Hoorcollege 1.
De behandeling van psychopathologie in een historische context
HIPPOCRATES:
Vader van de Westerse geneeskunde.
Legde het verband tussen lichamelijk en geestelijk functioneren. Besef geestesziekte is ziekte van de
hersens! Zoeken naar wetenschappelijke verklaring ziekten en niet magische verklaringen.
Erkent belang bijdrage interpersoonlijke interacties aan ontwikkelen psychische problematiek (“EE”).
Hygiëne belangrijk, eetgewoonten, frisse lucht.
Balans lichaamssappen (slijm, bloed, gele gal, zwarte gal).
Therapie; aderlaten en overgeven.
Epilepsie is lichamelijk fenomeen, geen straf. Wilgenbast Asperine
PLATO:
De omgeving speelt in rol in onaangepast gedrag.
Het belang van de rede, als je anders denkt over een situatie ga je je er ook anders over voelen (CGT)
Het belang van fantasie en dromen (psychoanalyse)
MIDDELEEUWEN:
In de middeleeuwen kam de zorg voor geesteszieken neer op het gezin en naaste familie. Als deze zorg
niet hielp, werd de persoon vaak opgegeven, met als gevolg een zwervend bestaan. Later in de
middeleeuwen kwamen er ook opvanghuizen, maar hier werden ze eigenlijk weggestopt, of
samengevoegd met gevangenen, waardoor dit juist heel slecht ging. Ze zaten er immers om hele andere
redenen.
Een verklaring voor psychopathologie in de middeleeuwen:
- Bovennatuurlijke verklaring: het was het werk van de duivel
o Exorcisme
o Kruis boven het hoofd
o Heksenverbranding
o Boven de Slangenkuil
- Natuurlijke verklaring: gek zijn is een natuurlijk fenomeen als gevolg van stress
o Rust
o Recreatie
o Ontspanning
- Maan en de sterren: hebben effecten op het psychisch functioneren, lichaamssappen en de
zwaartekracht bij bijvoorbeeld volle maan.
o Astrologie
EIND 18e / 19e EEUW:
Tijd van Mozart (1756-1791).
In deze therapie werd de morele therapie bedacht.
- Psychosociale therapie, behandeling in setting die normale interactie aanmoedigt
- Principe gaat terug naar oudheid (opvang in tempels)
- Grondlegger Philippe Pinel (1745-1826)
- Pinel beoogde niet fysieke- niet medische behandeling maar morele (=psychologische)
behandeling
- Einde aderlaten en purgeren
- Patiënten werden bevrijd van hun ketenen
,Mensen werden ook opgevoed door de ideeën van Pinel. Een rustige reine omgeving met voldoende
frisse lucht. Rustig en regelmatig leven en werken, waardoor psychosomatiek verminderd.
Hij ontketende de patiënten, hier is een standbeeld van bij een ziekenhuis in Parijs, waarbij hij de
ketenen van een patiënt in zijn hand heeft.
Vervolgens kwam er steeds minder morele therapie, omdat het aan zijn succes ten onder ging.
Kleinschaligheid (niet meer dan 200 mensen) en de rustige, ruime, reine omgeving kon niet gewaarborgd
worden.
Dorothea Dix heeft zich erg ingezet voor deze therapie. Ze wilde iedereen die zorg nodig had hierin
voorzien, maar daardoor was er veel meer vraag en te weinig staf
Ook was er toename in interesse in de biologie. De aard van Syfilis werd ontdekt (met psychose, was
behandelbaar met een penicilline kuur). John Grey schreef in de 19 e eeuw dat het oorzaak van
psychische problemen altijd lichamelijk is. Rust, ruimte en een geode ventilatie kunnen dat verminderen.
Frontale lobotomie: stukjes hersenen weghalen waardoor de kern van de psychose wordt verwijderd.
Naast morele therapie is er ook meer interesse in de psychoanalyse van Freud:
DE 20e EEUW
In de 20e eeuw is de invloed van psychoanalyse nog steeds erg groot.
Behavioral model (= gedragsmodel, sociale leermodel)
Vanaf dit moment begint eigenlijk pas het classificeren van psychische problemen.
In 1952 is voor het eerst de DSM uitgekomen. Hiervoor was er geen sprake van hokjesdenken maar van
verschillende symptomen.
Biologische therapie werd uitgevonden en medicatie werd meer gebruikt.
Pavlov: principe conditioneren ligt ten grondslag aan psychische problemen
Mary Cover Jones: eerste fobie therapie. Witte konijn + lekker snoepje niet meer bang voor konijn
1913 Kraepelin: maakt onderscheid tussen verschillende psychische stoornissen op grond van beloop,
leeftijd aanvang, oorzaak en symptomen.
Op dit moment, sinds 2013 zijn we bij de DSM-5
- Tot 1980 werd homoseksualiteit als mentale stoornis opgenomen in de DSM.
- Een democratische procedure heeft ervoor gezorgd dat dit werd verwijderd uit de DSM-3.
, In 1950 kwam de eerste effectieve medicatie tegen psychotische stoornissen en angststoornissen. Dit
bleek ook effectief, maar het sedeert ook. Het heeft vele nadelen.
In de jaren ‘60/’70 kwam de antipsychiatrie op gang en de dehospitalisatie. Het werd meer: de
maatschappij is ziek. Geen pillen, maar juist praten praten praten.
Ook in Utrecht kwam er een flinke rel tussen studenten (antimedicatie) en hoogleraren, oa. Herman van
Praag. (promedicatie) als gevolg van de oratie uit 1978, de aanval op de antipsychiatrie
De afstand behandelaar en patiënt moet kleiner worden
Devies: praten en nog eens praten, geen medicatie.
Verdiensten antipsychiatrie:
Doorbreken oude gezagsverhoudingen
Multidisciplinair samengestelde behandelteams
Aandacht bejegening patiënt
Belangstelling psychotherapie nam toe
Wie is van Hout? BOEK LEZEN!
Amstelland documentaire: samen met de patiënt ipv de patiënt alleen medicatie voorschrijven.
Achteraf: alleen maar met de patiënt is misschien toch te makkelijk geweest, in bepaalde gevallen toch
wel directiever zijn.
DE 21e EEUW
Criteria volgens de DSM is een combinatie van 3 elementen:
- Psychisch disfunctioneren
- Klinisch significant lijden van de zelf of een ander
- Atypisch, onverwacht in de cultuur
We denken in een multidimensioneel perspectief:
Kritiek op het huidige systeem: er ligt een te grote nadruk op de biologie.
Jim van Os: schizofrenie is geen hersenziekte en niet genetisch bepaald. Roep om onderzoek naar losse
symptomen ipv clusters. (transdiagnostische benadering)
OP DIT MOMENT:
Richtlijnen van het Trimbos zijn lijdend. Cognitieve gedragstherapie speelt een centrale rol in de
behandeling. Ook wordt er veel geclassificeerd met de DSM-5.
