- Necrose: cel barst open.
o Cel zwelt op.
o Celmembraan stuk.
o Zorgt voor ontsteking.
o Meestal massaal, vele cel resten zichtbaar.
o Gevolg van ernstig letsel, zoals ischemie, blootstelling aan toxinen, brandwonden en ander
letsel, en ongebruikelijke situaties waarin actieve proteasen uit cellen lekken en omliggend
weefsel beschadigen.
o Gekenmerkt door eiwitschade, lekken van cellulaire inhoud door beschadigd membraan,
lokale ontsteking en enzymatische vertering van de cel.
o Ontstekingscellen produceren nog meer proteolytische enzymen → klaring van de
necrotische cellen.
- Apoptose: cel pleegt ‘zelfmoord’.
o Membraan blijft de cel omhullen.
o Apoptotische cellen vallen uiteen in apoptotic bodies die worden afgesnoerd.
o Terwijl het plasmamembraan intact blijft, produceren membraancomponenten signalen om
fagocyten te mobiliseren.
o De cel wordt opgegeten voordat de inhoud weg kan lekken en een ontsteking kan volgen.
o Meestal sporadisch individuele cellen.
o Gereguleerd zelfmoordprogramma waarin enzymen actief worden die het DNA van de cel en
nucleaire en cytoplasmatische eiwitten afbreken.
Essentiële verschil necrose en apoptose: bij necrose gaat het celmembraan stuk en lekt de celinhoud weg,
terwijl bij apoptose de elementen omsloten blijven door de membraan. Fagocyt/macrofaag zijn synoniemen.
101
,WAAROM CELDOOD?
- Verlaging ATP
- Opname calcium
- Membraanbeschading
- Misvouwing van eiwitten
- Reperfusieschade
VERLAGING ATP
ATP is een belangrijke speler in de cel. Schade aan cellen resulteert vaak in mitochondriale schade → leidt tot
het verlies van de membraanpotentiaal waardoor de oxidatieve fosforylering niet goed werkt.
- Door glucose- of zuurstoftekort → oxidatieve fosforylering werkt minder goed → minder ATP.
- Na/K/ATP-ase pomp minder functioneel
o Minder functioneel omdat er minder ATP is.
o Ophoping Na+ in de cel, lagere K-concentratie.
▪ Ophoping ion in een cel → cel trekt water aan → cel zwelt op.
o Te weinig ATP → anaerobe glycolyse → vorming lactaat → cel verzuurt, verlaagt de
intracellulaire pH → enzymen werken bij bepaalde zuurgraad, enzymen gaan slechter/niet
werken.
▪ Enzymfunctie verstoort.
o Langdurige ATP-uitputting → structurele verstoring van eiwitsynthese → ribosomen laten los
van het ER → geen/minder eiwitsynthese.
- Reversibel als ATP-voorziening weer op gang komt. Bijv. door genoeg glucose binnen te krijgen of
extra zuurstof.
Links is een normaal capillair, rechts is een ischemisch capillair (→ ischemie = verminderde bloedvoorziening).
Volume van endotheelcel neemt toe door celzwelling. Natrium wordt niet naar buiten gepompt waardoor
osmose ontstaat in de cel → cel zwelt op (→ reversibel).
102
, REACTIES BIJ WEEFSELSCHADE: MITOCHONDRIËN
Mitochondriën kunnen worden beschadigd door:
- ATP-uitputting → membranen kunnen minder goed vormen.
- Onvolledige oxidatieve fosforylering (→ zuurstofademhalingsketen): meer ROS (→ zuurstofradicalen)
zullen vormen.
o Voldoende zuurstof → HIF1alfa wordt afgebroken/gedeactiveerd.
o Te weinig zuurstof/ischemie → HIF1alfa wordt geactiveerd door gebrek aan zuurstof → VEGF
wordt actief → nieuwe bloedvaatjes worden gevormd → reperfusie weefsel.
- Lekkage van mitochondriale eiwitten.
OPNAME VAN CALCIUM
- Calcium is belangrijk als second messenger in signaaltransductie. Te weinig/verstoorde calcium →
signaaltjes kunnen niet vervoerd worden.
- Belangrijke co-factor voor enzymen zoals o.a. ATPasen (→ belangrijk voor energie-huishouding).
- Overmatige hoeveelheden calciumionen in cytoplasma: bron van celbeschadiging.
o Dus: cytosolisch calcium wordt normaal in lage concentraties gehouden.
o Ischemie en toxines → sterke toename van cytosolisch Ca2+ door afgifte uit intracellulaire
opslag en later ook vanwege instroom door plasmamembraan.
- Influx calcium is gereguleerd, efflux via Ca2+/ATP-pomp.
MEMBRAANBESCHADIGING
- Fosfolipase A2-activatie bij beschadiging van membraan → vrijkomen arachidonzuur.
o Directe membraanafbraak.
o Vrijkomen van vrije vetzuren met detergerende werking (→ lossen vet en aan vet klevende
stoffen op) → meer schade.
103
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper milousamenvattingen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,39. Je zit daarna nergens aan vast.