Samenvatting van het vak ontwikkelingspsychologie aan de Open Universiteit (PB0112)
- Alle hoofdstukken (H1 t/m H13)
- Youlearn is verwerkt
- Alle artikelen die dienen als tentamenstof
Inhoudsopgave
Thema 1 Inleiding en theoretische perspectieven...........................................................................................2
H1 Inleiding in de ontwikkeling van het kind.......................................................................................................2
H2 Theoretische perspectieven en onderzoek......................................................................................................3
Thema 2 Het begin van het leven................................................................................................................... 7
H3 Het begin van het leven..................................................................................................................................7
H4 De geboorte van het pasgeboren kind.........................................................................................................10
Thema 3 De babytijd.................................................................................................................................... 12
H5 De fysieke ontwikkeling in de babytijd (0-2 jaar).........................................................................................17
H6 De cognitieve ontwikkeling in de babytijd....................................................................................................21
H7 De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd..........................................................................24
Thema 4 De peuter- en kleutertijd (2-6 jaar).................................................................................................28
H8 De fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd....................................................................................28
H9 De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd...............................................................................32
H10 De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertijd...................................................35
Thema 5 De schooltijd (6-12 jaar)................................................................................................................. 40
H11 De fysieke ontwikkeling in de schooltijd.....................................................................................................40
H12 De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd................................................................................................42
H13 De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd......................................................................49
, Thema 1 Inleiding en theoretische perspectieven
H1 Inleiding in de ontwikkeling van het kind
1.0. Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie: wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering
en stabiliteit bij mensen vanaf de conceptie tot aan ouderdom met accent op jaren tot
volwassenheid waarin veranderingen het snelst opvolgen
Thematische ontwikkelingsgebieden: ontwikkeling van kinderen is grofweg te verdelen in
thema’s waar er wordt gekken hoe deze invloed heeft op het gedrag
- Fysieke ontwikkeling: fysieke opbouw van het lichaam zoals de hersenen,
zenuwstelsel, zintuigen, spieren, behoefte aan eten, drinken en slaap
- Cognitieve ontwikkeling: intellectuele vermogens zoals denken, leren, geheugen en
problemen oplossen
- Sociaal-emotionele ontwikkeling: sociale relaties, interacties met anderen en omgaan
met emoties
- Persoonlijkheidsontwikkeling: duurzame gedragingen en (karakter)eigenschappen die
de ene persoon van de ander onderscheiden
Leeftijdsgroepen: naast thema gebied ook onderscheid in leeftijdsgroepen
- Prenatale periode conceptie tot geboorte
- Babytijd 0-2 jaar
- Peuter- en kleutertijd 2-6 jaar
- Schooltijd 6-12 jaar
- Adolescentie 12-20 jaar
Cohort: ieder mens behoort tot een specifieke cohort, een groep mensen die rond dezelfde
tijd op dezelfde plek zijn geboren.
- Normatieve gebeurtenissen: gebeurtenissen die voor de meeste individuen binnen
een groep op dezelfde manier voltrekken
o Cohort effecten (historische): invloeden die verbonden zijn aan een specifiek
historisch moment
o Leeftijdsgebonden effecten: biologische invloeden en omgevingsinvloeden die
gelijk zijn voor mensen in bepaalde leeftijdsgroep, ongeacht waar of wanneer
ze opgroeien
o Sociaal culturele effecten: sociale omgevingsinvloeden die voor veel mensen
hetzelfde zijn zoals etnische afkomst, sociale klassen etc.
- Niet-normatieve gebeurtenissen: specifieke gebeurtenissen binnen het leven van een
individu, terwijl de meeste andere mensen hier niet mee te maken hebben
2.0. Kinderen en vraagstukken
Aantal vraagstukken welke domineren in de ontwikkelingspsychologie
Continue verandering Discontinue verandering
- Verandering verloopt geleidelijk - Verandering verloopt in duidelijk
- Prestaties op het ene niveau zijn een onderscheiden stappen of fasen
vervolg op een voorgaand niveau - Gedrag en processen zijn in verschillende
- Onderliggende ontwikkelingsprocessen fase kwalitatief verschillend
, blijven iemands hele levensduur gelijk
Kritieke perioden Gevoelige perioden
- Voor een normale ontwikkeling zijn - Mensen zijn gevoelig voor bepaalde stimuli
bepaalde stimuli uit de omgeving uit de omgeving, maar de gevolgen van
noodzakelijk ontbrekende stimuli zijn terug te draaien
- Benadrukt door klassieke - Wordt momenteel benadrukt door
ontwikkelingspsychologie levenslooppsychologen
Levensloopmodel Focus op specifieke perioden
- Moderne theorieën met de nadruk op - Vroege ontwikkelingspsychologen zien de
groei en verandering in de loop van de kindertijd en adolescentie nadrukkelijk als
levensduur en op verbanden tussen de belangrijkst periode van ontwikkeling
verschillende perioden
Nature Nurture
- Nadruk op ontdekken van erfelijke - Nadruk op invloeden van opvoeding en
eigenschappen en vermogens omgeving op iemand zijn ontwikkeling
H2 Theoretische perspectieven en onderzoek
1.0. Perspectieven bij het kijken naar kinderen
Theorie: verklaring of voorspelling ten aanzien van een verschijnsel die een raamwerk bieden
om de relatie tussen een reeks feiten of principes te begrijpen
- Wetenschappelijke theorieën: formeel en gebaseerd op systematische integratie van
eerdere bevindingen en theoretische veronderstellingen
- Persoonlijke theorieën: gebaseerd op onze ervaringen, volkswijsheden en wat we in
de media horen, gaat om willekeurige niet getoetste observaties
Psychodynamisch perspectief (Freud & Erikonson): benadering die stelt dat gedrag
gemotiveerd wordt door innerlijke krachten, herinneringen en conflicten waarvan een
persoon zich nauwelijks bewust is en waarover hij weinig controle heeft
- Psychoanalytische theorie (Freud): stelt dat onbewuste krachten, wensen, verlangens
en behoeften bestaan uit drie aspecten van persoonlijkheid: id (primitief
aangeboren), ego (rationeel) en superego (geweten).
- Stadia psychoseksuele ontwikkeling: Freud stelt dat kinderen 5 fasen doorlopen
waarin genot/bevrediging gericht is op biologische functie en wanneer ontwikkeling
blijft steken door conflict er fixatie kan ontstaan
o Orale fase (0 tot 12/18 maand): focus op orale bevrediging door zuigen, eten,
bewegen van lippen en bijten
o Anale fase (12/18 maand tot 3 jaar): bevrediging door ontlasting op te
houden of te laten gaan. Wennen aan controlemechanisme van de
maatschappij met betrekking tot zindelijkheidstraining
o Fallische fase (3 tot 5/6 jaar): focus op genitaliën, weten om te gaan met het
oedipuscomplex en daardoor identificatie met ouder van hetzelfde geslacht
o Latentie fase (5/6 jaar tot adolescentie): seksualiteit grotendeels op de
achtergrond
o Genitale fase (adolescentie tot volwassenheid): opnieuw seksuele interesse en
aangaan van (seksuele)relaties
, - Psychosociale theorie (Erikson): nadruk op sociale interactie, de veranderingen in
onze interacties met anderen en hoe we aankijken tegen het gedrag van andere en
tegen onszelf. Ontwikkeling kent 8 stadia die een vast patroon kennen van conflict
die overkomen moet worden
o Vertrouwen vs. wantrouwen (0 tot 12/18 maand): resultaat is vertrouwen
dankzij steun van omgeving. Staken geeft angst en zorgen over anderen
o Autonomie vs. schaamte en twijfel (12/18 maand tot 3 jaar): resultaat is
onafhankelijkheid en voldoende ruimte om te experimenteren en staken
gebrek aan onafhankelijkheid wanneer er geen ruimte is voor experimenteren
o Initiatief vs. schuld (3 tot 5/6 jaar): resultaat is ontdekken van manieren om
handelingen in gang te zetten. Staken is schuldgevoel over daden en
gedachten
o Ijver vs. minderwaardigheid (5/6 jaar tot adolescentie): resultaat is besef van
competenties, staken is gevoelens van minderwaardigheid en geen
zelfvertrouwen
o Identiteit vs. identiteitsverwarring (adolescentie): resultaat is bewustzijn over
eigen uniek zijn en weten welke rol te vervullen. Staken is onvermogen om
passende rollen te herkennen
o Intimiteit vs. isolement (eerste volwassenheid): resultaat is liefdevolle
(seksuele) relaties en vriendschappen. Staken is angst voor relaties
o Generativiteit vs. stagnatie (volwassenheid): resultaat is gevoel bij te dragen
aan het leven en staken bagatelliseren van eigen activiteit
o Ego-integriteit vs. wanhoop (rijpheid): resultaat geeft een gevoel van eenheid
over succes in leven, staken is spijt van gemiste kansen
Mening psychodynamisch perspectief: theorie heeft sterke focus op mannen en wetenschap
vindt geen steun voor psychoseksuele ontwikkeling. Wel aanwijzingen voor Erikson maar het
is beschrijvend en niet voorspellend.
Behavioristisch perspectief (Pavlov, Watson, Skinner, Bandura): focus op waarneembaar
gedrag en externe stimuli in de omgeving om de ontwikkeling van individu te begrijpen.
Meer focus op nurture dan nature en ontwikkeling als kwantitatief i.p.v. kwalitatief.
- Stimulus-respons-leren: gedragingen (respons) zijn het resultaat van blootstelling aan
specifieke omgevingsfactoren (stimuli)
o Klassieke conditionering: individu leert reageren op neutrale stimuli die dat
type respons normaal niet uitlokt
o Operante conditionering: een vrijwillige respons versterken of verzakken
afhankelijk van de associatie met positieve (bekrachtiging) of negatieve
(straffen) gevolgen
o Gedragsmodificatie: techniek om gewenst gedrag te verhogen door deze te
belonen en ongewenst gedrag straffen of niet belonen en hiermee
verminderen
- Sociaal-cognitieve leertheorie: aanleren van gedrag door het observeren van een
ander (model) door vier stappen
o Aandacht: waarnemen van gedrag van model
o Retentie: gedrag van model op ander tijdstip kunnen herinneren
o Reproductie: gedrag van model kunnen nadoen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sunlight_muijsson. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
