Biologie Hoofdstuk 16 Systeem Aarde en de mens
Paragraaf 1
Alle organische stoffen bevatten koolstof. Een organische stof heeft een CH-verbinding, alle andere
stoffen zijn anorganische. Zetmeel, cellulose, eiwitten, vetten, aminozuren, glucose zijn allemaal
voorbeelden van organische stoffen bij planten, bij dieren ook behalve cellulose. Anorganisch bijv. CO 2.
Systeem Aarde van nu bestaat uit een enorme variatie aan levensvormen, verbonden door complexe
voedselwebben en ecosystemen.
Sinks: kunnen enorme hoeveelheden koolstof (organische stoffen) in opgeslagen worden.
Fossiele brandstoffen, steenkool, aardolie, aardgas.
Permafrostgebieden (bevroren bodem) rond de noordpool bevatten grote hoeveelheden
organisch materiaal
Afgestorven plankton komen op de bodem in de Atlantische Oceaan en de Zuidelijke IJszee
aangevoerd door oceaanstromingen. Hier blijven ze opgeslagen.
Kalkgesteente (vooral CaCO3) worden gevormd door chemische processen vanuit CO2,
bijvoorbeeld de kalkhoudende gesteenten in Zuid-Limburg en koraalriffen.
Veel vanuit CO2 geproduceerde stoffen zitten in de biomassa (vegetatie) van levende planten en
dieren.
CO2 + H2O ⇄ H2CO3 ⇄ H+ + HCO3-
Hoe meer CO2, hoe meer H+ en dus hoe lagere pH. Kalkrotsen lossen meer op, er komt meer CO2 vrij.
Dit versterkt dus alleen maar.
Als het zeewater warmer wordt, smelt de permafrost, er komt meer methaan vrij uit permafrost en
komt terecht in atmosfeer. Het reageert met zuurstof en het is zelf ook een broeikasgas dus er komt
meer methaangas en koolstofdioxide vrij die weer zorgt voor opwarming van het zeewater.
De koolstof in sinks kan weer vrijkomen door bijvoorbeeld het schuiven van tektonische platen,
waardoor vulkaanactiviteit ontstaat, en door erosie van gesteenten.
Langzame (lange) koolstofkringloop: De koolstof in de atmosfeer sink atmosfeer. Dit duurt zo’n
100 tot 200 miljoen jaar. Hierbij horen o.a. fossiele brandstoffen en kalkgesteentes.
- Dier neemt CO2 op, wordt fossiele brandstof komt nu vrij (miljoenen jaren).
Snelle (korte) koolstofkringloop: Koolstof voltooid kringloop veel sneller, in minuten tot enkele
duizenden jaren (bepaald soort dennenbomen).
- Fotosynthese
- Chemosynthese
- Vertering
- Sterfte, vorming organisch afval
- Verbranding
- Afbraak mbv / zonder zuurstof
- Plant neemt CO2 op, maakt suiker van, wordt
verbrand en de CO2 komt weer vrij (tot duizenden
jaren).
, Biologie Hoofdstuk 16 Systeem Aarde en de mens
De energievoorziening voor arbeid, transport en warmte vraagt ook om koolstofverbindingen, evenals
de grondstoffen om producten te maken (plastic -> aardolie) en bouwmaterialen (hout).
Energie wordt uit koolstofverbindingen gebruikt. Hierbij ontstaat vaak zoveel CO 2, dat ook de CO2-
concentratie in de atmosfeer stijgt. Hierdoor verandert de koolstofkringloop.
Het veranderen van de koolstofkringloop heeft gevolgen voor het klimaat. CO2 is namelijk een
broeikasgas, een gas dat in de atmosfeer een warmte-isolerende werking heeft broeikaseffect.
De CO2 uit de fossiele brandstoffen vergroot dit effect: versterkte broeikaseffect: het meer dan
normaal vasthouden van warmte door de atmosfeer.
