Kwalitatief goede samenvatting van hoofdstuk 1 van het boek leerboek psychiatrie voor verpleegkundigen. Door de commissie van Plexus studentbegeleiding, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Wij hebben ons tentamen ermee gehaald, jij ook?"
Leerboek voor de psychiatrie
Hoofdstuk 1 Het biopsychosociale model
1.1 Historisch perspectief
1.1.1 Op weg naar een biologische psychiatrie
Oudheid en middeleeuwen
Voor die tijd komt men in de geschiedenis de meest uiteenlopende visies op ‘gek’
gedrag tegen. Soms hanteerde men al wel een ziektemodel en zocht men de
oorzaak ervan in een lichamelijke aandoening, zoals bijvoorbeeld blijkt uit de
term ‘melancholie’; deze is uit het Grieks afkomstig en betekent letterlijk ‘zwarte
gal’. In de Griekse beschaving van de oudheid duidde men daar de ernstige
depressie mee aan.
In de middeleeuwen werd ‘gekte’ vaak in verband gebracht met bezetenheid
door de duivel en in de renaissance met ‘behekst’ zijn.
Achttiende eeuw
In de tweede helft van de achttiende eeuw kwam er internationaal een brede
beweging op gang die de krankzinnige primair als lijder aan een ziekte en als
patiënt zag en ook als zodanig wilde behandelen.
Negentiende en begin twintigste eeuw
In de negentiende en het begin van de twintigste eeuw was de pas geboren
psychiatrie vooral ‘inrichtingspsychiatrie’. In de inrichtingen gingen naast
verpleegkundigen ook steeds meer artsen werken. Het werden echte
psychiatrische ziekenhuizen, waar men streefde naar ‘behandeling’.
De dominerende visie in die periode op wat ‘geestesstoornissen’ voor ziekten
zijn, laat zich eenvoudig samenvatten met de beroemde uitspraak van de Duitse
psychiater Wilhelm Griesinger (1817-1868): ‘Geestesziekten zijn hersenziekten’.
De methode die men gebruikte om dat te onderzoeken, was die van het
pathologisch-anatomisch onderzoek van de hersenen na de dood. Dit was een
aanvankelijk zeer vruchtbare methode, omdat men zo een aantal neurologische
hersenziekten ontdekte, zoals multiple sclerose, tumoren en vaataandoeningen.
Het ‘infectieziektemodel’ dat toen werd ontwikkeld en leidde tot een serie
ontdekkingen in de psychiatrie maar vooral ook daarbuiten in de algemene
geneeskunde, kan men een ‘monocausaal’ model noemen: men vindt ‘de enige
en echte oorzaak’ voor een aandoening met de daarbij behorende pathologisch-
anatomisch aan te tonen afwijkingen in het lichaam en kan dan op zoek gaan
naar de daarbij passende therapie.
1.1.2 Opkomst van de psychologische benadering
Kraepelin
Kraepelin is beroemd geworden omdat hij de nadruk legde op het belang van een
nauwkeurige beschrijving van het klinische beeld en vooral ook het beloop op de
langere termijn van psychische ziekten. Als eerst deed hij iets wat in die tijd heel
nieuw was, namelijk van alle patiënten die hij in zijn kliniek opnam systematisch
het ziektebeeld beschrijven en vervolgens bijhouden hoe het met hen afliep. Zo
kreeg hij de beschikking over de gegevens van honderden patiënten. Men zou
hem de eerste klinisch epidemioloog kunnen noemen.
Freud
Hysterische patiënten
Freud begon zijn carrière als neuropatholoog en onderzoeker en praktiseerde
later vooral als wat wij nu ‘neuroloog’ zouden noemen. Hij liep vast in de
, behandeling van patiënten met onverklaarbare neurologische klachten, dat wil
zeggen klachten waarbij geen lichamelijke afwijkingen werden gevonden, een
beeld dat destijds met de term ‘hysterie’ werd aangeduid.
Psychoanalyse
De centrale hypothese van deze theorie was dat de klachten en symptomen van
zijn ‘hysterische’ patiënten berustten op onbewust gemaakte (‘verdrongen’)
innerlijke conflicten. Zij konden worden genezen door deze conflicten weer
bewust te maken.
1.1.3 Opkomst van sociale psychiatrie
Meyer
Naast de biologische en de psychologische kwam er een derde benadering tot
ontwikkeling. Die werd vooral gestimuleerd door de Amerikaanse psychiater Adolf
Meyer (1866-1950). Hij wordt beschouwd als een van de vaders van de sociale
psychiatrie. Hij begon zich in de loop van zijn leven steeds meer bezig te houden
met de nazorg van uit inrichting ontslagen patiënten en stimuleerde hun
resocialisatie. Daarnaast hield hij zich bezig met preventie.
1.1.4 Na de Tweede Wereldoorlog: drie invalshoeken
Biologische invalshoek
De biologische psychiatrie krijgt een enorme impuls door de ontwikkeling van de
psychofarmaca in de jaren vijftig van de twintigste eeuw. In snel tempo komen
achtereenvolgens de antipsychotica, de antidepressiva en de anxiolytica ter
beschikking .
Psychologische invalshoek
Er komen een aantal andere psychotherapievormen tot ontwikkeling. Het zijn de
cliënt-centered therapy, waaraan de naam van Carl Rogers (1902-1987) is
verbonden, de groepstherapie, de gedragstherapie en de systeemtherapie.
Sociologische invalshoek
De activiteiten van Meyer zijn voortgezet, maar dan veel intensiever. Een
belangrijke bijdrage daaraan werd geleverd door de ‘antipsychiatrie’, een
beweging onder patiënten en hulpverleners uit de jaren zestig en zeventig van de
twintigste eeuw, die zich fel verzette tegen de ‘inrichtingspsychiatrie’. Deze
beweging beschouwde die inrichtingspsychiatrie als een repressiemiddel van de
gevestigde orde tegen afwijkend gedrag en streed voor de erkenning van de
rechten van de patiënt als een autonoom individu, als een ‘gewone’ burger.
Dit heeft geleid tot een ingrijpende wijziging van de wetgeving rondom de
gedwongen opname in 1994, toen de Wet Bijzondere Opneming Psychiatrische
Ziekenhuizen (Wet BOPZ) na vele jaren van kracht werd.
Ook de rehabilitatie en maatschappelijke integratie van psychiatrische patiënten
kregen steeds meer aandacht, vooral sinds het op grote schaal terugplaatsen van
chronisch opgenomen patiënten in de maatschappij. Men noemt dit ‘de-
institutionalisering’.
1.2 Biopsychosoicaal model: herkomst en betekenis
1.2.1 Typering van biopsychosociaal model
Het ‘biopychosoicale model’ is een concept dat, onder die naam, in de nationale
en internationale psychiatrie na de Tweede Wereldoorlog grote invloed heeft
gekregen en dat nog steeds populair is.
1.2.2 Biopychosociaal model als vorm van systeemtheorie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Plexus. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
