Dit document bevat uitgebreide aantekeningen van alle colleges van Geschiedenis en Culturen van Spanje van periode 2. Daarnaast staan er per lecture samenvattende vragen en de bijbehorende antwoorden om te oefenen voor het tentamen.
Geschiedenis en culturen van Spanje P2
Lecture 8 – Crisis van het oude regime & liberalisme (1808-1914)
‘Eeuw van machtsverlies’
19e eeuw: de Romantiek idee van nationale identiteit & soevereiniteit eind
absolutisme
1. La Guerra de la Independencia (1808-1814)
1808: Napoleon neemt koning Fernando VII (zoon Carlos IV; Bourbon) gevangen en
zet zijn broer Josef Bonaparte (‘Pepe Botella’) op de Spaanse troon. Niet een
makkelijke winst: de Spaanse elite & militairen organiseren ‘juntas’ om tegen de
overname van Napoleon te rebelleren.
Guerrilla = oorlogje kleine frontjes van rebellen die oorlog voeren (tegen
het leger van Napoleon) en dwarsliggen op strategische punten.
Spanje valt uiteen in twee delen:
- Deel dat door de Fransen wordt bezet (Josef Bonaparte): progressieve
grondwet
- Deel dat door Spaanse juntas (= raden) wordt bestuurd Junta Supreme
Central (vanaf 1810 was het verzet teruggedrongen in Cádiz).
Liberalen aan twee kanten: afrancados aan de kant van Napoleon, maar ook
liberalen aan de kant van de juntas.
1812: nieuwe liberale grondwet in Cádiz (plek van intellectuele elite omdat het ook
een belangrijk handelspunt was vooruitstrevende ideeën):
- Scheiding van de machten
- Nationale soevereiniteit
Goya = soort politieke verslaggever door middel van kunst:
- El dos de mayo de 1808
The mad look on the face of the horseman in the center of the
composition, and the tangle of bloodied bodies and enraged
citizens in front of him, evoke the violent movement, confusion,
and savagery of the confrontation
- El tres de mayo de 1808. We zien niet wie het Franse leger is, we
identificeren ons met het slachtoffer in wit (onschuldigheid) Goya laat het
Spaanse volk samen zien tegen de indringer.
A terrified man in a white shirt raises his arms in surrender, while
a contingent of faceless uniformed French soldiers aims their
rifles at him in perfect formation. The viewer is left to complete
the action, imagining the white shirt splattered in blood and the
man collapsing in death to join the bodies of comrades who have
fallen all around him.
1
,Belangrijke schilderijen. Laten de neerslag van de juntas in Madrid zien die in elkaar
worden geslagen (2 mei) door Napoleons leger. De 2 belangrijkste leiders van de
opstand worden geëxecuteerd (3 mei).
Populaire overlevering:
Het volk tegen de buitenlandse indringer; La Guerra de la Independencia was
een opstand van het Spaanse volk tegen de Franse bezetter (zie schilderijen
van Goya: het volk is de held van de oorlog).
Dit beeld klopt niet:
In hoeverre voelden de Spanjaarden zich echt een volk?
De progressieve elite hadden wel een nationaal besef, maar het ongeletterde
volk wist überhaupt niet wat een natie (‘Spanje’) was. Adel, geestelijkheid,
ambachtslieden verdedigden vooral hun eigen streek en niet het (abstracte)
vaderland (Spanje).
Discussiepunt:
Waar tegen kwamen de Spanjaarden nou precies in opstand? Ligt heel erg
aan de bepaalde groepen (bijv. adel vs. ‘normale’ bevolking).
Terug naar het absolutisme?
1814: Fernando VII (el Deseado) terug op de troon komt terug en wil een
absolutistische koning worden: erkent grondwet van Cádiz niet, stelt de Inquisitie
weer in. Dus hij is ontzettend conservatief & absolutistisch.
De militairen hebben best veel regionale macht gekregen door de opstand tegen
Napoleon verzetten zich tegen het absolutisme.
Weerstand van de liberalen liberale opstand onder leiding van generaal Riego
1820: Fernando VII gedwongen grondwet van 1812 in te voeren.
1820-1823: trienio liberal
1823: herstel absolutistische macht Fernando VII
Dit werd een patroon: er blijft de hele tijd een machtsstrijd tussen de conservatieven
en de liberalen. Dit gebeurde via een ‘Golpe de estado’ (staatsgreep; leger dat met
geweld de macht grijpt) of ‘pronunciamento’ (politieke gebeurtenis, geweldloos).
2. Een paar jaartallen
Nieuwe grondwetten, nieuwe koningen, Spaans Republiek.
- 1898: el Desastre Spanje verliest Cuba. Wordt als een nationale afgang
gezien omdat Spanje geen overzeese macht meer heeft.
- 1909: Oorlog in Spanje in Spaans Marokko. Loopt desastreus af.
Leidt tot de vraag: wat is Spanje nou precies?
2
, 3. De politieke verdeeldheid onder Isabel II (1833-1868)
Fernando VII komt terug en wordt gedwongen om grondwet van Cádiz te
accepteren. Dochter Isabel II komt op een gegeven moment aan de macht.
De carlistas (ultraconservatief; ultrakatholiek): vinden dat zijn broer Carlos als
troonopvolger moet zijn, mede door de grondwet van 1713 dat zei dat er geen
vrouw aan de macht mocht komen drie guerras carlistas.
Verdeeldheid onder Isabel II:
o De moderados (gematigde liberalen)
o De progresistas (progressieve liberalen)
En ook nog de conservatieven + democraten & republikeinen (kleine radicale
groepen). De echte conservatieven vallen hier niet onder, want die blijven Carlos
steunen. Dus: Isabelinos vs. Carlistas.
Koningshuis: geen stabiliserende factor
Isabel II (‘regeerde’ daadwerkelijk vanaf 1843).
Bracht instabiliteit, want ze was alleen maar bezig met feesten.
De liberale staat: geen stabiliserende factor
Moderados en progresistas: sloten de handen niet ineen de nieuwe, liberale
orde kwam niet goed van de grond.
Economie blijft achter hangen in de tijd van Isabel II. Grote bevolkingsgroei, maar
geen economische groei. Veel landlopers (mensen die geen vast land bezitten).
Veel machtswisselingen (vaak d.m.v. pronunciamientos). Wel nog steeds Isabel
II aan de macht, maar daar onder bepalen de militairen heel veel.
5 grondwetten, 32 regeringen er wordt veel uitgeprobeerd.
2 belangrijke machtsfactoren tijdens deze instabiliteit
Kerk. Maar onder vuur door:
- Grond (desamortización)
- Geld (afschaffing diezmo)
- Macht (benoemingen; onderwijs)
Leger. Organiseert de ‘golpe de estado’ of ‘pronunciamiento’.
- 1840-1868: generaals bepaalden de politiek
- Generaals: verdeeld (progresistas, moderados).
Oorzaken:
o Politiek vacuüm (zwak koningshuis, zwakke burgerij, zwakke instituties)
o Leger was machtig geworden door de Guerra de la Independencia.
Werkte door tot ver in de 20e eeuw: Franco
4. El Sexenio Revolucionario (1868-1874)
6-jarige revolutionaire periode.
De moderados doen mee met de progresistas la Gloriosa (de Glorieuze
Revolutie)
Sterke man: generaal Juan Prim
Isabel II in ballingschap Spanje voor het eerst een democratie.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annabos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
