Samenvatting thema 7
Mevrouw Vermeulen is een vrouw van 78 jaar oud, die door ouderdom steeds minder
kan doen
o Ze kan nu niet meer zelf boodschappen (dus mist bezoekje met de buurvrouw)
o Ook schoonmaken, douchen en uit bed komen wordt steeds moeilijker en krijgt
ze hulp voor
Anamnese en lichamelijk onderzoek voor mevrouw Vermeulen
o Anamnese wat kan ik voor u betekenen, wat wilt u weer proberen op te
pakken, heeft u ander gezondheidsproblemen waar ik rekening mee moet
houden, wat doet / deed u in het dagelijks leven, wat kunt u nu nog wel zelf,
hoe is uw sociale omgeving en bent u de laatste tijd afgevallen?
“Wat ik zo van u hoor is dat u vatbaarder bent om achteruit te gaan. Dit noemen we kwetsbaarheid, dus
eigenlijk het minder fysieke vermogen en dus ook minder in staat bent om huishoudelijke taken te doen en
minder goed sociale contacten te onderhouden. Hierdoor levert u natuurlijk ook wat spierkracht voor in omdat u
dit minder goed kan doen.Wat ik met u wil doen is onderzoeken welke mogelijkheden we hebben om te trainen
en een stukje spiervermogen terug te krijgen. Zeker bij een leeftijd van 78 is het nog mogelijk om spierkracht
terug te winnen. Om spierkracht terug te winnen duurt dat zo’n 6 tot 8 weken. Wat denkt u daar zelf allemaal
van?”
o Onderzoek conditie test, controleren of iemand valangst heeft of echt valt,
krachtverlies achterhalen, stabiliteit en coördinatie en verminderde ROM
Bij kwetsbare ouderen moet je letten op:
o Verhogen van fitheid, inspanningsvermogen, vermindering balans,
vermindering ROM, spierfunctie en actieve levensstijl.
o Door kwetsbaarheid is er een grotere kans op een ongewenste uitkomst.
Kwetsbaarheid wordt bepaalt door combinatie van factoren
o Loopsnelheid, spierkracht, mate van lichamelijke activiteiten en voedingstoestand
Richtlijn voor fysieke activiteiten: gericht op fysieke fitheid
o Minimaal 5 dagen per week matig intensief bewegen (30 min)
o Vergroting spierkracht 2x per week spierkrachtoefeningen met 10 – 15 herhalingen
o Oefeningen voor gewichtsmobiliteit te vergroten, moet je letten op valrisico
De centrale en perifere effecten van een beweeginterventie bij ouderen
o Musculaire fitheid tegengaan van sarcopenie en bevorderen coördinatie
o Cardiorespiratoire fitheid verbetering op cardiorespiratoire functie
o Cognitieve fitheid lichamelijke activiteit verbeterd motorfunctie, geheugen,
auditieve aandacht en cognitieve verwerkingssnelheid
De volgende beweegprogramma’s hebben een positief effect
o Spierkracht, balans, gewichtsmobiliteit en functionele mobiliteit
o Korte duur: spiekracht, uithoudingsvermogen, balans, mobiliteit en ADL
o Lange duur: kwaliteit van leven en balans
Motivatie om te bewegen bij ouderen is erg belangrijk en wordt door verschillende
factoren beïnvloed klachten, sociale steun, slechte toegankelijkheid en hoge kosten
Regelmatig voldoende lichaamsbeweging zorgt volgens NNGB voor:
o Verlaging risico op chronische aandoeningen, gunstig effect op functioneren,
immuunsysteem en verloop van ziekten
De rol van de fysiotherapeut is het ontwikkelen en implementeren van een
beweegprogramma dat is gericht op het bevorderen van een actieve leefstijl.
o Een circuittraining is de meest geschikte vorm voor kwetsbare ouderen, omdat
je zo eenvoudig verschillende accenten kan leggen.
o Wel moet de fysio letten op de effecteren / bijwerkingen van medicatie
, EFIP bestaat uit 50 vragen over 4 domeinen (fysiek functioneren, psychologische
functioneren, sociaal functioneren en algehele gezondheidstoestand
o Daarna ga je meer in op ADL, valrisico en fysieke activiteitsniveau
Bij diabetespatiënten moet de bloedsuiker vooraf en naderhand gemeten worden.
o Fysiotherapeut weet waar hartpatiënt vaatverwijder bewaard bij angina
pectoris/hartfalen
Verouderen = een serie van fysiologische en morfologische veranderingen, die
progressief de sterftekans van een organisme door intrinsieke factoren verhogen en de
vruchtbaarheid op latere leeftijd doen dalen.
o Moleculaire verandering die verantwoordelijk zijn voor het verouderingsproces
o Drie theorieën erover:
1. ‘Rate of living theory’ De levensduur van een ogranisme wordt beperkt door een
bepaald component die gedurende het leven gebruikt wordt.
a. Het organisme kan dit component traag of snel gebruiken die gedurende het
leven opgebruikt wordt.
2. ‘Moleculaire-schadetheorie’ Het verouderingsproces is een onvermijdelijk gevolg
van het optreden van moleculaire schade aan eiwitten, DNA, RNA en vetzuren, wat
leidt tot minder goed functionerende cellen en onherstelbare schade aan het lichaam
met de dood tot gevolg.
3. ‘Free radical theory of ageing’ Geeft een oorzaak van de moleculaire schade; de
aanwezigheid van vrije radicalen.
a. De levensduur wordt beperkt door oxidatieve stress, waarbij verlaagde stress
zal leiden tot levensduurverlening.
De energiecentrale van een cel is de mitochondriën
o De mitochondriën nemen de grootste hoeveelheid zuurstof op met meer kans
op de vorming van reactieve zuurstofsoorten.
o Hoe hoger de metabole snelheid van een organisme, hoe meer reactieve
zuurstofsoorten er geproduceerd worden en wordt de levensduur verkort.
DALY’s (= Disability-adjusted life years) = de hoeveelheid ‘gezondheidsverlies in een
populatie, veroorzaakt door ziekten. DALY is opgebouwd uit twee componenten;
o De jaren verloren door vroegtijdige sterfte en de jaren geleefd met ziekte
In de gezondheidszorg liggen de uitdagingen bij multimorbiditeit en kwetsbaarheid,
waarbij multimorbiditeit met de leeftijd sterk toeneemt.
Er zijn twee uitersten om kwetsbaarheid te benoemen
o Als medische syndroom Een biologisch syndroom van een verminderde reserve en
weerstand tegen stressoren, dat het resultaat is van het afnemen van diverse
fysiologische systemen, en dat kwetsbaarheid ongewenste uitkomsten veroorzaakt.
Loopsnelheid, spierkracht en fysieke activiteiten zijn facto4ren die centraal staan
o Als opstapeling van factoren er is niet één specifiek fysiologische proces te
onderscheiden, maar vele verschillende risicofactoren die een rol spelen.
Niet specifieke risicofactoren die de kwetsbaarheid bepalen maar een opstapeling van
de factoren die iemand wel of niet kwetsbaar maken
o Volgens accumulation of deficits
Antwoord ligt in het midden, want kwetsbaarheid is een dynamische toestand waarin
een individu verkeert, die te korten heeft in 1 of meerdere domeinen van het menselijk
functioneren
De behandeling van kwetsbaarheid is voornamelijk gericht op lichamelijke activiteiten
en voeding
Kwetsbaarheid wordt in drie domeinen gemeten: fysiek, sociaal en psychologisch
, o Uithoudingsvermogen, spierkracht, loopsnelheid, activiteitenniveau en
gewrichtsverlies
o Frailty cycle 2 van de 5 niet hebben pre-fail, maar 3 van de 5 kwetsbaar
De freidcriteria is vooral ontwikkeld als prognostische methode dat het instrument
geschikt is om voorspellen, te screenen
Tilburg frailty indicator is een vragenlijst, als je hierbij 5 items positief hebt dan ben je
kwetsbaar.
o Voorspelt beperkingen in activiteit, kwaliteit van leven en
gezondheidszorggebruik in een negatief gezondheidsbeloop.
De EFIP bestaat uit 50 items met hoe hoger er gescoord wordt, hoe kwetsbaarder de
persoon is.
o Dit is een vragenlijst die niet één voor één ingevuld hoeft te worden, maar ook
in een gesprek ingevuld kan worden en duurt zo’n 10-20 minuten
Fysieke activiteit (FA) elke vorm van lichaamsbeweging gegenereerd door
spiercontracteis die het energiegebruik substantieel verhoogt. 3 vormen:
1. Basis FA staan, lopen, lichte voorwerpen verplaatsen en verhandelen.
2. Professionele FA FA die nodig is voor de invulling van iemands beroep
3. Recreatieve FA FA die niet noodzakelijk is voor de dagelijkse activiteiten
a. Zoals tuinieren of dansen
Oefenen is FA die wordt gekarakteriseerd door planmatigheid, structuur en repetitie
o Doel hebben om componenten of eigenschappen van fysieke fitheid te verbeteren
Fysiek fitheid (FF) is het vermogen om dagelijkse taken dynamisch, met aandacht
en alertheid, energiek en zonder excessieve vermoeidheid te kunnen verrichten.
Oefenvoordelen op oudere leeftijd:
o Vorm van preventie
Door sporten kun je cardiovasculaire en musculoskeletale systemen
verbeteren.
Tussen 3-6 maanden kan er krachtwinst geboekt worden
o bijdragen aan psychologische gezondheid
o therapie voor of bestrijding van standaard medische zorg
o Minimaliseren van leeftijdsgebonden fysiologische veranderingen
Veranderingen tussen fysiologische leeftijdsgebonden wijzigingen
Deze veranderingen zijn vooral evenwicht en ADL activiteiten.
Wordt beïnvloed door: behoed oefencapaciteit en optimaliseren
lichaamssamenstelling.
o Een beweegnorm van minstens 5x 30 minuten matige intensiteit zorgt voor een
risicoreductie van 30%
Training heeft van evenwicht en mobiliteit invloed op de specifieke als de gehele
oefencapaciteit, de fysieke fitheid en functionele bewegen van het individueel.
De veranderingen in het ouder worden de lichaam worden bepaald door een
combinatie van genetische factoren, levensstijl en evt. ziekte gerelateerde factoren
Om gezondheidsproblemen gerelateerd met vet te bestrijden, wordt aerobe training
met weerstandsoefeningen aanbevolen
o Voor een toename aan spiermassa bestaan de oefeningen uit progressieve
krachtoefeningen met evt. een proteïnerijk dieet.
Uit onderzoek is gebleken dat aerobe training en weerstandsoefeningen helpen tegen
depressie. Des te zwaar het is hoe beter de resultaten
Oefenen kan bijdragen aan de optimalisatie van het risicoprofiel bij een chronische
aandoening, anderzijds kan de aanwezigheid van een chronische aandoening aanleiding
geven tot een gedaald oefenpotentieel en een verder verhoogd risico op ziekte betekenen
