deels af. Het deel dat opnieuw is gebouwd is makkelijk te onderscheiden
van het oude gedeelte, omdat er een andere bouwstijl wordt toegepast. Deze sluit goed aan op
de architectuur van de gebouwen om het plein heen. Er is sprake van een bevestiging van de
situatie.
Elke situering kent zijn eigen fysieke en mentale ervaring. Bij de bepaling van die ervaring wordt
er onder andere gekeken naar de structurering, maatvoering, vormgeving, compositie en het
karakter van de openbare ruimte. We refereren daarbij naar het begrip ‘Genius Loci’, wat ook
van toepassing is op de stedenbouw rondom de markt in Delft.
Bij stedenbouw en situatie is het belangrijk dat wordt gekeken naar de veranderingen en
mogelijkheden op lange termijn ‘ Longue Durée’. Het plein is in de loop der eeuwen regelmatig
van uiterlijk veranderd. Zo werd het plein meerdere keren bestraat. Bij de eerste bestrating werd
het terrein 90 centimeter opgehoogd met mestoverschot van de omliggende omgeving. In 2004
was de laatste herinrichting, waarbij de mogelijkheid om te parkeren op het plein verdween om
zo meer ruimte te maken. Het plein is 120 bij 50 meter en is daarmee een van de grootste
marktpleinen in Europa. Het plein is gesitueerd tussen een vrij dichte bebouwing.
Architectuur zorgt voor de begrenzing van de oneindige ruimte en creëert zo, naast de
bebouwde delen, natuurlijk ook open plekken in een stad. Onbebouwde gedeelten in een stad
zijn nodig voor een netwerk van wegen, straten, pleinen, lanen, parkeerplekken en waterlopen.
Deze netwerken ontsluiten de gebouwen dus en via deze straten en lanen wordt je naar het
plein geleidt. Tot dit plein heeft iedereen toegang en het is dus openbaar. De winkels en
restaurants om het plein heen gelegen en de wekelijkse markt op het plein zijn ook openbaar,
maar in hoeverre de kerk en het stadhuis voor iedereen openbaar is kan als onduidelijk worden
gezien. De drempelwereld tussen privaat en openbaar is in straten rondom het plein te
herkennen aan bijvoorbeeld een stoeprand of een andere manier van bestrating.
Deze drempelwereld kan ook aangegeven worden door variatie in het stadsbeeld, bijvoorbeeld
de bouwhoogte. Naast diversiteit en openheid is ook toegankelijkheid erg belangrijk voor de
sociale, economische en culturele vitaliteit van een stad. Dat zorgt ervoor dat de markt in Delft
een centraal punt wordt. Op zulk soort centrale plekken zijn naast de historische gebouwen ook
vaak monumenten te zien. Voor de nieuwe kerk staat dan ook een monument van Hugo de
Groot uit 1886.
Naar mijn mening is de markt in delft dus een brandpunt voor de stedelijke interactie, omdat er
sprake is van een stedelijk milieu met voorzieningen voor ontmoetingen, uitwisseling van
informatie en kennis, maar ook van kapitaal en/of goederen. Door de historische gelaagdheid die
behouden is gebleven blijft ook het gevoel van de stedelijke interactie en het gevoel van
verbinding.
3. Sanne Eland
,Figuur 1: Stadsplattegrond Delft 1652
Figuur 2: Stadsplattegrond Delft heden
Figuur 3: Satelliet foto mark in Delft
4. Sanne Eland
Figuur 4: Google maps foto ‘drempelwereld’
, Materiaal Opdracht B
Een materiaal wordt gezien als een ruwe bouwstof en de vraag is hoe deze moet worden toegepast
in combinatie met architectuur, landschapsarchitectuur en de stedenbouw.
Verschillende vragen en antwoorden leidden tot discussies die vandaag de dag nog over precies
hetzelfde kunnen gaan als die in de 19e eeuw; de expressieve oprechtheid in de architectuur. John
Ruskin benoemde in zijn boek ‘ The Seven Lamps of Architecture (1849) al dat een materiaal niet
vervormd mocht worden tot een ander materiaal en dus zijn eigen ‘oprechtheid’ moest houden.
Louis Sullivan was ook van mening dat er een constructieve eerlijkheid moest zijn in een ontwerp. De
constructie van een gebouw kon in de gevel zichtbaar zijn en kon dus worden gezien als ‘form follows
function’. Een gevel met daarin een zuil verwerkt, die helemaal geen constructieve functie had, was
dan ook echt niet de bedoeling, maar waarom niet? Dit kan op een bepaalde manier toch ook
esthetisch prikkelend zijn?
Materialiteit en bekleding spelen een grote rol in het aanspreken van verschillende zintuigen die
zorgen voor een ruimtelijke beleving. Zelfs de tactiliteit (uitdrukking geven aan constructie), de
lichtinval en geur beïnvloedt de architectuur en daarom is het ook niet zo gek dat hier veel discussie
over kan ontstaan.
Daarbij komt ook nog de patina, of wel de mate en wijze van veroudering, van een materiaal kijken.
Materialen op de buitengevel kunnen onder andere door zonlicht, regen, water en slijtage van
glansgraad of kleur veranderen. Hier moet dus rekening mee worden gehouden bij het ontwerp. Dit
komt ook terug in de stedenbouw en de landschapsarchitectuur, want ook daar kan de verandering
van materialen over de tijd een heel ander effect geven.
Bij de stedenbouw is het bijvoorbeeld van belang dat er rekening wordt gehouden met de
mogelijkheid om een openbare ruimte aan te passen. Zo kunnen openbare ruimtes zich goed
aanpassen over de tijd als er sprake is van een breed profiel. De compositie kan dan globaal gelijk
blijven terwijl de ruimte zelf door nieuwe beplantingen en/of meubilair mee gaat met de tijd. Een
goed voorbeeld hiervan is de Avenue de Champs- Élysée in Parijs, waarbij de openbare ruimte ook
vaak wordt doorgevoerd in de gebouwen. Bij een boulevard als deze is ook vaak sprake van een
uniform in architectuur, waarbij dezelfde materialisatie wordt toegepast of een zelfde bouwhoogte.
In een stedelijk beeld kan dus doormiddel van materiaal, naast een bepaalde sfeer in gevel en
bestrating, ook een onderscheidt worden gevormd tussen de openbare ruimte en de private ruimte.
Hoewel het onderscheidt tussen deze twee soms lastig te zien is kan beplanting, verharding of on-
verharding en meubilair in een ontwerp veel doen voor openbare ruimten als boulevards, lanen en
singels.
Hoe de invloed van beplanting in de stedenbouw standhoud kan in een landschappelijk ontwerp net
zo zijn. Er moet een verhouding worden gevonden tot de veranderlijkheid van het gebruikte
materiaal. Zo kunnen bomenlanen in het ene seizoen een andere ruimtelijkheid creëren dan in het
andere seizoen. In welke mate je rekening houdt met de tijd in een ontwerp kan verschillende
resultaten geven. Op het moment dat word gekozen om een ontwerp cultiverend aan te pakken geef
je ruimte aan het materiaal en laat je het op een eigen manier ontwikkelen. Bij construeren gebeurd
eigenlijk het tegenovergestelde; Het eindontwerp is al bekend en er wordt geprobeerd het
5. Sanne Eland
