Geografie En Planologie Van Nederland – Hoorcollege 1/2:
Ruimtelijke ordening regelt de bestemming en het gebruik van de grond en
leefomgeving, in Nederland is alle ruimte geordend, en hergebruikt/hergeordend.
Plan = instrument dat richting geeft aan het proces van ruimtelijke ordening,
reflectie van waarom en hoe het grondgebruik veranderde in reactie op
ontwikkelingen in kennis, omstandigheden
Ruimtelijke opgaven steeds vormgegeven naar waarden, normen en eisen van de
tijd, Wisselwerking ontwikkelingen in samenleving met ontwikkelingen in R.O.
(Pad afhankelijkheid)
Verandering beïnvloedt de probleemdefinitie en planning discourse: (als sinds 17 e
eeuw)
1950: volgens planners waren steden noodlijdende plekken, waar sociale angst
heerste.
1990: volgens planners zijn steden de veelbelovende economische motoren, als
zij een aantrekkelijk historisch karakter hebben en een levendig sociaal-cultureel
leven .
5 perioden in Nederlandse planning
1. Renaissance planning (1400-1700)
2. Free market dominantie (1860-1920)
3. Modernisme (1930-1970)
4. Sociocratische planning (1970-1990)
5. Planning voor consumptie (1990-nu)
Ontwikkeling planning niet linear maar cycli van actie-reactie, de fundamentele
thema’s in planning staan vast hoe er mee om wordt gegaan hangt af van
economische, sociale, technologische context
Roots/culture of planning:
Strijd tegen water (zee/rivier) ‘’waterwolf’’ moral geography: morele plicht om
omgeving vorm te geven maar ook gevoel van vrijheid en lokale autonomie
Eeuwenoude gewoonte om te overleggen en beraadslaan, publiek-private
samenwerking: consensus, pragmatisch, langzame besluitvorming maar wel
sociaal bindend.
Veel onderhandeling door verzuiling en verschillende subculturen, ontzuiling na
1945 focus op consensus bleef!
, Social change is driving force of spatial change!
Key elements Dutch planning culture
Responsive and responsible state, Strong
relationship public and private sector, Recognition
of collective action, Deep-rooted respect for
institutions
Starting point: spatial development has to be
conducted through plans
Renaissance planning:
- Overgang agrarische naar stedelijke samenleving; Stadsuitleg
(stadsmuren)
- Volwassenwording waterstaatkundige werken, Onderhoud zaak van
bovenlokaal belang
- Ruilhandel werd geldeconomie (Arbeidsspecialisatie)
- Ongekende bloei: Gouden eeuw 17 eeuw (Opnieuw stadsuitbreiding, NL
diffussieland)
Grondplan van ideaalstad – Simon Stevin (plaatje vorige blz.)
Door de toename van handel, industriële productie en bevolkingsgroei was
stedelijke groei nodig, gouden eeuw: middeleeuwse geleidelijke ontwikkeling
werd vervangen door holistische en strategische ontwikkelingsplannen
ontworpen door: de urban planner! Met als doel het verbeteren van de
concurrentiepositie van de steden door optimalisatie van hun lokatiefactoren voor
internationale handel, industrie en wonen
Implementatie via land policy; leidende rol voor publieke autoriteiten,
stadsbesturen controleerden het grondbeleid en de besluitvorming over de
plannen, private sector ontwikkelde gebouwen, havens etc. publiek-private
samenwerking
Code voor staduitbreidingsplan:
Instrument voor bereiken sociaaleconomische doelen/idealen, die qua techniek
aansluiten bij de mogelijkheden en eisen des tijds, voor algemeen belang
bedoeld via publiekrechtelijk instrumentarium. Ontstaan ontwerpdoctrine
ruimtelijk plan: efficiënt en functie (=ideaal) planning for prosperity
Free market dominantie:
Industriële revolutie, staatkundige revolutie (grondwet 1848, democratie,
liberalisme) maatschappelijke revolutie (individualisering) en nieuwe markt
economie, transport revolutie en demografische revolutie Urban revolution
Spectaculaire groei steden, versterkt door agrarische crisis van 1870, stad is
industrieel productiemilieu krotten, wantoestanden in steden (ook platteland)
er was behoefte aan vernieuwing/verbetering, collectieve actie was nodig zowel
vanuit de stadsbesturen als vanuit privaat belang.
Transitie van agrarische naar industriele samenleving andere relaties tussen
mensen, van Gemeinschaft (community) naar Gesellschaft (society) van Tönnies.