Tenzij 'anticipatory breach' in de zin van 6:80 lid 1. Dan hoeft opeisbaarheid
geen probleem meer te zijn. Bijvoorbeeld als de schuldenaar al heeft laten
weten dat hij niet meer zal nakomen.
Let op 6:80 lid 2 met betrekking tot vertragingsschade.
o Dat nakoming onmogelijk is, staat aan een vordering tot schadevergoeding niet in de
weg.
Maar de onmogelijkheid van nakoming speelt wel nog een rol bij het
verzuimvereiste. Want je zult de schuldenaar in principe in de positie van
verzuim moeten brengen wanneer de nakoming nog mogelijk is.
o Schuldenaar moet in verzuim zijn. Dat doen we door ingebrekestelling of door 82 lid
2, gevallen waarbij ingebrekestelling niet meer nodig is en verzuim van rechtswege
intreedt. Dat zijn de gevallen van 83 waarbij de HR met Fraanje/Alukon als het ware
een extra gevaltype heeft toegevoegd.
Tenzij nakoming blijvend onmogelijk is.
Specifieke denkstap. Gaan we niet meer tegenkomen bij de andere remedies.
o Toerekenbaarheid (6:74 lid 2). Dat je het verweer kunt voeren als schuldenaar met:
je kunt geen schadevergoeding van mij vorderen want de tekortkoming in de
nakoming kan mij niet worden toegerekend. Maar we zullen moeten kijken: is dat
inderdaad zo of zullen we de tekortkoming toch aan de schuldenaar kunnen
toerekenen, hetzij op grond van schuld, verwijtbaarheid, of op grond van het
contract, op grond van de wet, 76 en 77, of de verkeersopvattingen brengen het
mee.
Hoorcollege 6 - Gevolgen van niet-nakoming van overeenkomsten (II)
Opschorting
Ratio.
Algemene en bijzondere regeling in de wet.
Aan welke vereisten moet zijn voldaan om de nakoming van een verbintenis te kunnen
opschorten?
Wat zijn de rechtsgevolgen van een geslaagd beroep op opschorting?
Ratio
Schuldeiser wil niet ontbinden, maar wil wel zijn eigen verbintenis opschorten. Druk zetten
op de wederpartij.
Wat bij de meeste overeenkomsten het geval zal zijn, is dat een partij die geconfronteerd
wordt met de niet-nakoming van de overeenkomst door de wederpartij, dat die in beginsel
toch op prijs zal blijven stellen op de volledige afwikkeling van de overeenkomst. Als de
prestatie niet komt en je wil niet gebruik maken van de remedies van vorige week en niet
meteen tot ontbinding overgaan, wat kun je dan nog doen?
Je eigen verbintenis voorlopig opschorten. Als jij niet of ondeugdelijk presteert dan wil ik
druk op jou uitoefenen, bepaald pressiemiddel om te zorgen dat je wel in beweging komt,
daar biedt de wet een mogelijkheid voor dat je dan als schuldenaar zelf kunt besluiten om je
eigen verbintenis op te schorten.
Waar in de wet is dit geregeld?
Algemene regeling (voor het gehele verbintenissenrecht). Maakt niet uit, uit welke bron het
voortvloeit.
o 6:52-57.
Specifieke regeling (voor wederkerige overeenkomsten). Bouwt voort op de algemene
regeling. Lex specialis. Geldt voor het contractenrecht. Enac.
o 6:262-264.
, o Exeptio non adimpleti contractus (enac). Kan gebruikt worden door de schuldenaar
van de verbintenis als verweermiddel.
o Verweermiddel van de een tegen vordering tot nakoming door de ander. Ingeval dat
de wederpartij niet of niet deugdelijk nakomt.
o Leidt niet tot afstel (ontbinding) maar tot uitstel van uitvoering overeenkomst. Leidt
niet tot afstel, daarvoor moet je ontbinden.
o De bedoeling is dus niet om daarmee een definitief einde aan de overeenkomst te
maken. Het is om de ander onder druk te zetten.
Wat zijn de vereisten?
Wederkerige overeenkomst (6:261). Rechtsverhoudingen die centraal staan in het
contractenrecht. Waarbij voor beide partijen een verbintenis uit de overeenkomst
voortvloeit.
Voorbeeld: koopovereenkomst. De verbintenis tot het betalen van een koopprijs ten
opzichte van de verbintenis van het leveren van een zaak. Bij een huurovereenkomst zou de
wederkerigheid zitten in aan de ene kant de verbintenis van de huurder tot betalen van de
huurprijs en de verbintenis van de verhuurder tot het verschaffen van het huurgenot.
Aanneming van werk: de verbintenis tot het betalen aanneemsom aan de opdrachtgever ten
opzichte van de verbintenis tot uitvoering van het werk door de aannemer.
Niet-nakoming vereist.
o Van een opeisbare verbintenis (behoudens 'anticipatory breach') van de andere
partij.
o Wanneer is een verbintenis opeisbaar? Want pas als het opeisbaar is kun je bepaalde
remedies toepassen. Wat betreft de opeisbaarheid hebben we onderscheid gemaakt
tussen gevallen waarin partijen al dan niet een afspraak gemaakt hebben over het
moment waarop de verbintenis zou moeten worden nagekomen. Vorige week was
het voorbeeld: een overeenkomst waarbij tussen partijen een afspraak was gemaakt
dat de zaak of prestatie pas geleverd hoeft te worden vanaf 1 december, en tot het
moment waarop die datum is aangebroken, dat eigenlijk de verbintenis nog niet
opeisbaar is. Dat is zij pas vanaf het moment dat we te maken hebben met de
intreding van de datum van 1 december. Het kan ook zijn dat partijen er helemaal
geen afspraak over gemaakt hebben en dan leren de artikelen die u ziet staan dat
dan de verbintenis terstond opeisbaar is.
o Er moet dus ook sprake zijn van de niet-nakoming van een opeisbare verbintenis van
de andere partij als je je eigen verbintenis zou willen kunnen opschorten.
Tegenover elkaar staande verbintenissen.
o Vereiste van connexiteit.
Opschorting moet gerechtvaardigd zijn.
Is de verbintenis opeisbaar?
Zie week 5 in het kader van de vordering tot nakoming en de vordering tot
schadevergoeding. Wanneer is een verbintenis opeisbaar? Pas dan kun je bepaalde remedies
pas toepassen. Onderscheid gemaakt tussen gevallen waarin partijen al dan niet een
afspraak gemaakt hebben over het moment waarop de verbintenis zou moeten worden
nagekomen. Voorbeeld waarin de zaak of prestatie pas 1 december geleverd hoeft te
worden. Tot aan het moment dat die datum is aangebroken is de verbintenis nog niet
opeisbaar. Dat is zij pas vanaf 1 december. Kan ook dat ze geen afspraken gemaakt hebben
en dan leren de artikelen dat de verbintenis terstond opeisbaar is.
o 6:38/39.
Idem week 5: zelfs wanneer de verbintenis nog niet opeisbaar is, kunnen bepaalde
rechtsgevolgen van niet-nakoming – waaronder de mogelijkheid van opschorting – reeds
, intreden. Dus voordat het 1 december is. Ik hoef niet te wachten tot de vordering opeisbaar
is omdat zich hier een bijzondere situatie voordoet die maakt dat de gevolgen van de
verwachte niet-nakoming toch wel zullen intreden. Hebben we gezien in 6:80. We hebben
het over het geval dat vaststaat dat nakoming zonder tekortkoming onmogelijk zal zijn, het
geval dat de schuldeiser uit een mededeling kan afleiden dat de schuldenaar tekort gaat
schieten, of als een schuldenaar goede gronden heeft te vrezen dat de schuldenaar in de
nakoming tekort zal schieten. In die gevallen kun je dus bepaalde acties al instellen
waaronder je eigen verbintenis opschorten, hoewel de verbintenis van die ander nog niet
opeisbaar is. Dat is dus die anticipatory breach. Eén uitzonderingsregel. Je zou in zo'n geval
op grond van de algemene opschortingsregeling nog geen mogelijkheid hebben, dus ook niet
in geval van een anticipatory breach, als bedoeld de situatie in 6:80 lid 1 sub a zich voordoet.
Het geval dat vaststaat dat nakoming zonder tekortkoming onmogelijk zal zijn. In dat geval is
ook in geval van anticipatory breach opschorting niet mogelijk, althans niet op grond van de
algemene regeling. Wat wel mogelijk is, is dat je in dat geval wel nog kan opschorten op
grond van de bijzondere regeling, 6:262, dat blijkt uit 6:264 wat bepaalt dat die
uitzonderingeregel die we in de algemene regel terugvinden, 6:54, niet van toepassing is.
o 6:80 (anticipatory breach).
NB: géén mogelijkheid tot opschorting op grond van 6:52 jo. 6:54 (b) indien
zich het geval als bedoeld in 6:80 lid 1 (a) voordoet. In dat geval kan echter
wél worden opgeschort op grond van 6:262, zie immers 6:264 jo. 6:54 (b).
Het geval dat is geregeld in 6:80 lid 1 sub c kent een vergelijkbare regeling in
6:263 (de onzekerheidsexceptie): geen principieel verschil.
o Wat net gezegd is houdt deels ook verband met de vraag van vorige week in het
kader van de vordering tot nakoming maar ook de vordering tot schadevergoeding.
Ook een vraag die we nu kunnen stellen: Is het nog relevant voor de mogelijkheid om
een beroep te doen op de opschortingsbevoegdheid of nakoming van de prestatie
door de wederpartij nog mogelijk is of niet meer. Maakt dat nog uit voor de
mogelijkheid voor jezelf om de verbintenis op te kunnen schorten. Hangt voor een
deel samen voor het gevaltype wat geregeld is in 6:80 lid 1.
Is relevant of nakoming nog mogelijk is?
Zie vorige slide met betrekking tot anticipatory breach (6:80 lid 1 sub a).
o Opschorting heeft de functie van pressiemiddel, in het geval dat de ander niet wil
nakomen.
o Als de ander niet kan nakomen, zou opschorting van de nakoming van de eigen
verbintenis oneigenlijk worden gebruikt als uitvlucht.
In dat geval dient gekozen te worden voor ontbinding.
Opschorten mag daarom niet op grond van 6:52 jo. 6:54 sub b, maar wel op
grond van 6:262 (zie 6:264) mits opschorting geschiedt ter inleiding van de
ontbinding. Als voorsorteren naar het uiteindelijk instellen van een
ontbinding dus. Dus ja: je mag je eigen verbintenis opschorten als de ander
niet nakomt en die ander niet kan nakomen omdat het onmogelijk is. Moet
wel gebeuren ter inleiding van een ontbinding die eraan zit te komen.
Zie ook Droog/Bekaert.
o Omgekeerd: het feit dat een partij haar verbintenis nog kan nakomen, levert voor die
partij geen verweermiddel op tegen opschorting door de andere partij met het
argument dat die ander eerst maar moet nakomen. Die ander kan dan dus niet
zeggen: voor mij is nakoming nog steeds mogelijk dus je mag niet opschorten.
Zie immers de ratio van opschorting. Ratio is nou juist dat als de ander niet
presteert omdat hij niet wil maar het nog wel kan, dat jij als schuldenaar van
