Van cel tot weefsel
Hoorcollege 1
Cellen zijn functionele eenheden van leven.
Eencelligen: één enkele cel is voldoende om een levend individu te maken àbeperkte
aanpassingsmogelijkheden
Meercelligen: het voordeel is dat cellen zich meer en beter kunnen specialiseren àtaakverdeling en
meer aanpassingsmogelijkheden
Microscopie:
Vergroting, contrast en resolutie
Lichtmicroscopie (resolutie 200 nm): bright
field, geavanceerde lichtmicroscopie en
fluorescentie microscopie
Elektronenmiscroscopie (resolutie 1 nm):
scanning en transmissie
LM: zijn 3 benodigdheden: een fel licht moet op een
preparaat schijnen; preparaat moet doorlaatbaar zijn;
geschikte set lenzen nodig.
Verhogen van contrast met kleuringen
HE-kleuring:
Hematoxyline (blauw tot paars):
o Bindt aan negatief geladen moleculen (DNA, RNA en glycoproteinen)
o Positief geladen
Eosine (roze tot rood):
o Bindt aan positief geladen moleculen zoals eiwitten in bepaalde secretiegranula
o Negatief geladen.
Maken van coupes:
Fixeren
Inbedden in een matrix
Coupes maken (enkele um dik)
Kleuren
De plasmamembraan is ~7 nm dik en lichtmicroscopisch dus alleen
zichtbaar wanneer deze schuin is aangesneden.
Fase contrast microscoop
Wordt gebruikt o.a. voor het bestuderen van een levende
ongekleurde cel
Achtergrond belichting wordt gescheiden van door het object verstrooide licht
Contrast door verschuiving in de fase van lichtgolven van passerend licht
Fluorescentie-microscopie: voor detectie van specifieke moleculen:
Fluorophore kunnen direct of indirect aan een specifiek molecuul worden gekoppeld
Geschikt voor lokalisatie van die specifieke moleculen, ook in zeer kleine structuren
Gelijktijdig gebruik meerdere fluorochromen mogelijk
1
,CW hoorcollege samenvatting Seline Donkers
Toepasbaar zowel op gefixeerde als op levende cellen
Fixeren àinbedden en coupes maken àpermeabiliseren van
membranen àimmuno-labelen met specifieke antilichamen
àlabelen van 1e antilichaam met 2e fluorescent antilichaam
àfluorescentie-microscopie
Voor resolutie < 200 nm elektronen microscopie
Scanning elektronen-microscopie: Detectie oppervlakte van
structuur
Weefsel of cellen chemisch fixeren
Geen coupes maken
Opdampen met zwaar metaal verstrooiing elektronen dingen zien
Transmissie elektronen-microscopie: detectie structuur in een dun plakje
Fixeren met een aldehyde àinbedden en coupes maken à(immuno-labelen met goud bolletjes)
àcontrasteren met zout oplossing van zwaar metaal
Chemisch fixeren met een aldehyde
Inbedden in een matrix (b.v. plastic)
Coupes (plakjes) maken
Optioneel: immuno-labelen met goud bolletjes
Contrasteren met zoutoplossing van een zwaar metaal
Detectie van een specifiek eiwit met elektronen-microscopie
Fixeren
Inbedden en dunne coupes maken (voor TEM)
Immuno-labelen met specifieke antilichamen
Labelen van 1e antilichaam of 2e antilichaam met colloidaal goud bolletje
Contrasteren met zout van zwaar metaal
Transmissie elektronen microscopie
Productie van polyclonale antilichamen
1. Injecting antigen into rabbit
2. Antigen activates B-cells
3. Plasma b-cells produce polyclonal antibodies
4. Obtain antiserum from rabbit containing polyclonal antibodies.
2
,CW hoorcollege samenvatting Seline Donkers
Productie van monoclonale antilichamen
1. Mouse challenged with antigen
2. Spleen (milt) cells fusion with myeloma cells
3. Hybridomas
4. Culture in HAT medium select for positive cells
5. Harvest monoclonal antibodies
Chemisch fixeren permeabiliseren labelen
Detectie van een specifiek antigen met fluorescente antilichamen
Weefsel of cellen fixeren
Weefsel inbedden en coupes maken (niet nodig voor losse cellen)
Permeabiliseren van membrane met detergents
Immuno-labelen met antigen specifieke fluorescente antilichamen
Fluorescentie-microscopie
Volgen van eiwitten in levende cellen met fluorescente eiwitten.
Sommige dieren maken green fluorescent protein (GFP). Dit is een eiwit dat van zichzelf
fluorescerend is. Deze kan geïsoleerd worden en geplakt worden aan een gen (actinegen).
Deze wordt in cel geplaatst mRNA wordt gemaakt je hebt 1 stuk actine en 1 stuk
fluorescent eiwit. Zo kan je een cel fluorescerend maken en dus zien waar eiwit in cel
bevindt.
Specifieke celtypen zichtbaar maken met fluorescente eiwitten door genetische manipulatie
Hoorcollege 2 Subcellulaire opbouw
Relevantie voor ziektes:
Alle ziekteprocessen vinden hun oorsprong in cellen of leiden tot beschadiging van cellen
Voor regeneratieprocessen zijn celfuncties noodzakelijk
Daarom is het noodzakelijk om elk ziekteproces op cellulair niveau te leren begrijpen
Daarvoor is ook kennis van het normale functioneren van cellen vereist
Prokaryoten:
Eencellige organismen
Relatief simpele structuur, omgeven door binnenste (impermeabel) en buitenste
plasmamembraan (permeabel)
Erfelijk materiaal opgeslagen in circulair DNA-molecuul
Geen intracellulaire membranen
Eukaryoten:
3
, CW hoorcollege samenvatting Seline Donkers
Eencellige (bv. gist) of meercellige organismen (planten en dieren)
Complexe structuur: kern, organellen en cytoskelet
Erfelijk materiaal opgeslagen in lineaire DNA-moleculen (chromosomen)
Evolutionair ontstaan van de kern en andere intracellulaire compartimenten:
Prokaryoot maakt een instulping in zijn plasmamembraan welke afsnoert à blaasje
Wanneer dit blaasje wordt platgedrukt ontstaat de nucleaire envelop met twee membranen à
endoplasmatisch reticulum (continu met de nucleaire envelop).
Wanneer blaasjes loslaten van het ER à Golgi en endo-/lysosoom à vacuolaire systeem
Organellen liggen in compartimenten omdat:
Optimalisatie van een milieu, aangepast voor specifieke taken
Scheiding opeenvolgende taken
Vergroting membraanoppervlak voor membraan afhankelijke reacties/taken
Evolutionair voordeel
Evolutionair ontstaan van de kern en andere compartimenten van vacuolaire systeem:
Mitochondriën zijn geen onderdeel van het vacuolaire systeem en zijn apart daarvan
gerevolutioneerd:
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper selinedonkers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.