Straf(proces)recht B1
Overzicht tentamenstof
2014-2015
,Inhoud van de cursus en plaatsbepaling
Het publiekrechtelijk handhavingsrecht bestaat uit het bestuursrecht (bestuurlijk
sanctierecht) en het strafrecht.
Het strafrecht kan worden onderverdeeld in vier categorieën:
Formeel strafrecht/strafprocesrecht – Wetboek van Strafvordering
o Opsporing
Staande houden
Aanhouden
Maatregelen in belang van het onderzoek
Fouilleren
Voorarrest
o Vervolging
Sepot
Transactie
Strafbeschikking
Dagvaarden
o Onderzoek ter terechtzitting
Rechterlijk beslisschema
Bewijsstelsel
Horen van getuigen
Voeren van verweren
Eventuele rechtsmiddelen
o Tenuitvoerlegging
Gevangenisstraf
Geldboete
Taakstraf
Terbeschikkingstelling
Materieel strafrecht – Wetboek van Strafrecht
Bijzonder straf(proces)recht – Bijv. Opiumwet, Wet wapens en munitie,
Wegenverkeerswet 1994)
Penitentiair strafrecht – Penitentiaire beginselenwet, beginselenwet TBS-
gestelden, Beginselenwet Justitiële Jeugdinrichtingen
Formeel strafrecht
Bronnen van het strafrecht
Wetten
Rechtspraak
Literatuur
De beginselen van behoorlijk strafprocesrecht
o Recht op een eerlijk proces (artikel 6 EVRM)
o Onschuldpresumptie (artikel 6 EVRM)
Verdragen (bijv. Europees Verdrag ter bescherming van de Rechten van de
Mens, Europees uitleveringsverdrag)
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM)
Het EVRM bevat een ieder verbindende bepalingen, namelijk
mensenrechten
Artikel 93 Grondwet
, Bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke
organisaties, die naar haar inhoud een ieder kunnen verbinden, hebben
verbindende kracht nadat zij zijn bekendgemaakt.
Art 94 Grondwet
Binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften vinden geen
toepassing, indien deze toepassing niet verenigbaar is met een ieder
verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten van
volkenrechtelijke organisaties.
Op grond van artikel 93 en 94 Grondwet hebben de bepalingen uit het
EVRM interne werking binnen de Nederlandse rechtsorde.
Waarde en betekenis van het EVRM voor het strafrecht – Bij schending met
het EVRM moet het nationale recht worden aangepast
Mogelijke gevolgen van jurisprudentie EHRM – Het EHRM concretiseert de
uitgangspunten die zijn neergelegd in het EVRM.
Beperkingen op mensenrechten – Hoewel mensenrechten erg belangrijk
worden gevonden, hebben ze geen absolute werking. Onder bepaalde
omstandigheden zal een beroep op een mensenrecht niet slagen, een
zwaarwegend belang rechtvaardigt dan een inbreuk op een recht.
Artikel 35 EVRM
Het Hof kan een zaak pas in behandeling nemen nadat alle nationale
rechtsmiddelen zijn uitgeput, overeenkomstig de algemeen erkende regels
van internationaal recht, en binnen een termijn van zes maanden na de
datum van de definitieve nationale beslissing.
Artikel 3 EVRM – Verbod van foltering
Niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of
vernederende behandelingen of bestraffingen.
Fysieke foltering
Onmenselijke behandeling/bestraffing
Vernederende behandeling/bestraffing
Artikel 5 EVRM – Recht op vrijheid en veiligheid
1. Een ieder heeft recht op vrijheid en veiligheid van zijn persoon. Niemand mag
zijn vrijheid worden ontnomen, behalve in de navolgende gevallen en
overeenkomstig een wettelijk voorgeschreven procedure.
3. Een ieder die is gearresteerd of gedetineerd, moet onverwijld voor een rechter
worden geleid of voor een ander magistraat die door de wet bevoegd is verklaard
de rechterlijke macht uit te oefenen en heeft het recht binnen een redelijke
termijn berecht te worden of hangende het proces in vrijheid te worden gesteld.
5. Een ieder die het slachtoffer is geweest van een arrestatie of een detentie in
strijd met de bepalingen van dit artikel, heeft recht op schadeloosstelling.
Artikel 5 EVRM strekt ertoe de burger te beschermen tegen willekeurige
vrijheidsbeneming.
De redelijke termijn die in lid 3 wordt genoemd ziet slechts op de termijn voordat
de zaak wordt behandeld door een rechter.
Artikel 6 EVRM – Recht op een eerlijk proces
Recht op een eerlijke en openbare behandeling van zijn zaak, binnen een
redelijke termijn, door een onafhankelijk en onpartijdig gerecht (lid 1)
, Onschuldpresumptie (lid 2) – Een ieder tegen wie een vervolging is
ingesteld, wordt voor onschuldig gehouden totdat zijn schuld in rechte is
komen vast te staan.
Verdedigingsrechten (lid 3)
De redelijke termijn die in lid 1 wordt genoemd ziet, in tegenstelling tot de
redelijke termijn uit artikel 5 lid 2 EVRM, op de termijn totdat uitspraak is gedaan
in de zaak.
Op artikel 6 EVRM kan slechts een beroep worden gedaan wanneer er sprake is
van een ‘criminal charge’ (vervolging in de zin van het EVRM). Uit Öztürk blijken
de volgende alternatieve criteria voor een ‘criminal charge’:
Plaats van het delict in de nationale wetgeving
o Strafrecht
Aard van het delict
o Gericht tot een ieder
o Straffend karakter
Aard en zwaarte van de (mogelijke) sanctie
o Hoge sanctie
Artikel 8 EVRM – Recht op eerbiediging van privé-, familie- en
gezinsleven
1. Een ieder heeft recht op respect voor zijn privéleven, zijn familie- en
gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.
2. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toegestaan in de uitoefening van
dit recht, dan voor zover bij wet is voorzien en in een democratische samenleving
noodzakelijk is in het belang van de nationale veiligheid, de openbare veiligheid
of het economische welzijn van het land, het voorkomen van wanordelijkheden
en strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden of
voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.
Een beperking van het recht op privacy kan blijkens lid 2 van artikel 8 EVRM
worden gerechtvaardigd als is voldaan aan de volgende cumulatieve
voorwaarden:
Bij wet voorzien
Noodzakelijk in een democratische samenleving (proportionaliteit en
subsidiariteit)
De beperking dient één van de doelen genoemd in lid 2
Artikel 10 EVRM – Vrijheid van meningsuiting
1. Een ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de
vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden
te ontvangen of te verstrekken, zonder inmenging van enig openbaar gezag en
ongeacht grenzen.
,Het organieke strafprocesrecht
Politie
Organisatie
Eén landelijke eenheid
Taken:
o Liaison Europol/Interpol
o Specialistische politietaken (algemene verkeersdienst, waterpolitie,
spoorwegpolitie en luchtvaartpolitie)
Rijksrecherche
Treedt op als:
o Een politieagent verdachte is van een strafbaar feit
o Een politieagent in het kader van het strafrecht gebruik heeft
gemaakt van een vuurwapen
Koninklijke marechaussee
Taken:
o Militaire politietaken
o Politietaken op luchthaven Schiphol
o Grensbewaking
Tien regionale eenheden (onderverdeeld in territoriale onderdelen)
Leiding
Formele leiding
Nationaal (over de hele politie)
Artikel 27 Politiewet 2012 – De Korpschef is belast met de leiding en het
beheer van de politie. De korpschef legt over de uitoefening van zijn taken
en bevoegdheden verantwoording af aan onze minister.
Regionaal (over de regionale eenheid)
Artikel 19 Politiewet 2012 – Regioburgemeester
Artikel 38 Politiewet 2012 – Politiechef
Artikel 13 Politiewet 2012 – Hoofd territoriaal onderdeel van de regionale
eenheid (politiechef)
Functionele leiding
Bij wie de functionele leiding ligt is blijkens artikel 11 en 12 Politiewet 2012
afhankelijk van de soort politietaak:
Artikel 11 Politiewet 2012 – Indien de politie in een gemeente optreedt ter
handhaving van de openbare orde en ter uitvoering van de
hulpverleningstaak, staat zij onder gezag van de burgemeester.
Handhaving van de openbare orde: grote ongelukken, rampen en rellen
Artikel 12 Politiewet 2012 – Indien de politie optreedt ter strafrechtelijke
handhaving van de rechtsorde, dan wel taken verricht ten dienste van de
justitie, staat zij, tenzij in enige wet anders is bepaald, onder gezag van de
officier van justitie.
Strafrechtelijke handhaving: voorkoming, opsporing, vervolging en
executie
Uit artikel 13 Politiewet 2012 blijkt dat er regelmatig overleg is tussen de
burgemeester, officier van justitie en de politiechef over de taakuitvoering van de
politie en over het beleid ten aanzien van de taakuitvoering (driehoeksoverleg).
, Krijgsmacht
Artikel 57 Politiewet 2012 – De Koninklijke marechaussee kan bijstand
verlenen aan de politie.
Artikel 58 Politiewet 2012 – In bijzondere gevallen kan bijstand worden
verleend door andere delen van de krijgsmacht.
Artikel 59 Politiewet 2012 – Er zijn een of meer bijzondere
bijstandseenheden bestaande uit personeel van de politie, de Koninklijke
marechaussee of andere delen van de krijgsmacht. Deze bijzondere
bijstandseenheden worden belast met bij regeling van onze minister en
onze minister van defensie aangewezen bijzondere onderdelen van de
politietaak.
Koninklijke marechaussee
Militaire politietaken
Politietaken op luchthaven Schiphol
Grensbewaking
Dienst speciale interventies (DSI)
Bestaande uit vier units:
Aanhouding- en ondersteuningseenheden bestaande uit politiemensen en
marechaussees (AE’s)
Unit Interventie Koninklijke Landmacht/Korps Commandotroepen
Unit Interventie Korps Mariniers (special forces counter terrorism)
Unit Expertise en Operationele Ondersteuning (scherpschutters)
Buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s)
Artikel 142 Wetboek van Strafvordering
1. Met de opsporing van strafbare feiten zijn als buitengewone
opsporingsambtenaar belast:
a. De personen aan wie door onze minister van veiligheid en justitie,
onderscheidenlijk het college van procureurs-generaal een akte van
opsporingsbevoegdheid is verleend;
b. De meerderjarige personen, behorend tot door onze minister van
veiligheid en justitie aangewezen categorieën of eenheden;
c. De personen die bij bijzondere wetten met de opsporing van de daarin
bedoelde strafbare feiten worden belast, met uitzondering van de
opsporingsambtenaren van de bijzondere opsporingsdiensten, of die bij
verordeningen zijn belast met het toezicht op de naleving daarvan, een en
ander voor zover het die feiten betreft en de personen zijn beëdigd.
Bijzondere opsporingsdiensten
Blijkens artikel 2 Wet op de bijzondere opsporingsdiensten zijn er vier bijzondere
opsporingsdiensten. Op grond van artikel 141 Sv hebben zij een algemene
opsporingsbevoegdheid.
Artikel 3 Wet op de bijzondere opsporingsdiensten - Taken
Een bijzondere opsporingsdienst is onder gezag van de officier van justitie
belast met: de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde op de
beleidsterreinen waarvoor Onze betrokken Minister verantwoordelijkheid
draagt.
