Samenvatting
Verlichting samenvatting
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van 6 pagina's voor het vak Geschiedenis aan de VWO / Gymnasium
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
De Verlichting1650-1900
Paragraaf 1
Welke nieuwe ideeën ontstonden er over godsdienst?
Mensen geloofden tijdens de middeleeuwen dat ze volkomen afhankelijk waren van God die
heerste over mens en natuur, die ieder zijn plaats in de maatschappij gaf, die voortdurend
ingreep in het dagelijks leven, die mensen strafte en die wonderen liet gebeuren.
In de vroegmoderne tijd braken geleidelijk andere inzichten door als gevolg van de toename
van kennis.
In de 17e eeuw stelden twee filosofische stromingen, het empirisme en het rationalisme, dat
traditie en geloof moesten plaatsmaken voor waarneming en rede. John Locke stelde dat
kennis voortkomt uit waarneming en ervaring. René Descartes zag de rede als de
belangrijkste bron van kennis.
Een onderwerp waarover tijdens de verlichting vaak werd gedebatteerd was de plaats van de
godsdienst in de samenleving. Onder invloed van de Reformatie kwam de nadruk meer te
liggen op het individuele geweten. Volgens Luther en Calvijn waren mensen individueel
verantwoordelijk tegenover God, maar ze vonden ook dat de overheid de ware godsdienst
moest bevorderen. Verlichte denkers gingen nog een stap verder. Zij stelden dat het geloof
puur een zaak van het individu was en dat mensen zelf moeten kunnen kiezen wat ze
geloofden.
Welke nieuwe ideeën ontstonden er over de samenleving?
Eerst: Volgens het traditionele christelijke gedachtegoed was de mens van nature zondig. Ze
moesten zich voegen naar de wil van God en de wetten van de maatschappij. Bij opvoeding
en onderwijs lag de nadruk op straffen.
Nieuwe ideeën: Verlichte denkers gaan de opvattingen over onderwijs en en opvoeding
rationeel bekijken. Jacques Rousseau vond dat de mens van nature goed was. Mensen
werden slecht door de misstanden van de maatschappij.
John Locke vond dat de mens een onbeschreven blad was en dat de mens door opvoeding en
omstandigheden dan goed of slecht werd. Ook moesten opvoeders ervoor zorgen dat de
kinderen eigen interesses hadden en niet werden gedwongen door bijvoorbeeld de kerk.
Welke nieuwe ideeën ontstonden er over politiek?
, Eerst: Voor het verlichtingsdenken werd gedacht dat de samenleving was geordend naar
Gods wil.
● Verschillende groepen, met bijbehorende rechten
● Eigen plek in maatschappij
● De koning had van God de opperste macht gekregen
● Lodewijk XIV —> droit divin, hij hoefde zich alleen voor God te verantwoordingen
Nieuwe ideeën Locke en Rousseau:
● Natuurrechten
● De samenleving was rechtvaardig als de natuurrechten door de staat werden
gerespecteerd
● Sociaal contract —> afspraak tussen volk en de overheid
● Neutrale rechter bij conflicten
● Als de regering de macht misbruikte, werd de regering afgezet en kwam er een
nieuwe, door het volk gekozen regering
● Een vorst of regering die als een tiran regeerde moest met een opstand afgezet
worden
Specifieke ideeën Rousseau:
● Directe democratie/volkssoevereiniteit
● Democratie werkt alleen goed als er geen grote sociale verschillen waren in de
samenleving
● Tegen privébezit —> ongelijkheid
● Alleen met wederzijdse inzetting kon gezag ontstaan, hierdoor was Rousseau tegen
slavernij
Locke:
● Mensen zijn gelijke individuen en mogen niet over elkaar heersen
Montesquieu, Trias Politica:
● Uitvoerende macht, regering
● Wetgevende macht, parlement
● Rechterlijke macht, onafhankelijke rechters
● Hij was tegen directe democratie, omdat het volk niet slim genoeg was en
afgevaardigden wel dus die moesten in het bestuur.
Adam Smith (econoom):
● Vrije markteconomie
● Tegen mercantilisme
● Overheid bemoeit zich zo min mogelijk met de economie, maar maakt wel regels
Wat veranderde in de politieke cultuur?
Tot de tweede helft van de 18e eeuw werd staatspolitiek vooral gezien al iets voor koningen,
de hoge adel en regenten. Daarna werd de publieke opinie voor het eerst belangrijk. Onder
invloed van de verlichtingsideeën werden nieuwe ideeën over politiek gedeeld en besproken
in: kranten, pamfletten, clubs, salons en koffiehuizen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper susanbenedictus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 66579 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen