Dit zijn de hoorcolleges en het boek van het vak ouderenpsychologie. De hoorcolleges zijn erg uitgebreid samengevat waardoor het een lange samenvatting is. Het boek heb ik concreet samengevat aan de hand van onderwepren die op het tentamen zijn gevraagd en wat aanvullend was op de hoorcolleges. Daa...
Vakinformatie:
Tentamenstof: Hoofdstuk 1-30 boek, colleges (incl handouts) & e-learnings.
Tentamenvragen zijn gericht op: kennis, begrips, evaluatie en toepassingsniveau.
Boek belangrijker dan hc. Openvraag altijd hc 6 die stappen (delier,
realiteitstoetsing, persoonlijkheid).
Ze kunnen niet alle hc vragen dus dit jaar (21/22) werd adhd, lvb, autisme en
seksualiteit niet gevraagd. Volgend jaar wordt dit dus wel gevraagd.
Voorbeeldvraag 1:
Mevrouw de Bie is 74 jaar en sinds een aantal jaren bekend met vergeetachtigheid.
Zo vergeet zij afspraken en namen. Daarnaast laat zij woordvindproblemen zien en
herkend zij met momenten haar zoon niet meer. Een en ander leidt tot een
significante achteruitgang ten opzichte van het vroegere functioneren van mevrouw
de Bie en er is tevens sprake van een belemmering in het dagelijks functioneren.
Een delier of andere psychische stoornis zijn uitgesloten.
Is hier sprake van:
A. Bij de leeftijd passende cognitieve achteruitgang.
B. Een beperkte cognitieve stoornis.
C. Een uitgebreide cognitieve stoornis.
D. Mild cognitive impairment (MCI)
C
Voorbeeldvraag 2:
Lees onderstaande casus en beantwoord de vragen.
De heer Hendriks is 75 jaar en wordt door zijn huisarts aangemeld bij de GGz in
verband met overmatig piekeren en anhedonie vanaf de aanvang van zijn
pensioen. Sinds zijn pensioen voelt de heer Hendriks zich in toenemende mate
incompetent.
Hij heeft altijd administratieve functies gehad, was geremd, nauwgezet en vermeed
conflicten met anderen omdat hij bang was voor negatieve beoordelingen van
anderen. Dat gold ook in de thuissituatie. Aldaar deed hij nagenoeg alles wat zijn
vrouw hem opdroeg omdat hij gevoelig was voor haar kritiek.
Tijdens de GGz-intake staan vooral insufficiëntie gevoelens centraal. Uit
persoonlijkheidsonderzoek wordt tevens duidelijk dat hij anderen als zeer kritisch
ervaart en daardoor bangs is afgewezen te worden.
A. Beschrijf kort het zelfbeeld, beeld van anderen en de coping
mechanismen van meneer Hendriks.
Antwoord:
- Zelfbeeld: incompetent.
- Beeld van anderen: kritisch.
- Coping: vermijden.
B. Welke specifieke persoonlijkheidsstoornis is het meest van toepassing
bij meneer Hendriks?
1
,Beargumenteer deze keuze.
Antwoord: Vermijdende persoonlijkheidsstoornis en correcte argumentatie:
vermijding uit angst afgewezen te worden, geremd in gezelschap, overgevoeligheid
voor negatief oordeel.
Hoorcollege 1&2 - Ouder worden en sociale netwerken
Boek: hoofdstuk 1,2,3,4
Disengagementhteorie
Vroeger stond de disengagement theorie centraal. Deze theorie gaat over het
ouder worden en zegt dat goed ouder worden zich langzaam terugtrekken is uit de
samenleving en het leven. Dit is (1)als natuurlijke reactie op verminderende
vitaliteit en (2)het naderende levenseinde.
Nu, in het heden, weten we dat ouderen en jongeren veel meer op elkaar lijken dan
in de literatuur wordt beschreven. Daarnaast is goed ouder worden geen
harmonisch stervensproces maar ‘een leven lang leven’. Ouderen zijn minder een
aparte categorie mensen dan vaak wordt verondersteld.
Neuropsychologie
Wanneer we naar de neuropsychologie kijken haalt dit een streep door de
disengagement theorie. De neuropsychologie zegt dat doordat je je steeds verder
terugtrekt uit je leven, je brein steeds meer achteruit gaat. Je kunt dan minder
omdat je minder doet en je doet minder omdat je minder kunt. Dus je komt in een
neerwaartse spiraal.
Veranderde omstandigheden
Vroeger gingen mensen minder de deur uit, was er minder te doen en kreeg je bijv.
Geen nieuwe heup als deze versleten was. Nu is dat allemaal wel zo. Doordat het
vroeger ‘moeilijker’ was voelde mensen zich minder ongelukkig als ze thuis bleven.
Activity theorie
Nu wordt er over ouder worden gedacht dat het een proces is waarbij mensen
willen blijven deelnemen aan het leven en de samenleving. Dit wordt ook benadrukt
door de media. Tegenwoordig hebben ouderen dus meer mogelijkheden om deel te
nemen aan de samenleving waardoor de ouderen zelf zijn veranderd.
De oudere van nu
Tegenwoordig is er een nieuwe levensfase: de derde levensfase. Deze loopt van je
pensioen totdat de kwetsbaarheid dominant wordt en je weinig autonomie meer
hebt. In deze fase hoef je niet meer te werken en kun je je leven naar eigen wens
inrichten.
Wanneer je ouder wordt doe je wellicht wat minder, omdat je minder kunt. Maar let
op: andersom geldt ook! Vanuit de neuropsychologie weten we dat wat je niet
2
,gebruikt(aan functies), verloren gaat. Samen kan dit een spiraal opleveren die
eindigt in een hele kleine wereld, waarin alles te veel voor je is.
Ouderenparticipatie
In een ideale situatie zou er een grotere ouderenparticipatie in de samenleving zijn.
Helaas is dit niet haalbaar. Er zijn namelijk twee factoren die die participatie
tegengaan:
1. Het vooroordeel over ouderen in de samenleving
2. Hoe de ouderen zelf met hun ouder worden omgaan.
Het (voor)oordeel over ouderen
Doordat er zoveel vooroordelen over ouderen zijn is het gevolg dat er weinig
mogelijkheden voor een actieve deelname van ouderen aan de samenleving is. Dat
geldt zelfs voor vrijwilligerswerk. Doordat dit vooroordeel er is internaliseren
ouderen dat negatieve stereotype beeld wat dan weer een negatieve invloed heeft
op hun welbevinden en gezondheid.
Ouderen zelf als een belemmering voor deelname aan de samenleving
Ouderen willen na hun pensioen vaak geen verantwoordelijkheden en
verplichtingen meer. Je komt dan in een negatief spiraal en trekt je steeds verder
terug,
Ouderen vinden dus dat ze niets meer hoeven en de samenleving vindt dat ouderen
niets (meer) kunnen.
Zingeving en Veerkracht
De kunst van goed ouder worden is doelen stellen en zorgen dat je leven zin heeft.
Ook moet je je leven belangrijk genoeg vinden om er energie in te steken en dat
ook daadwerkelijk doen. Verder moet je je niet bij de eerste tegenslag uit het veld
laten slaan. Het kost dus ook moeite.
Daarnaast is er wel degelijk een fundamenteel verschil tussen jongeren en ouderen
als het gaat om reflecteren. In het boek staat dat vragen over zingeving bij ouderen
minder is dan bij jongeren maar volgens de docent is dit zwaarder voor ouderen.
Aangezien een beslissing voor nu een invloed kan hebben op de komende anderhalf
jaar en daarna kan het al afgelopen zijn.
Als psycholoog (gerontoloog) kun je met de cliënt zoeken naar kleine alledaagse
doelen en die proberen te verwoorden en een plaats te geven in het leven van de
cliënt.
Modellen speciaal voor ouderen
3
, 1. Positieve psychologie van Machteld Huber
Hier draait het om het aanpassen van je mogelijkheden aan wat je kunt en
wat je (nog) wel kunt.
2. Soc model van Paul en Margeret Baltes
Dit model draait om compenseren van je achteruitgang. Bijvoorbeeld: eerst
voetbalde je altijd maar nu kan dat niet meer dus ga je midgetgolfen of
olifanten teller in de dierentuin worden.
Boek: Het SOC-model beschrijft verschillende vormen van ontwikkeling
regulatie (plasticiteit en aanpassingsvermogen rondom ouder worden).
Het maakt een selectie van de belangrijkste dingen in het leven, optimalisatie
om hogere niveaus van functioneren te bewerkstelligen en compensatie als
proces waarbij verlies of achteruitgang wordt opgevangen.
Life review
Butler beschouwt zegt dat een life review vaak wordt gemaakt vanwege het
naderende levenseinde. Maar jongeren kunnen net zo goed een life review maken.
In het boek wordt dit bevestigd omdat herinneringen ophalen net zo veel wordt
gedaan door ouderen als door jongeren.
Levenslooptheorieen
Een levenslooptheorie wordt ook wel een levensbalans genoemd. Het kan dan zijn
dat de negatieve herinneringen veel meer waarde en zware ladingen bevatten dan
de positieve, en dat kan men als moeilijk ervaren. Ook het overdragen van
ervaringen ziet de docent als afstand-scheppend. Vooral omdat het overdragen van
ervaringen een belangrijke levenstaak zou zijn en de docent vind van niet. Wel is
het zo dat ouderen minder oordelen hebben (maar is dat over zichzelf of vooral
over anderen?).
Levensloop theorieën liggen heel dicht bij de disengagement theorie omdat ouderen
vroeger zich veel moesten terugtrekken uit de samenleving (disengagement)
waardoor ze zich vooral gingen richten op het verleden (levensloop theorieen)
Aanvulling van het boek
Hoofdstuk 1
Het CALTAP-model helpt bepalen welke aanpassingen nodig zijn in de behandeling
van ouderen vanuit verschillende perspectieven. Het stimuleert om zowel aan de
positieve als negatieve biopsychosociale aspecten van het ouderdom aandacht te
geven (positive en negative maturation). Daarnaast is het van belang om
aandacht te besteden aan specifieke problemen die vaak voorkomen bij ouderdom,
maar die niet een natuurlijk onderdeel van ouderdom betreffen (specifieke
uitdagingen). Daarbij legt het model veel nadruk op de sociale context van oudere
en hun bredere sociaal historische context als behorend tot een specifieke cultuur of
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TiuSam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
