Gestructureerde en bondige samenvatting van het vak eHealth: een gezondheidspsychologisch perspectief (PB2502) aan de Open Universiteit. In de samenvatting komen alle hoofdstukken aan bod van:
- Reader 1
- Reader 2
- Digitale leeromgeving
1 EHEALTH INLEIDING
1.1 eHealth: een inleiding
eHealth: definities
eHealth is een overkoepelende term, waarmee geduid wordt op het gebruik maken van internet of
overige technologie in de zorg. Het is een breed begrip waarbij het niet alleen gaat om de inzet van
ICT in de zorg, maar ook om de manier van denken. Hieronder vallen onder andere: telemedicine,
informatievoorziening en lotgenotencontact.
- eHealth Het gebruik van informatie- en communicatietechnologie (ICT) om de
gezondheid(zorg) te ondersteunen of verbeteren.
- Telemedicine Medische zorg op afstand via technologie. Het valt binnen eHealth.
o Zorgverleners wisselen onderling klinische gegevens uit.
o Zorgverleners communiceren op afstand met patiënten.
eHealth: indeling op communicatie
eHealth kan op verschillende manieren worden toegepast in de communicatie binnen de zorg:
- Doctor to Doctor (D2D) Communicatie tussen zorgverleners onderling.
o Bv elektronisch medicatiedossier / teleconsultatie.
- Doctor to Patient (D2P) Communicatie tussen zorgverlener en patiënt.
o Bv e-consult / inzage in medisch dossier / telemonitoring.
- Patient to Patient (P2P) Communicatie tussen patiënten onderling.
o Bv user-generated content (Wikipedia) / webblogs / ratings.
eHealth: indeling op technologie
eHealth kan op verschillende manieren worden toegepast in de categorie van technologieën:
- Internettoepassingen Voorbeelden: websites en portals, vaak met tailoring.
- Mobiele toepassingen Voorbeelden: mobile health via mobiel, iPad, wereable, smartwatch).
- Overige toepassingen Voorbeelden: robotica, domotica, serious games.
o Robotica Ondersteuning door de inzet van robots.
o Domotica Technologie in eigen woonomgeving (= huisautomatisering).
o Serious games Games niet alleen gericht op entertainment.
eHealth: huidige ontwikkelingen
Veranderende rol van patiënten
eHealth biedt veel kansen voor de veranderende rol van patiënten. De patiëntenparticipatie neemt
toe: men wil meer autonomie en eigen regie in hun gezondheid en behandelkeuzen. Dit komt vooral
door het toegenomen opleidingsniveau, de ‘mondigere’ mens en meer materiële mogelijkheden. Het
krijgt ook wel de term Gezondheid 2.0 / Health 2.0 / Zorg 2.0.
- Gezondheid 2.0 2.0 staat voor veranderende rol van de patiënt: meer eigen regie. Het
begrip is breder dan alleen internettoepassingen.
Door de toename van autonomie vindt een regieverschuiving plaats van zorgverlener naar patiënt. Er
is sprake van patient empowerment. Het verhogen van empowerment is gebaseerd op 4 factoren:
- Patient empowerment Proces van bewust, sterk en weerbaar maken van de patiënt om zelf
keuzes te kunnen maken. Het is een proces van bewustwording.
o Attitude Zowel van patiënt als zorgverlener.
o Kennis Meer competent gaan voelen.
o Dialoog Gelijkwaardige rol in dialoog.
1
, o Samenwerking Gezamenlijke besluitvorming.
Capaciteitsprobleem
eHealth biedt veel kansen om de efficiëntie van de zorg te verhogen. Denk hierbij aan preventie van
ziekte door gezond gedrag, tijdwinst, eigen regie van de patiënt en ouderen die langer thuis kunnen
wonen door domotica. Dit is noodzakelijk vanwege het groeiende capaciteitsprobleem in de zorg:
Zorgvraag stijgt door vergrijzing en chronische ziekten à Zorgkosten stijgen à Bezuinigingen stijgen
eHealth: nadelen
eHealth vraagt om een zekere vorm van (e)Health literacy. Dit is vooral lastig voor allochtonen, lager
opgeleiden en ouderen. Daarnaast heeft deze doelgroep ook niet altijd toegang tot internet. Dit kan
leiden tot een digitale kloof, ofwel de inverse information law. Een ander nadeel is dat zorgverleners
veel vanuit de eigen discipline bril kijken. Dit kan leiden tot discrepantie in kennis tussen zorgverlener
en patiënt die kennis heeft gekregen via (betrouwbare / minder betrouwbare) online bronnen.
- Health literacy Gezondheidsvaardigheden (kennis, motivatie, competentie) die nodig
zijn om goed met gezondheid of ziekte om te gaan: krijgen, begrijpen
en toepassen / verwerken van informatie.
eHealth: kaders
eHealth is nog weinig bewezen effectief. Dit geldt vooral voor mobiele toepassingen, zoals apps. Het
zou goed zijn als er een soort ‘keurmerk’ komt om de kwaliteit van de toepassing te beoordelen. Het
hangt echter ook samen met de vergoeding van eHealth-interventies: verzekerde zorg. Dit is vaak nog
niet het geval, waardoor er ook minder gefinancierd wordt. Een belangrijke stap is het opnemen van
eHealth-toepassingen in richtlijnen voor zorgverleners. Hierdoor krijgt het ook meer bekendheid.
- Evidence based medcine Een interventie dient bewezen effectief te zijn.
eHealth kent ook een aantal wettelijke eisen waaraan voldaan moet worden. Je kunt denken aan CE-
markering (= Europese eisen voor medische hulpmiddelen) en NEN-norm (= Nederlandse Normen).
eHealth: kansen
eHealth biedt diverse kansen voor de toekomst van de zorg. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt
van het ‘blended care’ principe. Dit is de combinatie van reguliere face-to-facezorg met eHealth. Een
aantal belangrijke kansen die eHealth biedt zijn:
- Capaciteitsprobleem Toename efficiëntie van de zorg.
o Bv wachtlijst / tijdswinst door taakverschuiving / ‘stepped care’.
- Bereik doelgroep Toename bereikbaarheid en toegankelijkheid.
o Bv anonimiteit / 24-uursbeschikbaarheid / laagdempeligheid.
- Decentralisatie van zorg Verschuiving van intramuraal à extramuraal à thuisomgeving.
o Bv langer thuis wonen / kortere opnames: goedkoper.
- Flexibilisering van zorg Toename zorgvormen en -mogelijkheden.
o Bv meer keuzemogelijkheden / combinatie met reguliere zorg.
- Verhoging eigen regie Toename autonomie van de patiënt.
o Bv meer kennis vergaren / eigen medisch dossier / P2P-contact.
eHealth: infographic van Nictiz
Bij het inzetten van eHealth is het belangrijk dat men hier bewust voor kiest: waarom, wat, wie, welk
doel? In de infographic is te zien dat het aanbod van online contact met de huisarts hoog is, maar het
gebruik laag. Een hoog aanbod betekent dus niet direct dat men het (wil) gebruiken. Een verklaring
2
, hiervoor is dat chronische patiënten al veel eigen regie / zelfmonitoring hebben, waardoor ze geen
online contact hebben. De eenmalige patiënt heeft liever een face-to-face afspraak i.p.v. e-consult.
Aspect eHealth Percentage
Doet zelfmonitoring door gezondheidswaarden te meten 50% van chronisch zieken
Vindt E-Consult makkelijk te combineren 58% van medisch specialisten
62% van huisartsen
Is bekend met de richtlijnen 10% van medisch specialisten
44% van huisartsen
Is bekend met mogelijkheid online inzage 35% van zorggebruikers
Ontvangt geen actueel medicatieoverzicht, maar wil dit wel 49% van medisch specialisten
Online contact met huisarts
- Aanbod | gebruik herhaalrecept 76% | 18% van zorggebruikers
- Aanbod | gebruik online vraag stellen 62% | 4% van zorggebruikers
1.2 eHealth: een gezondheidspsychologisch perspectief
Toepassingen via internet
eHealth toepassingen kunnen in twee soorten worden verdeeld: toepassingen via internet en
toepassingen in zorginstellingen of thuis. Internettoepassingen kunnen gericht zijn op zelfhulp,
samen met of op advies van een zorgverlener en internet-based interventies.
Zelfhulp toepassingen
- Online informatie Informatie over gezondheid en ziekte (bv website / forum).
- Online zelftest Test of vragenlijst om zelf klachten op te sporen (bv
- Sociale media Interactieve internetcommunicatie (bv Twitter / Facebook).
- Apps & trackers Apps of trackers om gezondheid te monitoren (bv smartwatch).
Samen met of op advies van een zorgverlener
- E-communicatie Online communicatie tussen patiënt en zorgverlener (bv mail / chat).
- Online behandeling Interne therapie en behandelmethode (bv mail / interactief medium).
- Online (zelfhulp)cursus Internetzelfhulpmodel (bv motivatiecursus / omgaan met klachten).
- Serious game Game met combinatie van spelelement en leeraspect / educatief.
- Virtual reality Virtuele gecontroleerde situatie om gedrag te veranderen (bv pijn).
- Patiëntenportaal Online omgeving voor patiënten in hun medische gegevens.
Internet-based interventie
Dit zijn interventies met gebruik van internet. Je kunt hier denken aan websites, apps en campagnes.
Er is veel overlap tussen de soorten toepassingen. Veel interventies zullen bij meerdere soorten van
toepassing zijn.
Toepassingen in zorginstellingen of thuis
- Zorg op afstand Toezichthoudende technologie en monitorapplicaties (bv bloeddruk).
- Videocommunicatie Gebruik van beeldcommunicatie, vaak bij zorg op afstand (bv Skype).
- Domotica Toezichthoudende technologie in woonomgeving (bv valdetectie).
- Robotica Gebruik van elektronica om zorg te ondersteunen (bv stofzuigrobot).
Voordelen van zorg op afstand Kostenbesparend, efficiënt, tijdswinst voor zorgverlener, patiënt kan
langer zelfstandig thuis wonen, gevoel van veiligheid doordat men in
de gaten wordt gehouden.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hva99. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,99. Je zit daarna nergens aan vast.
