Probleem 8 – Slaap
Leerdoel 1 - Wat is de functie van slaap? + dromen
Slaap heeft verschillende functies
- Spieren uitrusten
- Verminderen metabolisme
- Cellen onderhouden in neuronen
- Synapses herorganiseren
- Aansterken geheugen en herinneringen
Twee theorieën over slaap
- Recuperation theory → Recuperatief → Beter worden.
o Wakker zijn verstoord de homeostatis (balans) van het lichaam, slapen brengt
het lichaam weer in balans.
o Twee functies slaap → Energie herstellen en afval uit het brein verwijderen.
- Adaptation theory → Slaap is het resultaat van een 24-uurs mechanisme, mensen
zijn geprogrammeerd om te slapen in de nacht.
o Meer focus op wanneer we slapen
o Vooral nodig voor reproductie, niet per se om gezond te blijven
- Bewust inactief houden → In de nacht zien we slecht en zijn we kwetsbaar voor
prooien, slaap weerhoudt ons van bewegen, waardoor we veiliger zijn
Belangrijkste functie van slaap evolutionair gezien → energie besparen.
- Lichaam daalt bv met 1-2 graden, wat al genoeg is om energie te besparen. Net als
het verminderen van spieractiviteit.
Aansterken geheugen
- Tijdens het slapen wordt je geheugen verbeterd, zelfs een dutje kan daarvoor zorgen.
- Ook helpt het mensen om hun geheugen te heranalyseren.
- Bewijs → De hoeveelheid activiteit van de hippocampus tijdens slaap correleert hoog
met het verbeteren van de prestaties. Doordat het brein de ervaringen herbeleefd
tijdens slaap, vormt het nieuwe dendrieten en versterkt het de herinnering. Ook
verzwakt/verwijdert het de niet succesvolle synapsen.
Functie van REM slaap
- Hoe jonger en hoe langer je slaapt, hoe meer REM-slaap je hebt.
- Aansterken expliciet geheugen (vooral met emotionele content)
- Dagelijkse ervaringen verwerken
- Hypothese: Versterken geheugen
- Hypothese: Doordat de ogen bewegen wordt er zuurstof vrijgemaakt voor het
hoornvlies.
Functie van dromen
- Activatie-synthese hypothese → Een droom is de manier van het brein om iets te
maken van schaarse en vervormde informatie. Het brein is bv in de war doordat we
de hele dag rechtop zijn, maar nu opeens voor een lange tijd liggen. Daardoor
dromen we bv dat we vallen of vliegen.
, o Kritiek: Vage voorwaarden → Waarom dromen we dan niet altijd dat we
vallen, omdat we altijd liggend slapen.
- Neurocognitieve hypothese → Dromen is denken onder ongewone
omstandigheden.
o Activiteit van parietal cortex (visueel-ruimtelijke perceptie), mensen die dit
beschadigd hebben dromen niet. Ook andere delen van de visuele cortex zijn
actief → visuele aspect van dromen
o Hypothalamus, amygdala en andere gebieden van emoties en motivatie
Is Sleep Essential – Cirelli en Tononi (2008)
Null hypothese → Wat als slaap niet nodig is, maar eerder een soort extreme traagheid
waar dieren zich aan overgeven als ze geen dringende behoeften meer hebben.
Als dit zo is dan moeten de volgende drie stellingen waar zijn;
- Er zijn dieren die niet slapen → Verworpen
o Er is geen duidelijk bewijs voor het feit dat er dieren zijn die niet slapen
- Er zijn dieren die geen herstellende slaap nodig hebben wanneer ze langer wakker
zijn → Verworpen
o Slaap komt bij alle dieren strikt gereguleerd voor.
- Gebrek aan slaap gebeurt zonder ernstige gevolgen
o Uitstellen van slaap leidt uiteindelijk (meestal) tot de dood
o Twee gevolgen van slaaptekort
▪ Binnendringen van slaap tijdens het wakker zijn, doordat de slaapdruk
toeneemt en niet ontweken kan worden (microsleeps)
▪ Cognitieve beperkingen → Alleen lastig te onderzoeken of dit komt
doordat je slaperig je slaperig voelt of je hersencellen daadwerkelijk
moet zijn.
Verder dan de null hypothese
- Op zoek naar de functies van slaap
o Universele functie → Iets wat voor alle dieren geldt
o Core functie → Lichaamsdeel wat slaap het meest nodig heeft (bv
metabolisme)
o Een functie die specifieke fenotypes en mechanismen overstijgt. →
Verschillende manieren om hetzelfde doel te bereiken
o Neurale functie → Hersenen hebben t meest last van slaaptekort
o Cellulaire functie → gevolg van slaaptekort op celniveau
o Een functie die niet kan worden geleverd door stille waakzaamheid en die
profiteert van ontkoppeling van de omgeving
Leerdoel 2 - Wat zijn de fases van slaap?
Doorlopen fases
- Fase 1 -2 – 3/slow wave en dan REM, 3,2, REM 2 3 (4) 3 2 REM etc.
- Een cyclus duurt 90 minuten
- Richting de ochtend duurt de rem slaap langer