Toxicologie
Farmacon: geneesmiddel
Toxicon: vergif
Diagnose “intoxicatie” dient gebaseerd te worden
op:
● Anamnese
● Kennis van de werking van natuurlijke
toxinen, bestrijdingsmiddelen,
contaminanten en geneesmiddelen
● Kennis van de klinische symptomen van
intoxicaties
● Kennis van de pathofysiologische
veranderingen (en postmortale
bevindingen)
● Chemische analyse van het vergif
Werkingsmechanismen van Toxische Stoffen
Verschijnselen van een intoxicatie kunnen zich beperken tot:
● Een bepaalde groep van cellen (etswonden door loog of zuur, sterk huidirriterende
stoffen, fotosensibilisatie)
● Een bepaalde locatie (slokdarmaandoeningen door irriterende planteninhoudsstoffen,
maagulcera, darmontsteking)
● Een bepaald celtype (hemolyse-veroorzakende stoffen)
● Een orgaan (nefrotoxische stoffen, neurotoxische stoffen)
● Het gehele organisme afhankelijk van het werkingsmechanisme (immunosuppressie
door dioxinen, kankerverwekkende stoffen)
Cellulaire Werkingsmechanismen
Aantasting van de Cellulaire Homeostase door Beschadiging van de
Celmembraan
Zuren (corrosiva), basen (caustica), fenolen, aldehyden, alcoholen, petroleum destillaten en
zware metalen → directe beschadiging van de celmembraan, coagulatie van
membraaneiwitten of oplossing van membraaneiwitten → celnecrose
Aantasten van de Cellulaire Energiestofwisseling
Beïnvloeding van de energiestofwisseling door:
● Ontkoppeling van de oxidatieve fosforylering → gebrek aan ATP. Tegelijkertijd neemt
het zuurstofverbruik toe en stijgt de lichaamstemperatuur
○ Voorbeelden: dinitrofenolen, chlorofenolen, fungiciden, arsenaten
, ● Remming van de oxidatieve fosforylering → minder ATP productie + weinig zuurstof
verbruik (geen koorts, wel zwakte)
○ Voorbeelden: gesubstitueerde organotin verbindingen, fungiciden
● Remming van de macromolecuul synthese (eiwit en DNA), door stoffen die aan DNA
of ribosomen binden en transcriptie remmen
○ Voorbeelden: organo kwikverbindingen, ochratoxine, amantadine
Gevolg van de veranderingen: necrose van metabool actieve cellen
Enzymremming
Toxica kunnen enzymen denatureren of remmen.
Organofosfaten en carbamaten remmen acetylcholinesterase (AChE)
Algemene Maatregelen bij Intoxicaties
EHBO regels bij het vermoeden van intoxicatie:
1. Voorkomen een verdere blootstelling aan het vergif
2. Stabilisatie van de vitale lichaamsfuncties
3. Toedienen van een antidoot
4. Verwijderen van het vergif uit het
lichaam
5. Maatregelen, die het herstel/genezing
van de patiënt kunnen bevorderen
Als het eerste contact met de eigenaar
telefonisch is, kan je de eigenaar al bepaalde
maatregelen laten uitvoeren:
1. Laat de patiënt braken om verdere
resorptie te voorkomen (niet bij
dyspneu of centraalnerveuze verschijnselen)
2. Laat de patiënt drinken (verdunningseffect, diurese) of dien laxeermiddelen toe
Standaardprocedures
1. Maagspoeling met warm water
2. Toediening van adsorbentia
○ Carbo medicinalis (norit) is zeer effectief tegen alkaloïden, ethyleenglycol en
diverse geneesmiddelen, maar niet effectief tegen zuren/basen, zware
metalen, ethanol/methanol, NaCl, nitraat en nitriet. Als resultaat zal de
absorptie verminderen en zal de enterohepatische kringloop verbroken
worden
3. Precipitantia
○ Looizuur of melk/slagroom
4. Neutralisering
○ Norit, magnesiumhydroxide of bakpoeder, bepaalde bentoniten
5. Laxantia
○ Natriumsulfaat, magnesiumsulfaat of paraffine olie
