Volledige samenvatting van het vak rechtsfilosofie. Kort en bondig, alle stof staat erin! Zelf een 8,5 mee gehaald.
Geheel in het Nederlands geschreven.
Puttfarken had tijdens de Naziperiode Göttig aangegeven bij de autoriteiten, omdat hij op de muur
van de wc had geschreven: ‘Hitler is een massamoordenaar en heeft schuld aan de oorlog’. Göttig
werd ter dood veroordeeld en geëxecuteerd, wegens hoogverraad. Na de oorlog werd Puttfarken
aangeklaagd wegens moord / medeplichtigheid aan moord op Göttig. De vraag is of Puttfarken
veroordeeld dient te worden voor deze delicten.
- Mogelijke verdediging:
1. Puttfarken handelde op grond van een destijds geldende rechtsplicht.
2. Niet Puttfarken, maar de Nazi-rechtbank is verantwoordelijk voor de dood van
Göttig.
- Rechtbank: Puttfarken is medeplichtig aan de moord op Göttig. Waarom?
Puttfarken had geen juridische plicht om Göttig aan te geven. Van hoogverraad door
Göttig was geen sprake: Göttig had slechts op die muur de waarheid verteld (Hitler
wás een massamoordenaar en hád schuld aan oorlog) en als je de waarheid spreekt
kan er van hoogverraad geen sprake zijn en dus was er geen plicht tot aangeven.
Puttfarken wist/had moeten weten dat hij door Göttig aan te geven hem blootstelde
aan een politiek proces zonder juridische garanties, waarin hij onherroepelijk ter
dood zou worden veroordeeld;
- Het oordeel van de Rechtbank impliceert dat
Het nazirecht, waarop Puttfarken zich beroept, ongeldig was.
De nazirechters die Göttig hebben veroordeeld, zelf schuldig zijn aan moord (want
Puttfarken = medeplichtig, dus ‘hoofd’pleger is de nazirechtbank).
Radbruch:
Aan het positieve recht liggen drie beginselen ten grondslag:
1. Rechtszekerheid codificatie van de wet zorgt voor duidelijkheid over het recht.
2. Rechtvaardigheid gelijke gevallen gelijk behandeld en ongelijke gevallen ongelijk.
3. Doelmatigheid het recht dient publieke belangen
Uitgangspunt:
- Rechtszekerheid heeft voorrang boven rechtvaardigheid en doelmatigheid.
- Want: rechtszekerheid zorgt voor rechtvaardigheid en doelmatigheid.
- Dus: de wet moet in beginsel worden toegepast, ook al is deze onrechtvaardig.
Uitzondering:
- In geval van extreem wettelijk onrecht heeft rechtvaardigheid voorrang boven
rechtszekerheid. In dit geval geldt de formule van Radbruch:
, a. Onverdraaglijkheidscriterium: bij conflict tussen rechtvaardigheid en rechtszekerheid
heeft rechtszekerheid voorrang boven rechtvaardigheid, tenzij sprake is van een
onverdraaglijk conflict tussen wet en rechtvaardigheid. Dan moet de wet in dit
specifieke geval buiten toepassing worden gelaten door de rechter. De wet is dus wel
recht, maar wordt in dit geval buiten toepassing gelaten.
b. Verloocheningscriterium: de rechtvaardigheid/gelijkheid wordt bij het maken van de
wet verloochend (bewust ontkend). In dit geval is de wet nooit recht geweest.
Voorbeeld: rassenwetten in de tijd van het naziregime. De wet is hier dus geen
geldend recht en is dat dus ook nooit geweest.
Nazirecht: de meeste nazi-wetten zijn niet aan te merken als recht, vanwege de formule sub b. Ze zijn
immers gericht tegen de gelijkheid als kern van rechtvaardigheid.
Hart:
- Tussen het recht en moraliteit bestaat geen noodzakelijk verband.
- De geldigheid van wetten is dus niet afhankelijk van de morele inhoud daarvan.
Het recht hoeft niet moreel te zijn want:
Rechtsregels hoeven niet aanvaard te worden op morele gronden, want dit kan ook
op grond van eigen belang, gewoonte, conformisme of uit angst voor sancties.
De invloed van moraliteit op het recht bestaat, maar het verband is niet
noodzakelijk.
Recht moet geïnterpreteerd worden om toegepast te kunnen worden, maar er is
geen noodzakelijke verbinding tussen recht en moraliteit omdat de interpretatie van
het recht in de praktijk niet altijd moreel juist is.
Verschillende moralen leiden tot verschillende rechtssystemen en welke moraal
moeten wij dan volgen? Dat is subjectief.
Regels kunnen ook geldig zijn, omdat de meeste mensen het over de regels eens zijn.
Rechtszekerheid/legaliteit leidt alleen tot algemene toepassing en niet tot moreel
juiste toepassing.
Recht en moraal zijn niet noodzakelijk verbonden en dit komt de rechtszekerheid ten
goede.
- Het recht is geldig als:
Het door de bevoegde autoriteiten in het leven is geroepen of:
Als het door de samenleving wordt geaccepteerd.
- Dit geldt ook als het recht moreel onjuist is.
Kritiek op natuurrecht:
- Het natuurrecht maakt geen onderscheid tussen hoe de natuurlijke wetmatigheden in het
gedrag van mensen zijn (descriptief) en hoe mensen zich behoren te gedragen (normatief).
- Daarom moeten we een descriptief natuurrecht voorstellen, te weten: minimaal natuurrecht.
- Hart laat met het minimaal natuurrecht zien dat normatieve ideeën niet nodig zijn, want
bepaalde regels kunnen puur uit feitelijkheid gedistilleerd worden.
- Om überhaupt toe te komen aan systeem om gedrag te reguleren, moeten we wel minimaal
kunnen leven. Er zijn dan ook wel een aantal natuurlijke rechten. Hart accepteert die
natuurlijke rechten dus minimaal. De volgende basisregels zijn nodig voor een samenleving:
, a. Beperking van geweld geweldsverbod noodzakelijk tenzij men immuun wordt
voor lichamelijke schade.
b. Bescherming van eigendom
c. Regulering van de verdeling en overdracht van schaarse goederen
d. Sancties succesvol afdwingen
Volgens Hart zijn de volgende voorwaarden noodzakelijk voor een stabiele en functionerende
rechtsorde:
1. Een aanzienlijke groep rechtsdeelnemers aanvaardt de rechtsregels vrijwillig en
internaliseert de rechtsregels.
2. De overige groep rechtsdeelnemers voldoet aan het minimaal natuurrecht en de overige
rechtsregels worden opgelegd door middel van dwang, waardoor verplichte aanvaarding
plaatsvindt.
Een rechtsorde met extreem onrechtvaardige wetten kan stabiel zijn, want zo lang een aanzienlijke
groep de rechtsregel aanvaardt, is sprake van een stabiele rechtsorde.
Waarom zijn onrechtvaardige wetten toch geldig?
1. Smalle conceptie van het recht
Dit is de visie die Hart niet aanhangt.
Alleen die rechtsregels die overeenstemmen met rechtvaardigheid worden als recht
erkend.
2. Brede conceptie van het recht
Dit is de visie die Hart wel aanhangt.
Drie redenen:
1. Theoretische reden: als onrechtvaardige wetten niet als recht worden
gezien, kan de rechtswetenschap zich niet bezighouden met hoe de wet
misbruikt wordt voor onrechtvaardige doelen.
2. Praktische reden 1: smalle conceptie van het recht maakt mensen
kwetsbaar. Het besef dat onrechtvaardige regels ook recht zijn, zorgt ervoor
dat men zich beter kan verweren tegen wettelijk onrecht: als het wel
juridisch recht is, betekent dit nog niet dat het recht ook moreel moet
worden aanvaard. Dit houdt men kritisch en maakt men bewust dat het
recht misbruikt kan worden. Hierdoor gaat men zelfstandig nadenken.
3. Praktische reden 2: door wetten niet als geldend recht aan te merken,
simplificeert men de vraag over rechtvaardigheid doordat niet nagedacht
wordt over wat rechtvaardig is. Als de rechter besluit om het recht opzij te
zetten, doet hij dit na een belangenafweging. Als onrechtvaardige wetten
niet aangemerkt worden als recht, dan komt men niet toe aan die
belangenafweging. Als je makkelijk stelt dat het geen geldend recht is, dan
erken je als rechter niet het morele dilemma.
Conclusie: het nazirecht is wel geldend recht, want de vraag naar de gelding van het recht staat los
van de morele vraag of het recht gehoorzaamd/toegepast moet worden. Dat een rechtsregel voldoet
aan formele kenmerken van het recht, maakt het dus wel gewoon recht, maar betekent niet dat de
rechter die regel moet toepassen. Het is dus wel geldig recht, maar wel moreel afkeurenswaardig.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kim44444. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
