,Althoff en Janssen. Wat heeft het allemaal om het lijf? Over het belang van het begrip van
gender. Pagina 9 – 24
Er bestaan niet alleen biologische verschillen tussen mannen en vrouwen, ook de sociale
rollen en daarbij horende verwachtingen lopen uiteen
Gender
o = onderscheid aanduiden tussen het biologische begrip sekse en de sociale invulling
van de begrippen man en vrouw
2 doelen van dit artikel
o 1. Een schets geven van belangrijk onderzoek en denkers die zich met deze
maatschappelijke ontwikkelingen hebben beziggehouden en het begrip gender op de
kaart hebben gezet
o 2. Wat is de betekenis van de term gender met betrekking tot delinquentie en
rechtshandhaving
Uitspraken over gender in onderzoeken gaan vaak over sekse
Opkomst van het begrip gender
o Invloed van de biologie: ‘bio-logisch?’
De roots van het begrip gender valt te vinden in de jaren 70 van de vorige
eeuw
In Engelstalige discussies werd naar een begrip gezocht waarmee het verschil
tussen het biologische geslacht en de sociale invulling daarvan kan worden
uitgedrukt
Joan W. Scott, ontdekker van het concept gender
= ‘in de grammatica wordt gender begrepen als een manier om
fenomenen te classificeren, als een sociaal
overeengekomen onderscheidingssyteem in plaats van een objectieve
beschrijving van inherente eigenschappen
Rolinvulling is niet van nature aan komen waaien
Gebruik van het begrip gender bood de mogelijkheid om elke
veronderstelling dat heteroseksualiteit de norm zou zijn, in twijfel te trekken, op
basis van het gegeven dat er in verschillende Indo-Europese talen niet 2 maar 3
woordgeslachten zijn: mannelijk, vrouwelijk en onzijdig
Anatomische, morfologische, fysiologische en hormonale verschillen zijn
uitgesmeerd over het onderzoek dat aantoont dat het begrippenpaar man-
vrouw zich op een schaal bevindt
= dat betekent dat het in praktijk mogelijk is dat bepaalde genetische
verschillend tussen mannen onderling groter zijn dan tussen mannen en
vrouwen
o Invloed van andere disciplines
Mead
= culturele antropologe
Belangrijke bijdrage geleverd door culturen te beschrijven waarin een
3e gender voorkomt, het wisselen van gender mogelijk is en gender
compleet is losgezongen van biologische kenmerken
Case study
Socioloog Garfinkel
= het is veeleisend om gestalte te geven aan de invulling van het
begrip vrouw of man
o Om voor een operatie in aanmerking te kunnen komen, moet
iemand aantonen dat haar (in dit geval een man naar
, vrouw) gevoel in een verkeerd lichaam te zijn geboren
biologische oorzaken heeft
o Daarna een moeizaam proces waarin zij bestudeert hoe
vrouwen zich volgens derden zouden moeten gedragen en
presenteren
= studie van voornamen, kleding, gebaren en mimiek
moet ertoe bijdragen dat de transgender uiteindelijk niet
opvalt of irritaties oproept door gedrag dat niet strookt
met maatschappelijke verwachtingen ten aanzien van
hoe een vrouw zich hoort te gedragen
Deze studie benadrukt dat de genderidentiteit
uiteindelijk vooral symbolisch tot uitdrukking wordt
gebracht
Genderidentiteit is werk in uitvoering: bij elke sociale interactie wordt er
verder geschaafd, gepolijst en gevijld
Laqueur laat zien dat er heel lang is gedacht dat er maar 1 geslacht bestond,
pas sinds de Antieke Oudheid tot en met de Verlichting werden de
geslachtsorganen structureel identiek gezien
Verschil was: van mannen is het zichtbaar en bij vrouwen zit het in
het lichaam, dus worden de vrouwen biologisch als minderwaardig
gezien
Pas met de Verlichting kwam het dichotome model in beeld van 2
geslachten
Foucalt
Besteed aandacht aan het lichaam als sociale constructie
Vertrekpunt van zijn ideeën was de gedachte dat niets wat de mens
en zijn lichaam betreft constant is
Alle kenmerken, ook de fysieke, krijgen pas een betekenis als zij
worden waargenomen in een culturele en sociale context
Geïnstitutionaliseerde gesprekken
o = discours
o = bepalen de seksuele identiteit en wat mannelijk en
vrouwelijk wordt gevonden
o = omvat uitspraken die op lange termijn invloed hebben en
als serieuze en gezaghebbende uitspraken worden beschouwd
o = te karakteriseren als een via taal doorgegeven zin- en
symboolsysteem met maatschappelijk erkende en
geïnstitutionaliseerde betekenissen over bijvoorbeeld
normaliteit en deviantie, mannelijkheid en vrouwelijkheid
Onderzoek van onder andere Foucault heeft een enorme invloed gehad op
de genderstudies, omdat dit de samenhang van kennis, macht, discours en taal in
hun betekenis voor gender uitlegt en daardoor het ontstaan van
genderidentiteiten kan verklaren
Butler, boek Gender trouble
= beweert ze dat er geen reden meeris om aan te nemen dat het
construct man uitsluitend bij het mannelijk lichaam hoort en vrouw bij
het vrouwelijke lijft
= er is geen causale relatie tussen de biologische sekse en het sociaal
ingekleurde gender
= performance
, o = dat gender tot uitdrukking komt in handelingen,
bewoordingen en gebaren
= het mannelijke en vrouwelijke lichaam zijn in feite het resultaat van
denken, interpreteren en toeschrijven van betekenissen
= ze ziet geen relatie tussen de biologische sekse, de seksuele
identiteit en de genderidentiteit
Kritiek is dat ze genderverschillen denaturaliseert en dat zij sekse als
een sociale constructie interpreteert
Hokjes inkleuren
= genderiseren
Mensen hebben geen gender, ze voeren het uit, ze doen gender
o Doing gender
West en Zimmerman kwamen in 1987 met het begrip doing gender op de
proppen
= gender itself is constituted through interaction
Proces hier van, 3 factoren belangrijk
o 1. Sex
= lichamelijke classificatie bij de geboorte
o 2. Sex category door social membership
= de toekenning van een geslacht op basis van het
lichaam en sociale verwachtingen
o 3. Gender
= de toekenning van gender en de bevestiging en
invulling daarvan door gedrag
Gender is geen statisch concept
= mensen geven voortdurend gestalte aan hun gender
= ideeën en opvattingen over hoe het hoort worden
voortdurend getoetst
Gender wordt gedaan
= het schenden van normen, door afwijkingen in het
verwachtingspatroon van gedrag, kan weer leiden tot aanpassingen
Doing gender benadrukt dat het gestalte geven aan genderidentiteit een
actief en almaar voortdurend proces is. Het behelst meer dan het accepteren van
een identiteit en het aannemen van een rol: het gaat erom die rol ook
overtuigend neer te zetten
o De (internationale) opmars van het begrip gender
Het woord gender heeft zich op 2 manieren verbreid
Internationaal
Buiten de wetenschap
Is een internationaal begrip geworden
De voormalige vakgroepen vrouwenstudies heten allemaal genderstudies
De term gender wordt ook in de politiek gebruikt
Op de 4e World Conference on Women van de Verenigde Naties wordt het
begrip gender mainstreaming geïntroduceerd
Ook de Europese Unie gebruikt deze term
Deze 2 stappen waren cruciaal voor de erkenning van gender als
relevant begrip en de achterliggende gedachte dat gender een sociale
constructie is
Gender, delinquentie en (straf)rechtshandhaving
o Kritische noten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fleur32. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.